عوامل تداوم انقلاب اسلامی از دیدگاه شهید مطهری

شهید مطهری از همان زمان که طلیعه ی پیروزی انقلاب اسلامی نمایان شد، انقلابیون را به خطرات در پیش روی، هشدار، و نگرانی خود را به حفظ و تداوم انقلاب و نظام جمهوری اسلامی نشان می دهد و عواملی را که به تداوم انقلاب کمک می کند یاد آوری می کند.

۱. آن چه که در ابتدای امر برای او مهم است، تداوم روح رژیم گذاشته در کالبد ساختار جدید است. در گفته ای از ایشان آمده است:
بدیهی است کار را تمام شده تلقی کردن ساده لوحی است. اولاً هنوز آثار رژیم سابق از بین نرفته است. آن رژیم بر نوعی نهادهای اجتماعی، نوعی فرهنگ مزوّرانه و نوعی نظام و سازمان فاسد مستقر بود و همه این ها هنوز کم و بیش باقی مانده اند. مردم ما هنوز در بسیاری از مسایل، شاهنشاهی و آریامهری قضاوت می کنند پس قبل از هر چیز نوعی فرهنگ زدایی و استعمار زدایی لازم است.(۱)
در این جا شهید مطهری، به مطلب مهمی اشاره می کند. اصولاً در انقلابات به دلیل سرعت و خشونت جریانات انقلابی با فروکش کردن تب انقلاب، نهادهای سابق به تدریج خود را به شکل دیگری در جامعه ی انقلابی بازسازی می کنند. بنابراین سخت ترین و حساس ترین مرحله انقلاب، ساختن نهادهای جدیدی است که با آرمان های انقلاب مطابقت داشته باشد و بتواند خلأ نهادهای پیش را پر کند. در غیر این صورت آرمان ها و اهداف انقلاب در پرتو قدرت و استحکام نهادهای پیشین، رنگ می بازند.
۲. دومین مسأله ای که به نظر شهید مطهری شرط ضروری تداوم نظام انقلابی است، حفظ ماهیّت اسلامی نظام و روحیه دینی انقلابیون است. نباید پیروزی و بهره گیری از امکانات قدرت سیاسی باعث شود روحیه دینی و تقوا از بین برود. انقلاب جهاد اصغر است و حفظ تقوای الهی جهاد اکبر. با از بین رفتن روحیه دینی مسوولین و انقلابیون، انقلاب نیز از بین خواهد رفت زیرا از آن جا که انقلاب ماهیتاً دینی و اسلامی است تنها با حفظ همین ویژگی تداوم خواهد یافت. ایشان در این مورد با اشاره به دو آیه از قرآن کریم «الیوم یئس الذین کفروا من دینکم فلاتخشوهم و اخشون» «ان الله لایغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم» و حوادث صدر اسلام به خصوص پس از وفات پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم که به انحراف و تغییر مسیر انقلاب اسلامی پیامبر منجر شد، گوش زد می کند که اگر با واقع بینی و دقت کامل با مسایل فعلی انقلاب مواجه نشویم و در آن تعصبات و خودخواهی ها را دخالت دهیم، شکست انقلاب مان بر اساس این دو آیه حتمی است.(۲)
۳. سومین مسأله ای که به نظر ایشان در تضمین آینده ی انقلاب نقش دارد، اهمیت دادن به تحقق و تحلیل و شناخت انقلاب است.(۳)
۴. عدالت خواهی شرط دیگر تداوم انقلاب است.
انقلاب به شرطی در آینده محفوظ خواهد ماند که حتماً در مسیر عدالت خواهی اسلام گام بردارند و برای پر کردن شکاف های طبقاتی اقدام کنند و تبعیض ها را واقعاً از میان بردارند. اگر انقلاب در مسیر برقراری عدالت پیش نرود، مطمئناً به نتیجه نخواهد رسید و این خطر هست که انقلاب دیگری با ماهیّت دیگری جای آن را بگیرد.(۴)

پی نوشت ها:

۱. پیرامون جمهوری اسلامی، ص ۹۵.
۲ . همان، ص ۲۱.
۳. همان، ص ۲۲.
۴ . همان، ص ۴۶.