وظایف مشترک زن و مرد در خانواده
زن و شوهر از آن روی که در بستر کوچک ترین نهاد خانواده با هم زندگی می کنند، وظایفی را بر عهده می گیرند که برخی از این وظایف خاص مرد است و برخی از آن زن. برخی از وظایف هم هست که بر دوش همسران به طور کلی می باشد.
توجه به علائق و نیازهای دیگری یکی از وظایف مشترک همسران است.
زن و مرد از آن روی که با هم در بستر کوچک ترین نهاد اجتماعی یعنی خانواده زندگی می کنند، وظایفی را برعهده خود دارند که برخی از این وظایف به طور خاص بر یکی از آن هاست و برخی از وظایف به طور مشترک بر عهده هر دو نفر(زن و شوهر) است.
آنچه از عمل به وظایف خاص و مشترک برای همسران حاصل می شود تشکیل خانواده ایست که می توان در آن آرامش را یافت و اعضایی که در آن حضور دارند با داشتن جوی آرامش بخشی، شاهد رشد و شکوفایی خود باشند.
وظایف مشترک زن و مرد
با بررسی یک خانه خوب و متعادل می توان این وظایف مشترک را برای زن و مرد برشمرد:
- احترام به نقش ها و جایگاه های همسر
یکی از وظایفی که زن و مرد دارند، احترام به نقش و جایگاه همسر خود هست. زنی که به اقتدار مرد و مدیریت او بر خانواده احترام بگذارد می تواند شیرینی یک زندگی خوب را بچشد و از آن سوی زنی که برای مرد خویش در زندگی اقتداری قائل نباشد و هر روز بر محدوده قدرت و مدیریت او چنگ بزند، ناگزیر باید مردی آشفته را در کنار خودش داشته باشد که یا نسبت به مشکلات در منزل منفعل و بی تفاوت هست یا هر روز برای حفظ این اقتدار و محدوده قدرت خود، به پرخاشگری و درگیری با همسر می پردازد.
مرد هم موظف هست نقش ها و جایگاه همسر خود را حفظ کند. مردی که نداند زن او در خانه نقش و جایگاه یک مربی را دارد و جدای از همه اینها او مادر خانه است و مدیریت خانواده بر عهده اوست، نمی تواند شاهد زنی باشد که آرامش بخش است و خانه ای زیبا را در اختیار او قرار می دهد.زنی که به اقتدار مرد و مدیریت اور بر خانواده احترام بگذارد می تواند شیرینی یک زندگی خوب را بچشد و از آن سوی زنی که برای مرد خویش در زندگی اقتداری قائل نباشد و هر روز بر محدوده قدرت و مدیریت او چنگ بزند، ناگزیر باید مردی آشفته را در کنار خودش داشته باشد که یا نسبت به مشکلات در منزل منفعل و بی تفاوت هست یا هر روز برای حفظ این اقتدار و محدوده قدرت خود، به پرخاشگری و درگیری با همسر می پردازد.
برخی از روانشناسان حوزه خانواده بر این واقعیت اذعان دارند که یکی از علل پدیدایی خانواده های آشفته همین به هم ریختگی نقش ها در درون خانواده است؛ از همین روی سفارش می کنند، زن و مرد جایگاه خود را در خانه دوباره بیابند و خود بر پشت فرمان زندگی بنشینند.
در تعالیم اسلام نیز بر لزوم سلسله مراتب در خانواده تاکید می کند که از لوازم این سلسله مراتب، اقتدار بیشتر برخی از اعضاء در خانواده است. از جمله این اقتدارها، اقتدار والدین و از میان والدین بیشترین اقتدار بر اساس آیات و روایات به شوهر داده شده است.
- توجه به علائق و نیازهای همسر
در میان زن و مرد تفاوت های جسمی و روانی ای قابل تصور هست که این تفاوت ها در حوزه نیازهای ایشان نیز اختلافات گوناگون و متنوعی را پدید آورده استاستاد مطهری (ره) در کتاب نظام حقوق زن در اسلام بیان می دارد که به اعتقاد روان شناسان، تمام زن ها نیاز دارند که احساس کنند وجودشان موثر و مورد نیاز است.و اندیشمندان بسیاری را بر آن داشته که در مورد آن سخن بگویند. آنچه از لحاظ جسمی و روانی مرد بدان نیاز دارد با آنچه زنان بدان نیاز دارند، گاه تفاوت های ماهیتی دارد. زن نیاز به امنیت و دوست داشتن از سوی مردش را دارد، امنیتی که احساس کند کسی در قلب شوهر او به غیر خودش حاکم نیست و او یکه سوار عاطفی قلب اوست. زن نیاز دارد که محبوب دل همسر قرار گیرد و مرد به گونه ای دلبسته او باشد؛ زن نیاز به ارتباط و پیوند جویی با همسرش را دارد که این نیاز به مانند زمینی است که هیچ گاه از آب سیر نمی شود.
مطهری در کتاب نظام حقوق زن در اسلام بیان می دارد که به اعتقاد روان شناسان، تمام زن ها نیاز دارند که احساس کنند وجودشان موثر و مورد نیاز است.
از آن سوی مردان نیز نیازهایی دارند که برخی از طبع مردانه آنها یعنی از ابعاد جنسیتی و برخی نیز از تمایلات و خواسته های جنسی آنها برمی خیزد. نیاز به مقبولیت، نیاز به اقتدار و تبعیت پذیری و در نهایت نیاز به عشق ورزی و هیجان خواهی از جمله نیازهای مردان می باشد.
۳. کمک رسانی به یک دیگر در انجام نقش ها
از دیدگاه متون اسلامی، زن و مرد از یک جنس (نفس واحده) هستند و هر دو از یک ریشه و جنس آفریده شده اند و هر کدام برای تکمیل دیگری جزئی جدایی ناپذیراست. به عبارت دیگر باید اینگونه گفت که اگر آن جزء نباشد گویی بر تکمیل بودن آن «نفس» خدشه ای غیر قابل جبران وارد شده است.
وقتی خلقت زن و مرد اینگونه به هم وابستگی دارد در انجام نقش ها هم باید به این وابستگی ها توجه کرد. در فرهنگ ایران زمین بر اساس تقسیم نقش هایی که بعدها دین نیز مُهر تائیدی بر آن زد، کار بیرون و فعالیت های خارج از خانه بر دوش مرد نهاده شد تا او با کسب درآمد بتواند هزینه های اقتصادی منزل را جبران کند و کارهای خانه و خانه داری بر دوش زن قرار داده شد. اما گاه سنگینی کار خانه و بیرون ممکن است دیگری را نیز به کمک بطلبد. در متون اسلامی برای مردی که در کارهای منزل به همسر خود یاری برساند پاداش هایی قرار داده شده است. در روایتی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) به امیرالمومنین (علیه السلام) درباره پاداش کمک به همسر در کارهای منزل اینگونه بیان می دارد: «یاعلی! مردى که به زن خود در خانه کمک کند، خدا ثواب یک سال عبادتی را که روزها روزه باشد و شبها به قیام و نماز ایستاده باشد به او می‌دهد.. هر که در خانه در خدمت خانواده خود باشد و آن را ننگ نداند خداوند نام او را جزو شهدا می‌نویسد و ثواب هزار شهید را در هر روز شب برای او محاسبه می‌کند… یک ساعت خدمت کردن در خانه از عبادت هزار سالهدر متون اسلامی برای مردی که در کارهای منزل به همسر خود یاری برساند پاداش هایی قرار داده شده است.و هزار حج و هزار عمره بهتر است… خدمت کردن به عیال از آزاد کردن هزار بنده و هزار جهاد و عیادت هزار بیمار و شرکت در هزار نماز جمعه وشرکت در هزار تشییع جنازه و سیر کردن هزار گرسنه و پوشاندن هزار برهنه گرفتن هزار اسیر در راه خدا بهتر است…» .
در مورد فعالیت های اقتصادی زن در کنار مرد سخن به گونه ای دیگر است. چرا که اگر زن بخواهد هم پای مرد در رفع مشکلات اقتصادی و تامین هزینه های زندگی کار کند، ممکن است هزینه هایی که بر خانواده تحمیل می شود چندین برابر هزینه های اقتصادی باشد. امروزه با فعال شدن زنان در عرصه های اقتصادی و کسب درآمد به مشکلات بسیاری در مسائل خانواده و اجتماع روبه رو شده ایم که خود نوشته جدایی را می طلبد.
۴.اظهار علاقه و محبت به همسر
انسان نیازمند و تشنه محبت از سوی کسانی است که به آنها وابستگی دارد. مرد به همان اندازه ای که زن او نیاز به محبت او دارد او نیز نیاز به محبت دارد؛ تنها تفاوت در نوع و ابراز محبت است. زن دوست دارد از شوهرش بشنود که دوستت دارم و مرد نیز دوست دارد از او بشنود که من به داشتن همچون همسری مثل تو افتخار می کنم.
هزینه کردن برای اظهار علاقهو محبت به همسر، هزینه ایست که سود آن در لحظه به حساب بانکی عاطفی همسران واریز می شود و در روزگاری که نیاز به هزینه کرد از این سرمایه هست دیگر آن بانک خالی از سرمایه نیست.
همسرانی که بانک عاطفی ایشان از ابراز علاقه و دوستی خالی است، در هنگامه بحران های زندگی، نمی توانند به راحتی به ساحل آرامش برسند، چرا که برای این روزهای خود قایق نجاتی را در کشتی خانواده تعبیه نکرده اند ولی آنهایی که از ابتدا به فکر روزهای مواج و طوفانی دریای زندگی بوده اند ، قایق های نجاتی را با محبت خویش شکل داده اند و به راحتی خود و اعضای خانواده را تا ساحل آرامش می رسانند.بر اساس پژوهش های صورت گرفته، عدم تامین نیازهای جنسی همسران می تواند زمینه ساز کاهش رضایت زناشویی باشد.
اظهار این علاقه و محبت باید به گونه های مختلفی صورت بگیرد: اظهار علاقه کلامی با جملاتی که با توجه به روحیات و جنسیت همسر انتخاب شده است، خرید هدیه، اظهار علاقه به چیزهای دوست داشتنی، یادآوری خاطرات گذشته شیرینی که همسران در کنار هم داشته اند و …
۵.تامین نیازهای جنسی
بر اساس پژوهش های صورت گرفته، عدم تامین نیازهای جنسی همسران می تواند زمینه ساز کاهش رضایت زناشویی باشد.در تامین این نیاز، توجه به تفاوت های میان زن و مرد در برآورده شدن امیال جنسی، امری ضروری به شمار می آید. جدای از آن از نظر عملیاتی و مهارتی، آگاهی همسران از کیفیت و چگونگی رفتار انسان، هنگام رابطه جنسی، و نیز آگاهی از فرآیند و مراحل هم بستری و آمیزش، در برقراری رابطه جنسی سالم و مطلوب آنان و پاسخ دهی مناسب به نیازهای جنسی همسر در طول فرآیند جنسی لازم است.
داشتن یک رابطه جنسی سالم و مناسب، اینگونه نیست که برای زن و یا مرد از یک جهت سودمند باشد، بلکه این سودی است که برای هر دو طرف می تواند سودبخش باشد.
برای داشتن یک رابطه سالم به گونه ای که نیازهای هر دو طرف ارضا شود باید به چند دسته از عوامل از جمله عوامل روانی جنسی (شامل: جنسیت، هویت جنسی، نقش جنسی و گرایش جنسی)، زیستی و فیزیولوژیکی، روان شناختی و شخصیتی و… توجه کرد.