صحابه‌ی پیامبر راویان حدیث‌های امام زمان (عج)
از مسائل مهم درباره‌ی حدیث‌های امام مهدی (علیه السلام) این است که شمار زیادی از صحابه‌ی رسول خدا (صل الله علیه و آله و سلم) راویان این حدیث‌هایند و این موضوع بر اعتبار و اهمیت حدیث‌های مورد بحث می‌افزاید، حضور ده‌ها نفر از صحابه‌ی آن حضرت در اسناد این حدیث‌ها، و ثبت و ضبط آنها در کتاب‌های معتبر حدیثی، نشان از جایگاه ویژه‌ی مهدویت دارد که به نوبه‌ی خود هرگونه تردیدی را در مورد اعتبار این حدیث‌ها می‌زداید.
درباره‌ی این که چه تعدادی از صحابه در اسناد این حدیث‌ها حضور دارند، گزارش‌های گوناگونی ارائه شده است؛ برخی این افراد را ۲۶ نفر ذکر کرده‌اند (۱)؛ برخی دیگر ۳۱ نفر (۲) و گروهی دیگر پنجاه نفر گفته‌اند (۳)؛ ولی با جست و جویی که در منابع حدیثی انجام شد، به ۳۳ نفر از صحابه‌ی رسول خدا (صل الله علیه و آله و سلم) که در اسناد حدیث‌های امام مهدی (علیه السلام) واقع شده‌اند، دسترسی حاصل شد، که در این‌جا به ترتیب حروف الفبا ذکر می‌شوند: پیش از یاد نامشان، دو نکته در خور یادآوری است:
الف) ادعایی وجود ندارد که تعداد صحابه‌ی راوی حدیث‌های مهدویت منحصر در اینها باشد، و غیر از اینان کسان دیگری وجود نداشته باشد؛ ولی در عین حال باید گفت که تلاش شده آنچه در کتاب‌های عمده‌ی فریقین آمده از قلم نیفتد.
ب) به جهت زیاد بودن کتاب‌های حدیثی، در زیر نام هریک از صحابه، تنها به ذکر شماری از آنها بسنده شده است.
۱.ابوالطفیل عامر بن واثله:المصنِّف ابن‌أبی شیبه (۴)، البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی (۵) غیبت طوسی (۶).
۲.ابوامامه‌ی باهلی:فرائد السمطین جوینی (۷)، اربعون حدیث ابونعیم (۸)، البیان فی أخبار صاحب الزمان کنجی شافعی (۹)، عقد الدرر فی أخبار المنتظر مقدسی شافعی (۱۰)، کشف الغمّه فی معرفه الائمه اربلی (۱۱) و کنز العمّال متقی هندی. (۱۲)
۳.ابوسعید خدری:المصنِّف صنعانی (۱۳)، سنن ابن‌ماجه (۱۴)، المصنِّف ابن‌ابی‌شیبه (۱۵)، سنن ابی‌داوود (۱۶)، سنن ترمذی (۱۷)، کتاب الغیبه طوسی (۱۸)، مسند احمد (۱۹)، اربعون حدیث ابی‌نعیم (۲۰) و عقد الدرر مقدسی شافعی. (۲۱)
۴.ابوهریره:المصنِّف صنعانی (۲۲)، جامع الاصول ابن‌اثیر (۲۳)، غیبت طوسی (۲۴)، مسند احمد (۲۵) و فرائد السمطین جوینی. (۲۶)
۵.ابی سلمی چوپان رسول خدا (صل الله علیه و آله و سلم):غیبت طوسی (۲۷) و فرائد السمطین جوینی. (۲۸)
۶.امّ سلمه:المصنِّف ابن‌ابی‌شیبه (۲۹)، غیبت طوسی (۳۰)، جامع الاصول ابن‌اثیر (۳۱) و سنن ابی‌داوود. (۳۲)
البیان فی أخبار صاحب الزمان کنجی شافعی (۳۳)، العرف الوردی فی أخبار المهدی سیوطی (۳۴) و البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی. (۳۵)
۷.انس بن مالک:سنن ابن‌ماجه (۳۶)، غیبت طوسی (۳۷)، اربعون حدیث ابونعیم (۳۸)، العرف الوردی فی أخبار المهدی سیوطی (۳۹)، کشف الغمّه فی معرفه الأئمه اربلی (۴۰)، البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی (۴۱) و کنز العمّال متقی هندی. (۴۲)
۸.ابوایوب انصاری:المعجم الصغیر طبرانی (۴۳) و البیان فی أخبار صاحب الزمان کنجی شافعی. (۴۴)
۹.امّ حبیبه:العرف الوردی فی أخبار المهدی، سیوطی. (۴۵)
۱۰.تمیم الداری:تذکره الحفاظ ذهبی (۴۶).
۱۱.ثوبان:سنن ابن‌ماجه (۴۷)، مسند احمد (۴۸)، کشف الغمّه فی معرفه الأئمه اربلی (۴۹)، البیان فی أخبار صاحب الزمان کنجی شافعی (۵۰)، عقد الدرر فی أخبار المنتظر مقدسی شافعی (۵۱)، العرف الوردی فی أخبار المهدی سیوطی (۵۲) و کنز العمّال متقی هندی (۵۳).
۱۲.جابر بن سمره:سنن ابی‌داوود (۵۴)، مسند احمد (۵۵)، غیبت نعمانی (۵۶)، و غیبت طوسی (۵۷).
۱۳.جابر بن عبدالله الانصاری:المصنِّف صنعانی (۵۸)، مسند احمد (۵۹)، غیبت طوسی (۶۰)، ارشاد مفید (۶۱)، فرائد السمطین جوینی (۶۲)، البیان فی أخبار صاحب الزمان کنجی شافعی (۶۳) و العرف الوردی فی أخبار المهدی سیوطی (۶۴).
۱۴. حذیفه بن الیمان:اربعون حدیث ابونعیم (۶۵)، غیبت طوسی (۶۶)، فرائدالسمطین جوینی (۶۷)، البیان فی أخبار صاحب الزمان کنجی شافعی (۶۸)، عقد الدرر فی أخبار المنتظر مقدّسی شافعی (۶۹)، العرف الوردی فی أخبار المهدی سیوطی (۷۰)، کشف الغمّه فی معرفه الأئمه اربلی (۷۱) و البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی. (۷۲)
۱۵.حسین بن علی (علیه السلام):اربعون حدیث ابونعیم (۷۳)، عقد الدرر فی أخبار المنتظر مقدسی شافعی (۷۴)،البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی (۷۵) و العرف الوردی فی أخبار المهدی سیوطی (۷۶).
۱۶. زِرّ بن عبدالله:کشف الغمّه فی معرفه الأئمه اربلی (۷۷).
۱۷.سلمان فارسی:عقد الدرر فی أخبار المنتظر مقدّسی شافعی. (۷۸)
۱۸.طلحه بن عبیدالله:البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی (۷۹) و المعجم الاوسط طبرانی (۸۰).
۱۹.عائشه بنت ابی‌بکر:عقد الدرر فی اخبار المنتظر مقدّسی شافعی (۸۱) و البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی. (۸۲)
۲۰.عباس بن عبدالمطلب:فرائد السمطین جوینی. (۸۳)
۲۱.عبدالرحمان بن عوف:اربعون حدیث ابونعیم (۸۴)، البیان فی أخبار صاحب الزمان کنجی شافعی (۸۵)، کشف الغمّه فی معرفه الأئمه اربلی (۸۶) و البرهان متقی هندی. (۸۷)
۲۲.عبدالله بن عباس:المصنِّف صنعانی (۸۸)، سنن ابی‌داوود (۸۹)، سنن ابن‌ماجه (۹۰)، سنن ترمذی (۹۱) غیبت طوسی (۹۲) و فرائد السمطین جوینی (۹۳).
۲۳.عبدالله بن حارث الزبیدی:سنن ابن‌ماجه (۹۴)، فرائد السمطین جوینی (۹۵)، البیان فی أخبار صاحب الزمان کنجی شافعی (۹۶) و کنز العمّال متقی هندی. (۹۷)
۲۴.عبدالله بن عمر:اربعون حدیث ابونعیم (۹۸)، العرف الوردی فی أخبار المهدی سیوطی (۹۹)، غیبت طوسی (۱۰۰) و ارشاد مفید. (۱۰۱)
۲۵. عبدالله بن عمروبن العاص:المصنِّف صنعانی (۱۰۲)، المصنِّف ابن‌ابی شیبه (۱۰۳)، غیبت طوسی (۱۰۴)، البیان فی أخبار صاحب الزمان کنجی شافعی (۱۰۵) و البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی (۱۰۶).
۲۶.عبدالله بن مسعود:المصنِّف صنعانی (۱۰۷)، المعجم الکبیر طبرانی (۱۰۸)، مسند احمد (۱۰۹)، جامع الاصول ابن‌اثیر (۱۱۰) و العرف الوردی فی أخبار المهدی سیوطی.
۲۷.عثمان بن عفان:البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی (۱۱۱)، و کنز العمّال متقی هندی (۱۱۲)(۱۱۳).
۲۸.علی بن ابی‌طالب:المصنِّف صنعانی (۱۱۴)، المصنِّف ابن‌ابی‌شیبه (۱۱۵)، سنن ابن‌ماجه (۱۱۶)، سنن ابی‌داوود (۱۱۷)، اصول کافی کلینی (۱۱۸)، غیبت طوسی (۱۱۹)، مسند احمد (۱۲۰)، فرائد السمطین جوینی (۱۲۱) و البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی (۱۲۲).
۲۹.علی الهلالی:المعجم الکبیر طبرانی (۱۲۳)، البیان فی أخبار صاحب الزمان کنجی شافعی (۱۲۴) و العرف الوردی فی أخبار المهدی سیوطی (۱۲۵).
۳۰.عمار یاسر:غیبت طوسی (۱۲۶)، العرف الوردی فی أخبار المهدی سیوطی (۱۲۷) و البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی. (۱۲۸)
۳۱.عوف بن مالک:فرائد السمطین جوینی (۱۲۹)، عقد الدرر فی أخبار المنتظر سیوطی (۱۳۰) و البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی. (۱۳۱)
۳۲.قره بن ایاس:العرف الوردی فی أخبار المهدی سیوطی (۱۳۲) و کنز العمّال متقی هندی (۱۳۳).
۳۳.هلال (ابوعلی):اربعون حدیث ابونعیم (۱۳۴) و کشف الغمّه فی معرفه الأئمه اربلی (۱۳۵).
پی‌نوشت‌ها:
۱.عبدالمحسن العباد در نوشته‌ای که با نام عقیده اهل السنّه و الاثر فی المهدی المنتظر منتشر کرده چنین آماری را ارائه داده است (ص۳).
۲.احمد اسماعیل نویسنده‌ی کتاب المهدی و فقه اشراط الساعه این تعداد را ذکر کرده. (ص ۶۳).
۳.عرب، المهدی المنتظر حقیقه أم خرافه، ص ۱۴۳ (به نقل از:علی محمد دخیل، ائمتنا، ج۲، ص ۳۵۰-۳۵۵.)
۴.ش ۳۷۶۳۷.
۵.باب ۳، ح۴.
۶.ص ۱۳۱، ح۹۵.
۷.ح۵۶۵.
۸.ح ۱۲ و ۱۴.
۹.باب ۱۸، ح۵۱، و باب ۲۲، ح۵۷.
۱۰.باب ۳، ص ۶۲.
۱۱.ج۳، ص ۲۵۸، ح۱۲.
۱۲.ح ۳۸۶۸۰.
۱۳.ح ۲۰۷۶۹-۲۰۷۷۰.
۱۴.ح ۴۰۸۳.
۱۵.ح۳۷۶۲۷-۳۷۶۲۹
۱۶.ح ۴۲۸۵.
۱۷.ح۲۲۳۲.
۱۸.ص ۱۷۸، ح۱۳۶.
۱۹.ج۳، ص ۳۷.
۲۰.ح۱-۳، ۱۰-۱۱ و۲۲.
۲۱.باب۱، ص۴۰ و باب۳، ص۱.
۲۲.ح۲۰۷۷۷
۲۳.ح۷۸۰۸
۲۴.ص۱۸۰، ح۱۳۹.
۲۵.ج۲، ص۳۳۶.
۲۶.ح۵۷۰
۲۷.ص ۱۴۷، ح۱۰۹
۲۸.ح۵۷۱
۲۹.ح۴۰۸۶
۳۰.ص۱۳، ح۱۴۵ و ۱۴۸
۳۱.ح۷۸۱۲
۳۲.ح۴۲۸۴، ۴۲۸۶ و ۴۲۸۸.
۳۳.باب۲، ح۱۰-۱۱.
۳۴.ص ۲۱۵ (مجموعه‌ی عشر مقالات)
۳۵.باب۴، ح۴۷
۳۶.ح۴۰۸۷.
۳۷.ص۱۸۳، ح۱۴۲
۳۸.ح۳۰
۳۹.ص ۲۱۷ (مجموعه‌ی عشر مقالات).
۴۰.ج۳، ص۲۶، ح۳۰.
۴۱.باب۲، ح۳.
۴۲.ح۳۸۶۵۶
۴۳.ج۱، ص ۳۷.
۴۴.باب۲، ج۹
۴۵.ص ۲۱۹ (مجموعه‌ی عشر رسائل).
۴۶.ج۱، ص ۷۴۵.
۴۷.ح ۴۰۸۴
۴۸.ج۵، ص ۲۷۷.
۴۹.ج۳، ص ۲۶۱.
۵۰.باب ۴، ح۱۵-۱۶.
۵۱.باب ۴، ص ۸۹-۹۰.
۵۲.ص ۲۱۷ و ۲۲۳ (مجموعه عشر مقالات).
۵۳.ح ۳۸۶۵۸.
۵۴.ح ۴۲۷۹-۴۲۸۱
۵۵.ج۳، ص ۳۸۴.
۵۶.ص ۱۴۲، ح۳۱-۳۳
۵۷.ص ۱۲۷، ح۹۰-۹۳
۵۸.ح۲۰۷۷۴
۵۹.ج۳، ص ۳۷۴.
۶۰.ص ۱۴۳، ح۱۰۸ و ص ۱۷۸، ح۱۳۵.
۶۱.ج۲، ص ۴۸۰، ح۴.
۶۲.ح۵۸۵
۶۳.باب ۷، ح۲۷، و باب ۱۰، ح۳۵.
۶۴.ص ۲۲۰ و ۲۴۹ (مجموعه‌ی عشر مقالات).
۶۵.ح۶، ۸، ۲۰ و ۲۸.
۶۶.ص ۴۵۴، ح۴۶۳ و ص ۴۷۰، ح۴۸۶.
۶۷.ح۵۷۵.
۶۸.باب۷، ح۲۸ و باب ۱۳، ح۴۴.
۶۹.باب۱، ص ۳۸.
۷۰.ص ۲۲۱ (مجموعه‌ی عشر مقالات).
۷۱.ج۳، ص ۲۵۷، ح۶.
۷۲.باب۲، ح۹.
۷۳.ح۴.
۷۴.باب۷، ص ۲۱۲.
۷۵.باب۹، ح۱۷ و باب۴، ح۲۳.
۷۶.ص ۲۲۶ (مجموعه‌ی عشر مقالات).
۷۷.ج۳، ص ۲۶۴، باب۱، ح۱.
۷۸.باب۱، ص ۲۱۹.
۷۹. باب۱، ح۱.
۸۰.ح۴۶۶۳.
۸۱.باب۱، ص ۳۷.
۸۲.باب۲، ح۲۱.
۸۳.ح۵۷۹.
۸۴.ح۱۳.
۸۵.باب۱۹، ح۵۲ و باب۳، ح۱۶.
۸۶.ج۳، ص ۲۵۸
۸۷.باب۱، ح۳۲.
۸۸.ح۲۰۷۷۵.
۸۹.ح۴۲۸۲.
۹۰.ح۴۰۸۲
۹۱.ح۲۲۳۰.
۹۲.ص ۱۸۷، ح۱۴۶.
۹۳.ح۵۸۸ و ۵۹۲
۹۴.ح۴۰۸۸
۹۵.ح۵۸۴
۹۶.باب۵، ح۱۷.
۹۷.ح۳۸۶۵۷
۹۸.ح۷، ۱۶-۱۷ و ۱۹.
۹۹.ص ۲۱۷ و ۲۱۹ (مجموعه‌ی عشر مقالات).
۱۰۰.ص ۱۳۰، ح ۹۴.
۱۰۱.ج۲، ص ۵۰۹، ح۲.
۱۰۲.ح۲۰۷۷۸
۱۰۳.ح۳۷۶۳۲
۱۰۴.ص ۱۸۵، ۱۴۴
۱۰۵.باب۱۴، ح۴۵ و باب ۱۵، ح۴۶.
۱۰۶.باب۹، ح۸.
۱۰۷.ح۲۰۷۷۹
۱۰۸.از ح۱۰۲۱۳-۱۰۲۳۰
۱۰۹.ج۱، ص ۳۷۶.
۱۱۰.ح ۷۸۱۰
۱۱۱.باب۲، ح۲۵.
۱۱۲.ح۳۸۶۶۳
۱۱۳.ص ۲۱۴ (مجموعه عشر مقالات)
۱۱۴.ح۲۰۷۷۶.
۱۱۵.ح۳۷۶۳۳.
۱۱۶.ح۴۰۸۵
۱۱۷.ح۴۲۸۳ و ۴۲۹۰
۱۱۸.ج۱، ص ۳۳۷، ح۷.
۱۱۹.ص ۱۳۶، ح۱۰۰ و ۱۴۳.
۱۲۰.ج۱، ص ۸۴.
۱۲۱.ح ۵۸۳.
۱۲۲.باب۱، ح۴.
۱۲۳.ح۲۶۷۶
۱۲۴.باب۱، ح۱
۱۲۵.ص ۲۲۶ (مجموعه‌ی عشر مقالات)
۱۲۶.ص ۴۴۳، ح۴۳۲.
۱۲۷.ص ۲۲۸ (مجموعه‌ی عشر مقالات).
۱۲۸.باب۴، ح۳۶ و ۵۳.
۱۲۹.ح۵۸۳
۱۳۰.باب۳، ص ۶۱.
۱۳۱.باب۴، ح۲.
۱۳۲.ص ۲۱۷ (مجموعه‌ی عشر مقالات)
۱۳۳.ح۳۸۶۶۹.
۱۳۴.ح۵.
۱۳۵.ج۳، ص ۲۵۶.