آیا بیکاری واقعا کم شده؟ جزئیات کاهش آمار بیکاری
معاون اشتغال وزارت کار در شرایطی اعلام کرده که نرخ بیکاری در ۲۵ استان کشور کمتر از ۱۰ درصد بوده که بر اساس آخرین آمار منتشر شده از بازار کار ایران، در سومین فصل سال جاری نرخ بیکاری به ۷.۹ درصد رسیده و خالص اشتغال ایجاد شده معادل ۹۰۷ هزار عدد شغل بوده؛ اما با این حال بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند که بهبود این آمارها ناشی از استفاده از ظرفیت‌های خالی کشور بوده و تغییر روند عمده‌ای در زمینه‌هایی مانند ایجاد تشکیل ثابت و رشد اقتصادی رخ نداده است.
در حال حاضر آمار مربوط به بازار کار ایران به صورت فصلی منتشر می شود. بر اساس آخرین گزارش منتشر شده توسط مرکز آمار، نسبت اشتغال در تابستان سال جاری در مقایسه با تابستان سال گذشته، رشد یک‌درصدی داشته و به ۳۸.۳ درصد رسیده است.
در واقع، در طول یکسال گذشته، حدود یک میلیون نفر به جمیعیت شاغلان کشور افزوده شده؛ موضوعی که محمود کریمی بیرانوند، معاون اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز در نشست تبیینی عملکرد حوزه کارآفرینی و اشتغال در دولت سیزدهم به این موضوع اشاره کرده و گفته بود:« آخرین آمار اعلام شده، مربوط به تابستان ۱۴۰۲ در مقایسه با تابستان ۱۴۰۱ است.»
او به این نکته هم اشاره کرده بود که «نرخ بیکاری کل اقتصاد کشور تقریبا یک درصد کاهشی بوده و از ۸.۹ در تابستان ۱۴۰۱ به ۷.۹ درصد در تابستان ۱۴۰۲ رسیده است. همچنین نرخ مشارکت اقتصادی نیز به اندازه ۰.۶ درصد افزایشی است که نشان از رونق کار است و در عین حال، خالص اشتغال ایجادی در یک سال منتهی به پایان تابستان ۱۴۰۲عدد ۹۰۷ هزار بوده است.»
کریمی بیرانوند همچنین افزود:« اکنون نرخ بیکاری در برخی مناطق روستایی به ۵ درصد رسیده است؛ به خصوص اینکه هرگز نمی‌توان نرخ بیکاری را صفر کرد؛ چراکه برخی از کار خود راضی نیستند و از آن خارج می‌شوند یا عده‌ای کارگر فصلی هستند و هرگز آمار بیکاری به صفر نمی‌رسد.»
بر این اساس بدیهی است که افزایش تعداد شاغلان خبر خوبی برای اقتصاد محسوب می شود، با این حال پس از انتشار آخرین گزارش مرکز آمار، برخی از کارشناسان معتقد بودند که چنین افزایشی با واقعیت‌های اقتصاد ایران همخوانی ندارد. یکی از دلایل عمده این مساله، چرایی رشد اقتصادی در دو سال گذشته بوده است.
این دسته از کارشناسان اقتصادی معتقدند که رشد اقتصادی که از نیمه دوم سال ۱۳۹۹ رخ داده، به دلیل تغییر ساختارهای اقتصادی کشور نبوده و ناشی از افزایش میزان فروش نفت و همچنین از میان رفتن سد ویروس کرونا در مسیر اشتغال بوده است. به عبارت دیگر تحول چشمگیری در زمینه تشکیل سرمایه ثابت رخ نداده است و به همین دلیل می توان نتیجه گرفت افزایش اشتغال نیز ناشی از بهره‌برداری از ظرفیت‌های خالی کشور بوده است.
معاون وزیر کار نیز در نشست مذکور به چرایی تغییرات آمار مربوط به حوزه اشتغال در دولت سیزدهم اشاره کرد و گفت: « یک دلیل مهم این بود در حوزه بازار کار، سیاست‌ها، ابزارها و ظرفیت و اقدامات را منوط به اصلاح سیاست کشورهای دیگر در قبال خودمان نکردیم؛ چرا که باور داشتیم بازار کار دارای ابزار، ظرفیت، استعداد و در کنار آن موانع و مشکل است.»