داستان پردازی و رمان نویسی پیرامون منجی موعود / تاریخ به انتظار قائم
رمان نوشتن پیرامون مردی که یک تاریخ به انتظار او نشسته است با توجه به اطلاعات کم و حساسیت‌های دینی‌ای که وجود دارد می‌تواند بسیار دشوار باشد اما همواره بوده‌اند نویسندگانی که این دشواری را به جان خریده‌اند تا به قدر توان خود در شناخت بیشتر امام زمان(عج) سهیم باشند.
هرچند با جست‌وجویی ساده می‌توان دریافت تعداد رمان‌هایی که با موضوع مهدویت نوشته شده است، در برابر ادبیات نمایشی کشور تقریبا هیچ محسوب می‌شود. همچنین درباره کیفیت و محتوای این کتاب‌ها انتقادهای جدی وجود دارد اما این مخاطبان هستند که با همراه شدن و نقد کتاب‌هایی که با این موضوع نوشته شده است می‌توانند در ارتقای کیفیت و کمیت رمان‌های مهدوی موثر باشند. نگاهی اجمالی به این رمان‌ها نشان می‌دهد عمده داستان‌های رمان مهدوی حول قصه‌ای عاشقانه رخ می‌دهد که خود گونه‌ای از ابزار داستان‌پردازی است. این در حالی است که حتی اگر پرداخت مستقیم به مساله مهدویت و آخرالزمان در دستور کار داستان‌نویسان نباشد، می‌توان از گونه‌های دیگر همچون ژانر علمی- تخیلی که در ادبیات آخرالزمانی غرب نیز رواج دارد استفاده کرد اما این مهم در ادبیات فارسی و آخرالزمان ایرانی کمتر مورد توجه قرار گرفته و به تولید تک‌نمونه‌هایی همچون رمان «زایو» محدود مانده است. به بهانه یکهزاروصدوهشتادوپنجمین خجسته سالروز میلاد حضرت حجت(عج) نگاهی خواهیم داشت به برخی از برجسته‌ترین رمان‌های مهدوی ادبیات داستانی ایران که در ادامه می‌خوانید.
«کمی دیرتر» اما بیا
سیدمهدی شجاعی جزو نویسندگان شاخص ادبیات مذهبی و دینی ایران معاصر به شمار می‌آید. کمتر کتابخوانی پیدا می‌شود که حداقل یکی از آثار این نویسنده را مطالعه نکرده باشد؛ نویسنده‌ای که قالب‌ها و سبک‌های متفاوتی را برای نوشتن انتخاب می‌کند. رمان «کمی دیرتر» این نویسنده که نخستین‌بار در سال۱۳۹۰ توسط انتشارات نیستان به چاپ رسیده است این روز‌ها چاپ یازدهم آن روانه بازار شده است. این کتاب که به گفته نویسنده در ابتدا قرار بوده است با نام «آقا نیا» به چاپ برسد از منظری متفاوت به مساله مهدویت می‌پردازد. ماجرای این رمان از مجلس جشن نیمه‌شعبانی شروع می‌شود که مرد جوانی برخلاف شعار واحد افراد حاضر در آن جشن فریاد «آقا نیا» سر می‌دهد. نویسنده در این کتاب سعی دارد تیپ‌های شخصیتی متفاوت منتظران حضرت حجت(عج) را به تصویر بکشد و از این طریق مخاطب خود را به فکر فرو برد که آیا جزو منتظران واقعی است یا خیر؟ خواننده در این کتاب با نقد خود و جامعه شعارزده‌ای مواجه است که بی‌شباهت به جامعه شعارزده‌ای که در آن زندگی می‌کند نیست. همان طور که سیدمهدی شجاعی در مقدمه کتاب می‌نویسد این کتاب لخت و عور است و همین مساله سبب می‌شود عده‌ای از منتقدان این کتاب را فاقد فرم داستانی مناسب بدانند و بیشتر آن را بیانی صریح و غیرهنری به حساب بیاورند. هرچند تعداد چاپ‌های این کتاب و بحث‌هایی که پیرامون آن در بین مخاطبان صورت گرفته است نشان می‌دهد مخاطبان توانسته‌اند با شخصیت‌های این داستان همراه شوند و خود را در چالشی قرار دهند که نویسنده برای‌شان در نظر گرفته است.
«رؤیای نیمه‌شب» و حسرت بیداری
نویسنده کتاب «رویای نیمه‌شب» حجت‌الاسلام مظفر سالاری که سردبیری نشریه «آفرینه» را در کارنامه خود دارد، درباره این کتاب می‌گوید رویای نیمه‌شب را برای تقریب میان مذاهب نوشته است. وی معتقد است ائمه می‌توانند یکی از محورهای وحدت بین مذاهب مختلف باشند. کتاب رویای نیمه‌شب ماجرای دلدادگی پسری پیرو مذهب اهل سنت به دختری شیعه است که در فضای حله قدیم روایت می‌شود. در راه وصال ریحانه و هاشم معجزه‌ای از سوی امام زمان(عج) رخ می‌دهد و هرچند چگونگی پایان این روایت دلدادگی برای مخاطبان از همان صفحات میانی کتاب روشن است اما این فراز و فرود‌های داستان است که کشش لازم را برای خواننده به وجود می‌آورد. به نظر بسیاری از منتقدان محور اصلی در این کتاب عشق است و مسائل اعتقادی در فرع آن بیان می‌شود. شاید از همین رو بسیاری این کتاب را رمان دینی عامه‌پسند می‌خوانند و حتی معتقدند برای ارائه محتوای مناسب دینی به جامعه امروز به چنین سبک کتاب‌های عامه‌پسندی نیاز است؛ همچنین نویسنده کتاب نقل می‌کند در دیداری که با رهبری داشته است ایشان از رویای نیمه‌شب تعریف می‌کنند و آن را رمانی اصولی برمی‌شمارند. رویای نیمه‌شب که توسط انتشارات کتابستان معرفت به چاپ رسیده به عنوان کتاب دوره چهارم مسابقه کتاب و زندگی معرفی شده است که توانسته با توجه به تبلیغات خوب و گسترده و تیزر‌های تلویزیونی مخاطب زیادی را به خود جذب کند و یکی از موفق‌ترین- و حتی موفق‌ترین- رمان‌های مهدوی معرفی شود.
«ادموند» حقیقتی از دل غرب
«ادموند» از آن دسته کتاب‌های کم سر و صدایی است که جلسات نقد و بررسی عریض و طویل برایش برگزار نشده اما توانسته است مورد حمایت جریان دانشجویی قرار بگیرد و شاید همین مساله تاثیر بسزایی در تجدید چاپ این کتاب داشته است. این کتاب هرچند آنطور که باید شناخته‌شده نیست اما بین مخاطبان خود از محبوبیت بالایی برخوردار است و مخاطبان آن به ۲ دسته تقسیم می‌شوند؛ گروهی که کتاب را بشدت دوست داشته‌اند یا دیگرانی که نسبت به سبک نگارش و محتوای کتاب انتقادات جدی داشته‌اند و عاشقانه روایت شده و حواشی آن را در شأن یک کتاب دینی نمی‌دانند. کتاب ادموند به نویسندگی آمنه پازوکی داستان سرگشتگی و حیرانی جوان نخبه مسیحی است که فرزند یکی از خانواده‌های سرشناس و قدرتمند انگلیسی است و اتفاقاتی موجب آشنایی او با دختری مسلمان به نام ملیکا می‌شود. نویسنده شخصیت ادموند را شخصیتی خیالی می‌داند که برگرفته از زندگی شخصیت‌های بزرگی مثل ادواردو آنیلی و مالکوم ایکس است. همچنین این کتاب به عنوان رمان شایسته تقدیر در همایش دکترین مهدویت معرفی شده است. آمنه پازوکی در صفحه اجتماعی خود از پایان نگارش جلد دوم این کتاب که در آن بیشتر به روایت سفر ادموند به ایران پرداخته شده خبر داده است.
جنجال «دوازدهم»
«دوازدهم» را می‌توان جنجالی‌ترین رمان با موضوع مهدویت دانست؛ کتابی که ابتدا در سال ۱۳۹۳ توسط انتشارات عصر داستان منتشر و با انتقادات جدی رو به رو شد. عده‌ای بر این باور بودند که در این کتاب نسبت به امام زمان(عج) و مادر بزرگوار ایشان هتک حرمت صورت گرفته است. این کتاب که پس از مدتی موانعی در مسیر انتشار آن ایجاد شد، قرار است با تغییرات اندک محتوایی و با ظاهری جدید توسط انتشارات اسم راهی نمایشگاه کتاب امسال شود. در کنار عده‌ای که این کتاب را توهین به ساحت امام زمان می‌دانند، عده‌ای از کارشناسان علوم دینی آن را بدون اشکال دانسته و حتی در همایش دکترین مهدویت که با حضور آیت‌الله ری‌شهری و بزرگان دینی دیگر برگزار شد، نویسنده این کتاب، علی موذنی لوح تقدیر مهدی یاوران در حوزه داستان را دریافت کرد. نویسنده کتاب در این باره معتقد است این کتاب باید بدون غرض‌ورزی خوانده شود و در انتهای کتاب مشخص می‌شود که چه شخصیت‌هایی حرمت یافته‌اند و چه شخصیت‌هایی تحقیر شده‌اند. این کتاب در ۲ بخش معاصر و تاریخی روایت می‌شود. در بخش معاصر، داستان کلاس فیلمنامه‌نویسی است و در بخش تاریخی نیز ماجرای ولادت امام زمان(عج) تا شهادت امام حسن عسکری و ماجرای جعفر کذاب به عنوان پروژه فیلمنامه‌نویسی کلاس نقل می‌شود که به گفته علی موذنی پرداختن به زندگی امام با رویکرد معاصر محسوب می‌شود، البته باید منتظر بود و دید با تغییرات ایجاد شده در محتوای کتاب آیا باز هم نسبت به آن انتقاد خواهد شد یا خی