تاثیر عواطف منفی در مصرف دخانیات و مخدر/راهکارهای مقابله

تغییرات خلقی خفیف، عادی و طبیعی به نظر می رسند، اما لازم است نوسانات خلقی شدید مورد توجه قرار گیرند و حتی در صورت لزوم درمان شوند.

به رغم این که نوسانات خلقی خفیف طبیعی محسوب می شوند می توانند بسیاری از افراد آسیب پذیر و نیز کسانی که فاقد مهارت های مقابله ای هستند را به سمت مصرف سیگار یا مواد مخدر سوق دهند. بسیاری از افراد سیگاری گزارش می دهند که خلق کسالت بار آن قدر ناخوشایند است که آن ها برای رهایی از آن ناگزیر به سیگار رو آورده اند و به این ترتیب به سیگار وابسته شده اند.
البته ناگفته نماند کنار گذاشتن سیگار، مواد مخدر و الکل سبب می شود که فرد بیشتر از قبل، خلق کسالت بار را تجربه کند و یا اگر هم در گذشته چنین تجربه ای داشته، بر شدت آن افزوده شود. ولی این حالت موقتی است و پس از گذشت مدت زمانی، خُلق کسالت بار به تدریج برطرف می شود. البته این به آن معنا نیست که شما برای مقابله با آن مهارت هایی را کسب نکنید. از آن جایی که بیشترین بازگشت ها تحت تأثیر عواطف منفی مانند: اضطراب، غم و افسردگی، کسالت و خشم روی می دهد، اهمیت توجه به خلق کسالت بار و مقابله با آن بیش از پیش آشکار می شود.

راهبردهای مقابله:

خودنظارتی:به این معناست که روزانه بر خلق خود نظارت کنید و در صورت تجربه ی خلق کسالت بار آن را یادداشت نمایید. همانند یادداشت نگاری در اضطراب لازم است به سؤالاتی مانند: کی، کجا، چه افکار و رفتاری در حالت خلق کسالت بار داشتم، پاسخ دهید. به علاوه لازم است مواردی مانند قبل از خلق کسالت بار چه اتفاقی افتاد، یا چه رویدادهایی سبب شد که بی حوصله و کسل شوم، را نیز یادداشت نمایید. پاسخ به سؤالات فوق به شما کمک خواهد کرد تا متوجه شوید چه اتفاقاتی شما را کسل و بی حوصله می سازند، و در شرایطی که خلق ناخوشایند را تجربه می کنید، چه افکاری در ذهن تان جاری است، و یا در آن شرایط دست به چه کاری می زنید.
با مرور یادداشت هایی خود نظارتی متوجه خواهید شد که بین سیگار کشیدن و خلق ناخوشایند یا کسالت بار رابطه وجود دارد. بسیاری از افراد سیگاری گزارش می دهند که حالت های خلقی ناخوشایند مانند اضطراب، غم و اندوه، خلق کسالت بار، بی حوصلگی و خشم آن ها را به سمت سیگار سوق می دهند. آن ها سیگار می کشند تا از شر خلق ناخوشایند رها شوند، در حالی که شادی و آرامش به دست آمده، کوتاه مدت است و آن ها نه تنها از بار خلق کسالت بار رها نمی شوند بلکه به سیگار نیز وابسته می شوند وبرای رسیدن به احساس بهتر، سعی می کنند بیشتر و بیشتر سیگار بکشند.

توجه به رویدادها:اکثر افراد بر این باورند که کسالت و بی حوصلگی آن ها به اتفاقاتی که برایشان روی می دهد، مربوط است. این باور تا حدی درست است. اتفاقاتی که در زندگی روزمره روی می دهند، بسیارند. برخی از آن ها خوشایند و برخی دیگر ناخوشایند می باشند. البته این موضوع کاملاً فردی است. ممکن است اتفاقی برای یک فرد ناخوشایند باشد ولی برای دیگری کاملاً عادی و طبیعی جلوه کند. از طرفی هرگز دونفر پیدا نمی شوند که برداشت یکسانی نسبت به یک رویداد داشته باشند و به صورت یکسان به آن واکنش نشان دهند. به همین دلیل ممکن است یکی از آن ها دچار خلق کسالت بار شود اما دیگری بی تفاوت از کنار آن اتفاق ناخوشایند بگذرد. بنابراین، نتیجه می گیریم که واکنش افراد به وقایع ناخوشایند به چگونگی برداشت و طرز فکر آن ها بستگی دارد.
همان طور که می دانید برخی از اتفاقات ناخوشایند را می توان پیشگیری کرد اما برخی از آن ها را نه. در چنین شرایطی کار مثبتی که می توانید انجام دهید این است که نحوه ی برداشت خود را نسبت به آن دسته از رویدادهایی که قابل پیشگیری نیستند، تغییر دهید و درمورد آن به گونه ی دیگری فکر کنید. با تغییر افکار و برداشت های منفی به مثبت، کمتر خلق کسالت بار به سراغ تان می آید.

عادت های خود را تغییر دهید:در شرایطی که خلق کسالت بار را تجربه می کنید، به جای عادت های قبلی مانند: سیگار کشیدن، درازکشیدن و زل زدن به سقف، دست روی دست گذاشتن و … کار دیگری انجم دهید، کاری متفاوت با گذشته. مانند دوش گرفتن، تماشای فیلم، شنیدن موسیقی، ملاقات با یک دوست، تلفن زدن به فرد مورد علاقه، پیاده روی و … .
به علاوه سبک زندگی برخی افرد به نحوی است که آن ها را مستعد خلق کسالت بار می سازد. این دسته از افراد معمولاً زندگی یکنواختی دارند. اهل تعلل هستند و کارها را به زور یا روزهای بعد موکول می کنند، نسبت به شرایط سخت گیر هستند، توقع زیادی از خود و دیگران دارند، نسبت به آینده یا مسائل روزمره منفی بافی می کنند و به دنبال رویارویی با شرایط دشوار ترجیح می دهند با مصرف سیگار یا نوشیدن الکل خود را آرام سازند. طبیعی است که این دسته از افراد بیش از سایرین خلق کسالت بار را تجربه نمایند. بنابراین، یکی از روش های مقابله با خلق کسالت بار این است که چنین افرادی عادت های نامناسب خود را تغییر دهند.

به فعالیت های بدنی بپردازید:وقتی خلق کسالت بار را تجربه می کنید، دست و دلتان به کار نمی رود. به ویژه در این شرایط، پرداختن به فعالیت های شناختی دشوارتر از انجام فعالیت های جسمانی است. بنابراین بهتر است در این شرایط قدم بزنید، ورزش کنید و یا هر فعالیتی را بدنی که برایتان خوشایند است انجام دهید.

از افراد کسل اجتناب کنید:ارتباط با افراد بی حوصله، غمگین و کسل سبب می شود حال خوش تان را از دست بدهید. پس لازم است حداقل تا زمانی که کنترل روحیه و خلق خود را به دست نگرفته اید، از این افراد اجتناب کنید.

فعالیت های خوشایند را جایگزین خلق کسالت بار کنید:به کمک خودنظارتی متوجه خواهید شد که چه زمان هایی کسل و بی حوصله هستید، بهتر است با برنامه ریزی این زمان ها را به فعالیت های لذت بخش اختصاص دهید. همچنین از مکان هایی که در آن خلق کسالت بار را تجربه می کنید، اجتناب نمایید. به علاوه، سعی کنید سرگرمی داشته باشید، چرا که زندگی یکنواخت و خالی از تفریح زندگی کسالت باری خواهد بود. به همین دلیل بهتر است که اوقات فراغت خود را با فعالیت های موردعلاقه و جالب پر کنید.

به پزشک مراجعه کنید:اگر به دفعات خلق کسالت بار را تجربه می کنید، اگر شدت آن در حدّی است که شما را افسرده می سازد و روی عملکرد و فعالیت های شما تأثیرمی گذارد و سبب می شود نتوانید به کارهای روزمره ی خود رسیدگی کنید، در این صورت لازم است به روان پزشک مراجعه نمایید و تحت درمان دارویی قرار گیرید.

نکته:برخی از خانم ها ممکن است به دنبال قاعدگی ماهانه خلق کسالت بار را تجربه کنند. این دسته از زنان اظهار می دارند که در روزهای دیگر ماه چنین احساسی ندارند و تنها چند روز تا یک هفته قبل از قاعدگی دچار این احساس می شوند. عده ای از آن ها ممکن است تحت فشار احساسات ناخوشایند ناشی از این اختلال که «سندرم ملال قبل از قاعدگی» نامیده می شود، به مصرف سیگار روی آورند. در مجموع این افراد به درمان دارویی نیازمندند و توصیه می شود که به روان پزشک مراجعه نمایند و با نظارت روان پزشک به مصرف دارو تا درمان کامل ادامه دهند.