مضرات موسیقی از دیدگاه اسلام
۱- گرایش به فساد:
غنا و آواز مطرب لهوی، انسان را به سوی فساد اخلاقی می کشاند؛ پیامبر (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: «غنا نردبان زنا است[۲]»؛ یعنی مقدمه آن.
– بی غیرتی!
امام صادق (علیه السلام) فرمود: اگر در منزلی چهل روز نوای موسیقی پخش شود، شیطان وارد شده، چنان قدرت نمایی کند که غیرت و حفظ ناموس را از او بردارد، آنچنانکه حتی اگر به ناموس وی هم تجاوز شود، در نزد او اهمیتی ندارد[۳]
همچنین فرمود:«خانه ای که در آن غنا باشد، از فساد و فحشا مصون نخواهد بود.[۴]
در حدیث دیگری آمده:« … ایاکم و الغناء، فانه ینقص الحیاء … [۵]» «از غنا و موسیقی دوری کنید زیرا موسیقی حیاء را از بین می برد، شهوت را زیاد می کند. مردانگی را نابود می سازد، و هر کاری که شراب می کند موسیقی هم انجام می دهد.
۲- غفلت از یاد خدا:
قرآن یکی از عوامل گمراهی را «لهو الحدیث» دانسته است.
«لهو» چیزی است که انسان را چنان مشغول کند که باعث غفلت و بازماندن از کارهای مهمتر شود. امام صادق (علیه السلام) فرمود : «گوش دادن به غنا، قساوت قلب می آورد.[۶] و در نتیجه باعث فراموشی خدا و معنویت می شود و اعتقادشان به جهان پس از مرگ سست خواهد شد. »
۳- تضعیف اراده و شکست شخصیت
شنیدن و نواختن موسیقی، آن چنان اراده را سست و غریزه جنسی را تحریک می کند که شخص را بی اراده و بدون اختیار به حرکت در می آورد و شخصیت انسانی خود را در اختیاز نوازنده و خواننده قرار می دهد.
۴- ضعف اعصاب و بهم خوردن تعادل روان.
از موضوعاتی که روی تمام بدن اثر می گذارد، موسیقی است؛ زیرا موسیقی در سیستم سمپاتیک و پاراسمپاتیک اثر داشته و تعادل روان را بر هم می زند و به دنبال آن سلامتی بدن را تحت فشار قرار می دهد. موسیقی با نواهای حزن آمیز و یا آهنگ های نشاط انگیز خود، گاهی آنچنان تعادل اعصاب را از بین می برد که جذب، دفع، هضم، ترشحات، ضربان قلب و فشارخون و مایعات دیگر را مختل ساخته و شخص را به امراض فراوانی نزدیک می کند.
همچنین در اثر فشار شدیدی که تحریکات خارجی موسیقی روی اعصاب وارد می کند، قدرت اندیشه را از انسان گرفته و آثار جنون و مرض هائی[۷] در افراد آن ظاهر می شود که به نمونه هایی اشاره می شود:
هفتاد و پنج درصد(۷۵%) موسیقی دانان اسیر آشفتگی های فکری بودند. بتهُوِن، شوبرت، دووراک، شومان، نیچه از آن دسته موسیقی دانانی بودند که دیوانگی و جنون گریبان گیرشان شد. مندلس، باخ، اول و شوپن هم ازآندسته گروه موسیقی دانانی می باشند که در اثر اختلالات روانی تا سرحد جنون گام نهادند.
مجله روشنفکری درباره یک کنسرت موسیقی می نویسد:
«وقتی دخترها و پسرها آهنگهای تند و رعشه انگیزشان را مترنّم می سازند، سالن به لرزه می افتد، دخترها جیغ میکشند، به سر و گوش هم مشت می کوبند، غش می کنند، موهای خود را چنگ چنگ میکَنند و پسرها از هوش می روند»[۸]
«در ملبورن پنجاه هزار نفر بعد از گوش دادن به یک کنسرت موسیقی چنان به هیجان آمدند که ناگهان همه به هم ریختند و بدون جهت یکدیگر را زخمی کردند و تا آمدن پلیس، چند نفر به ضربه چاقو از پای در آمدند، به چند نفر تجاوز شد و تعداد زیادی مجروح شدند.»[۹]
بنا براین به گواهی برخی پزشکان، غنا و موسیقی آثار زیانباری بر روی اعصاب داشته و شخص را دچار افسردگی و مبتلا به فشار خون می کند.[۱۰]
شاید هر نوع موسیقی برای اعصاب زیان بار نباشد، بلکه استفاده زیاد و افراط باعث تخدیر شود، ولی باید توجه داشت که پیامدهای منفی معنوی آن را راحتی در سایر موارد نباید کوچک شمرد.
از این روی آموزش دادن موسیقی مطرب و لهوی حرام است، در آمدی هم که از این راه به دست می آید حرام می باشد و حتی خرید و فروش و نگهداری آلات مخصوص لهو و لعب حرام می باشد و حتی خرید و فروش و نگهداری آلات مخصوص لهو لعب حرام می باشد.
عواقب اخروی موسیقی
پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله وسلم) فرمود: «کسی که ابزار موسیقی را در خانه اش نگه دارد، روز قیامت در حالی محشور می شود که روسیاه است، به دستش تنبور و آلت موسیقی آتشین جهنم است و بالای سرش هفتاد هزار فرشته عذاب، همراه با گرزی که در دست دارند بر سر و صورتش می کوبند و کسی که اهل غنا و موسیقی است از قبرش نابینا گنگ و کر بیرون می آید. همچنین زناکار و آنکه فلوت و دایره می زند نیز همانند ایشان کور، کر و لال محشور می شود.»[۱۱]
مأموریت پیامبر (ص):
رسول گرامی اسلام (ص) فرمود: «اِنَ الله بَعَثنی هدیً وَ رَحمهً لِِِلعالَمین وَ اَمَرَنی اُن أمحُوَالمَزامیرَ وَ اَلمَعارفَ وَ الأوتارَ…»[۱۲]
خداوند مرا برای هدایت و رحمت جهانیان مبعوث نمود، و دستور داد تا آلات غنا و موسیقی، مانند: نای، تنبور، تار و… را از بین ببرم.
برخورد و عکس العمل ائمه (علیهم السلام) با موسیقی:
۱- بُشر حافی:
حضرت موسی بن جعفر (ع) از کوچه های بغداد عبور می کرد، صدای ساز و آوازی شنید؛ دید که از خانه ای کنیزی بیرون آمد.
حضرت به آن کنیز فرمود: صاحب این خانه آزاد است یا غلام؟
– آزاد است.
– راست گفتی، اگر بنده بود از مولای خود می ترسید.
کنیز به خانه برگشت، بُشر از او پرسید: چرا دیر کردی؟ و وقتی کنیز داستان را برای ارباب خود نقل کرد، بُشر با پای برهنه خدمت حضرت موسی بن جعفر (ع) رسید و از اعمال انحرافی خود، در محضر آن جناب توبه کرد.
۲- برخورد حضرت علی (ع) با نوازنده:
حضرت علی (ع) دید مردی نوازندگی می کند، او را موعظه نمود و از عملش نهی کرد و دستور داد وسیله نوازندگی او را شکستند، آنگاه فرمود: از این عمل زشت توبه کن.
پس از توبه آن مرد، حضرت فرمود: آیا می دانی که موقع نواختن، ساز چه معنائی را می رساند؟
– نه! وصی پیامبر(ص) بهتر می داند.
حضرت علی (ع): هنگامی که ساز نواخته می شود، زبان حالش چنین است:
به زودی پشیمان می شوی، به زودی پشیمان می شوی، به زودی وارد جهنم می شوی ای نوازنده من.[۱۳]
۳- تیره بختی شنونده موسیقی:
مردی به امام صادق عرض کرد: همسایگان من کنیزانی دارند که آواز می خوانند و با عود (یکی از آلات موسیقی) می نوازند. چه بسا به هنگام قضای حاجت نشستنم را طول می دهم، تا صدای آنها را بیشتر بشنوم.
امام فرمود: این کار را نکن. در روز قیامت دربرابر خداوند هیچ عذری نداری؛ مگر سخن حق را نخواندی که می فرماید: گوش، چشم، دل، مسئولند و در برابر کارهایی که کرده اند، مورد سؤال واقع می شوند.[۱۴]
مرد عرض کرد: به خدا سوگند گویا این آیه را تاکنون نخوانده و نشنیده بودم. دیگر به خدا این کارها را انجام نمی دهم و از ام آمرزش می طلبم.
امام سپس فرمود: برخیز و غسل کن و آنچه می توانی نماز بخوان، چون تاکنون به گناه بزرگی مشغول بودی و چه بدحال و تیره بخت بودی اگر بدون توبه و بر این حال از دنیا می رفتی.[۱۵]
۴-ریختن سرب ذوب شده در گوش ها:
همچنین رسول خدا (ص) فرمود: کسی که به لهو و موسیقی مطرب گوش دهد، در روز قیامت در گوشش سرب آب کرده ریخته می شود. (مَن اِسمَع الی اللهو یُذابُّ فی اُذُنِهِ الآنَک)[۱۶]
آثار دیگر موسیقی
روی گردانی خدا:
از امام صادق (ع) درمورد غنا سؤال شد، امام (ع) فرمود: «لاتَدخُلوا بُیُوتاً الله مُعرِضٌ عَن اَهلِها[۱۷]» به خانه ای که خداوند از اهلش روی گردانده، وارد نشوید.
رفتن برکت:
پیامبراسلام (ص) فرمود: «لا تَدخُلُ المَلائکَهُ فِیهِ خَمرٌ اَو طَنبُورٌ اَو نَردٌ وَلاتُستَجابُ دُعاءُهُم وَ تَرفَعُ عَنهُم البَرَکَه[۱۸]ُ»
فرشتگان به خانه ای که شراب، وسایل موسیقی و قمار، مانند: تنبور و نرد در آن باشد وارد نمی شود و دعای اهل خانه مستجاب نمی گردد و خیر و برکت هم از آنجا می رود.
مرگ ناگهانی و کوتاهی عمر:
امام صادق (ع) فرمود: «بَیتُ الغِنا لا تؤمِنُ فیهِ الفَجیعَه وَ لاتُجابَ فیه الدَّعوَه وَلایَدخُلُهُ المَلَکُ[۱۹]»
خانه که در آن غنا باشد، از مرگ و مصیبت دردناک ایمن نیست و دعا در آن به اجابت نمی رسد و فرشتگان وارد آن نمی شوند.
ازآیات و روایات استفاده می شود که اعمال خیر، بر وسعت رزق و طول عمر می افزاید؛ در مقابل گناه و لهو و لعب و موسیقی مطرب، برکت را برده و عمر انسان را کوتاه می کند.
اسامی زیر از جمله مروجین موسیقی هستند که با وضع نامناسب و مرگ ناگهانی و عمرکوتاه از دنیا رفته اند:
۱- مالیبران، استاد معروف موسیقی در حال خواندن آواز، در سن ۲۷ سالگی سکته کرد.
۲- برخی موسیقی دانان به وسیله خودکشی به زندگی خود خاتمه دادند، از آن جمله: «شومان» موسیقی دان مشهوری را می توان نام برد که با انداختن خود به رودخانه «راین» خودکشی کرد.
۳- پرگولوزی – نوازنده ایتالیایی، در سن ۲۶سالگی
۴- بلینی – نوازنده ایتالیایی، در سن ۳۴سالگی
۵- موریس ژوبر – نوازنده فرانسوی، در سن ۴۰سالگی
۶- شوسون – نوازنده فرانسوی، در سن ۳۰سالگی
۷- مندلس – نوازنده آلمانی، در سن ۳۸سالگی
۸- شوبرت – نوازنده اطریشی، در سن ۳۱سالگی
۹- موزارت – نوازنده اطریشی، در سن ۳۵سالگی
۱۰- حبیب سماعی – نوازنده ایرانی، در سن ۴۵سالگی[۲۰]
ضرر موسیقی از دیدگاه دانشمندان جهان:
براساس نظر بسیاری از روانشناسان و دانشمندان[۲۱]، موسیقی احساسات بشر را در مسیر غیرعادی توسعه می دهد و انسان را در یک عالم ناخودآگاهی کامل فرو می برد و قوّه خیال بافی غیرواقعی را در انسان زیاد می کند.
۱- هگل، فیلسوف مشهور آلمانی می نویسد:
«ذکر و عبادت مسلمانان در معابد بی آلایش خود فکر می آورد، ودعای مسیحیان در کلیسا با عربده ناقوس و نقس نگار در و دیوار، تشویش خاطر و انصراف ناظر[۲۲]»
۲- کانت، فیلسوف معروف آلمانی:
«موسیقی اگر از همه هنرها مطبوع تر باشد، ولی چون به بشر چیزی نمی آموزد، از تمام هنرها پست تر است[۲۳]»
۳- دکتر آرنولد فریدمانی، پزشک بیمارستان نیویورک و رئیس کلینیک سردرد، با کمک دستگاه های الکترونی تعیین امواج مغز و مراجعه هزاران بیمار ثابت کرده که:
«یکی از عوامل مهم خستگی های روحی و فکری و سر درد های عصبی، گوش به موسیقی رادیو است[۲۴]»
۴- گوتیه می گوید: موسیقی، عزیزترین ولی نامطلوب ترین سروصدا هاست؛ جداً من سکوت را بر دل انگیز ترین نغمه ها ترجیح می دهم.[۲۵]