خصوصیات رجعت و رجعت کنندگان
از میان روایات فراوان می‌توان این مطالب را درباره رجعت بیان کرد.
۱- رجعت از روزهای بزرگ و مهم عالم است که از آن در قرآن به «ایام الله» [= روزهای خدا] یاد شده است.
امام صادق(علیه السلام) فرمود:
«ایام الله سه روز است: روز قیام قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) روز رجعت و روز قیامت.(۱) »
۲- اعتقاد به رجعت از نشانه‌های شیعیان اهل بیت(علیهم السلام) است.
امام صادق(علیه السلام) فرمود:
«از ما نیست کسی که به رجعت ما ایمان نداشته باشد.»(۲)
۳- رجعت برای همه مردم نیست بلکه مخصوص مۆمنان خالص و کفار و منافقان خالص است.(۳)
۴- از جمله مۆمنان رجعت کننده، پیامبران و امامان معصوم(علیه السلام) هستند و اولین امامی که در زمان رجعت و پس از امام مهدی(علیه السلام) حکومت عدل جهانی را برعهده می‌گیرد، حضرت امام حسین(علیه السلام) است که سال‌های بسیار حکومت خواهد کرد.(۴)
۵- برای همه مومنان و منتظران واقعی ظهور مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) که پیش از ظهور آن عزیز از دنیا رفتند امکان رجعت به دنیا و یاری آن امام وجود دارد.
از امام صادق(علیه السلام) روایت شده که هر کس چهل بامداد خدا را با [دعای] عهد بخواند از یاوران قائم، خواهد بود و اگر پیش از ظهور آن حضرت بمیرد، خداوند او را از قبرش بیرون آورد [و قائم(علیه السلام) را یاری دهد](۵)
۶- کفار و منافقان هرگز به میل و اراده خود به دنیا باز نمی‌گردند بلکه از روی اجبار به رجعت تن می‌دهند ولی رجعت مۆمنین اختیاری به نظر می‌رسد. امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: هنگامی که حضرت مهدی(علیه السلام) قیام کند مأمورین الهی در قبر با اشخاص مۆمن تماس می‌گیرند و به آنها می‌گویند: ای بنده خدا! مولایت ظهور کرده است اگر می‌خواهی به او بپیوندی آزاد هستی و اگر می‌خواهی در نعمت‌های الهی (برزخی) متنعم بمانی باز هم آزاد هستی. (۶)
از جمله مۆمنان رجعت کننده، پیامبران و امامان معصوم(علیه السلام) هستند و اولین امامی که در زمان رجعت و پس از امام مهدی(علیه السلام) حکومت عدل جهانی را برعهده می‌گیرد، حضرت امام حسین(علیه السلام) است که سال‌های بسیار حکومت خواهد کرد
رجعت‌کنندگان
بر اساس روایات، گروه پیامبران(علیهم السلام)، امامان معصوم(علیهم السلام)، مۆمنان خالص و نیز کفار خالص، جزء کسانی اند که در زمان رجعت، به این دنیا باز می‌گردند.
روایات مربوط به انبیاء(علیهم السلام)
الف) روایاتی که بطور عام از بازگشت پیامبران و ائمه (علیهم السلام) سخن به میان آورده اند مثل کلام امام صادق(علیه السلام) در تفسیر آیه «إِنَّا لَنَنصُرُ رُسُلَنَا وَالَّذِینَ آمَنُوا فِی الْحَیاهِ الدُّنْیا وَیوْمَ یقُومُ الْأَشْهَادُ». حضرت فرمود: به خدا سوگند این آیه در زمان رجعت عملی خواهند شد آیا نمی‌دانید که پیامبران(علیهم السلام) در دنیا یاری نشدند و کشته شدند و نیز ائمه(علیهم السلام) کشته شدند اما این یاری و پیروزی در رجعت تحقق خواهند یافت.(۷)
ب) روایاتی که با ذکر عدد، رجعت انبیاء را یادآور شده است. امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: هنگامی که امام حسین(علیه السلام) همراه با یاران شهیدش رجعت می‌کنند، هفتاد نفر از پیامبران نیز با او رجعت می‌نمایند چنانکه با موسی بن عمران هفتاد نفر از پیامبران همراه بودند.(۸)
کفار و منافقان هرگز به میل و اراده خود به دنیا باز نمی‌گردند بلکه از روی اجبار به رجعت تن می‌دهند ولی رجعت مۆمنین اختیاری به نظر می‌رسد. امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: هنگامی که حضرت مهدی(علیه السلام) قیام کند مأمورین الهی در قبر با اشخاص مۆمن تماس می‌گیرند و به آنها می‌گویند: ای بنده خدا! مولایت ظهور کرده است اگر می‌خواهی به او بپیوندی آزاد هستی و اگر می‌خواهی در نعمت‌های الهی (برزخی) متنعم بمانی باز هم آزاد هستی
ج) روایاتی که بطور خاص از رجعت بعضی از پیامبران و امامان(علیهم السلام) با ذکر نام آنان، سخن به میان آورده‌اند.
امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: «همانا دانیال و یونس(علیهما السلام) هر دو در زمان رجعت امیرالمۆمنین(علیه السلام) به دنیا باز می‌گردند و اقرار به رسالت پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) می‌نمایند و همراه آنان هفتاد نفر برانگیخته می‌شوند.»(۹)
امام زین العابدین(علیه السلام) می‌فرماید: «یرجع الیکم بینکم و امیرالمۆمنین و الائمه(۱۰)؛ پیامبر شما و امیرالمۆمنین و امامان معصوم(علیهم السلام) به سوی شما مجدداً باز می‌گردد. در مورد اینکه اولین فرد رجعت کننده کیست؟»
امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: «اول من یرجع الی الدنیا الحسین بن علی(۱۱)؛ اولین کسی که به دنیا باز می‌گردد حسین بن علی(علیه السلام) است.»
د) روایاتی که از بازگشت افراد صالح از امت‌های گذشته و امت اسلام، خبر داده‌اند. براساس این روایات از میان امت‌های پیشین رجعت اصحاب کهف و مۆمن آل‌فرعون نام برده شده است. همچنین از میان اصحاب پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه(علیهم السلام) افرادی مثل: سلمان فارسی، مقدار، مالک اشتر، ابو دجانه انصاری، مفضل بن عمر، عبدالله بن شریک عامری، اسماعیل بن جعفر(علیه السلام)، حارث، عقیل، جبیر و … نام برده شده است.(۱۲)
پی نوشت ها:
۱- بحارالانوار، ج۵۳، ص ۶۳، ح۵۳,
۲- همان، ص۹۲، ح۱۰۱,
۳- بحارالانوار، ج۵۳، ص ۳۹، ح۱,
۴- همان، ص ۴۶ ، ح۱۹,
۵- ر. ک به مفاتیح الجنان، دعای عهد.
۶- بحارالانوار، ج۵۳، ص ۹۵,
۷- معجم احادیث الامام المهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ج۵، ص۳۸۴,
۸- همان، ج۳، ص۸۹,
۹- بحارالانوار، ج۵۳، ص۶۲,
۱۰- معجم احادیث الامام المهدی، ج۵، ص۳۲۷,
۱۱- بحارالانوار، ج۵، ص۹۰,
۱۲- الشیعه والرجعه، ج۱، ص۱۵۸، چشم اندازی به حکومت حضرت مهدی(علیه السلام)، ص۹۵