چگونگی پوشش مردان در اسلام؛ بایدها و نبایدها (بخش اول)

در تعالیم دین اسلام، دو مولفه اصلی برای پوشش مردان مطرح شده است؛ که نقش تعیین کننده ای در نگاه اسلام درباره نحوه آرایش و پوشش مردان دارد. در این مقاله به مولفه اول یعنی پرهیز از لباس های حرام می پردازیم.

در روایات اسلامی، پرهیز از پوشیدن لباس جنس مخالف، لباس شهرت و لباس ابریشم برای مردان توصیه شده است.

چکیده : در تعالیم دین اسلام، دو مولفه اصلی برای پوشش مردان مطرح شده است؛ که نقش تعیین کننده ای در نگاه اسلام درباره نحوه آرایش و پوشش مردان دارد. در این مقاله به مولفه اول یعنی پرهیز از لباس های حرام میپردازیم.

آراستگی در پوشش

در آیین مقدس اسلام درباره کیفیت پوشش مردان و زنان سخن به میان آمده است. ما نیز در دو بخش جداگانه به بررسی نحوه پوشش این دو قشر خواهیم پرداخت.

الف) پوشش مناسب مردان

بر اساس تعالیم اسلام پوشش مناسب مردان از دو مؤلفه اصلی برخوردار است:

اول: پرهیز از لباس های حرام

در سبک زندگی اسلامی، آراسته ترین پوشش مرد آن است که تا حد امکان بدن را بپوشاند و تنگ و نازک نباشد. علاوه بر این که، لباس جنس مخالف و لباس شهرت و پارچه ابریشم نیز برای مردان حرام است.
روایات متعددی در این باره از معصومین (ع) به نقل گردیده که به تعدادی از آنها اشاره می کنیم:
۱. حضرت علی (ع) می فرماید:
لیس للرّجل أن یکشف ثیابه عن فَخِذَیه و یجلس بین قوم؛
بر مرد شایسته نیست که لباس او کنار رود تا ران هایش معلوم گردد و در جمعیتی بنشیند.[۱]
۲. ایشان همچنین فرمودند:
عَلَیْکُمْ بِالصَّفِیقِ مِنَ الثِّیَابِ فَإِنَّهُ مَنْ رَقَّ ثَوْبُهُ رَقَّ دِینُهُ لَا یَقُومَنَّ أَحَدُکُمْ بَیْنَ یَدَیْ رَبِّهِ جَلَّ وَ عَزَّ وَ عَلَیْهِ ثَوْبٌ یَصِفُه‏؛[۲]
لباس ریزبافت و ضخیم بپوشید، هر که لباسش نازک است دینش نازک است، هنگام نماز لباس بدن نما نپوشید.
۳. امام صادق (ع) فرمودند:
کفى بالمرء خزیا أن یلبس ثوبا یشهَرُه؛[۳]
برای انسان از نشانه های خفت و خواری همین بس که لباسی بپوشد که به آن مشهور شود.

– پیراهن آستین کوتاه مردان

موضوعی که مناسب است بدان اشاره کنیم لباس آستین کوتاه مردان است و این که دیدگاه اسلام درباره پوشیدن این نوع لباس توسط مردان چیست؟

این موضوع از سه منظر قابل بررسی است که به طور جداگانه بدان ها خواهیم پرداخت.

۱. پوشیدن لباس آستین کوتاه بدون حضور نامحرمان
پوشیدن لباس آستین کوتاه برای مردان فی نفسه حرام نیست، از همین رو بنا به نظر تمامی مراجع پوشیدن لباس آستین کوتاه در محیطی که نامحرمی حضور نداشته باشد بلامانع است.

۲. پوشیدن لباس آستین کوتاه در برابر نامحرمان
هرچند پوشیدن لباس آستین کوتاه برای مردان فی نفسه حرام نیست، ولی این پرسش پیش می آید که اگر مردی چنین لباسی بر تن کند و بداند که زنان از روی تعمد و لذت به بدنش نگاه می کنند، آیا از نظر شرعی مرتکب گناه شده است؟
دو نظر در اینجا مطرح است: برخی فتوا به حرمت داده و عده ای از جواز سخن گفته اند. اصلی ترین مستند و مبنای حکم حرمت، قاعده فقهی «اعانت بر اثم» است که در فقه کاربرد فراوانی دارد. معنای جمله مذکور این است که، هر کس زمینه تحقق گناه را برای دیگری فراهم سازد، خود نیز مانند انجام دهنده آن، گناه کار است. در مقابل برخی مراجع اظهار می دارند که آنچه حرام است، «تعاون بر اثم» است؛ نه «اعانت بر اثم» و این دو با یکدیگر متفاوت است. «تعاون بر اثم» یعنی همکاری و شرکت چند نفر در انجام گناه، به گونه ای که همگی به طور مستقیم آن را انجام دهند. به همین جهت برخی مراجع گفته اند که اگر مردی با لباس آستین کوتاه، به قصد این که زنان به او نگاه کنند، در ملا عام بیاید، شریک گناه گردیده و قاعده فقهی برای او صدق می کند، اما اگر به این انگیزه نباشد، اشکال ندارد.
براساس آنچه گفته شد، فتوای مراجع درباره لباس آستین کوتاه مردان، متفاوت است و هر کس باید به نظر مرجع تقلید خود عمل کند. در این جا نظر مراجع را درباره پوشیدن لباس آستین کوتاه در برابر زن نامحرم ذکر میکنیم.
آیات عظام امام، تبریزی، خامنه ای، سیستانی، فاضل و مکارم: اشکال ندارد.[۴]
آیه الله نوری: اگر مخالف عفت عمومی نباشد و در نظر افراد متشرع، منکر محسوب نشود، اشکال ندارد.[۵]
آیه الله وحید: اگر بداند زنان از روی تعمد و لذت به او نگاه می کنند، واجب است مرد لباس آستین دار بر تن کند و در غیر این صورت اشکال ندارد.[۶]
آیات عظام بهجت و صافی: بنابر احتیاط واجب، باید لباس آستین دار بر تن کند.[۷]
تبصره: اگر در جایی پوشیدن لباس آستین کوتاه، باعث مفسده خاص گردد، اجتناب از آن واجب است.[۸]

۳. حکم نگاه زنان به دست و بازوان مردان آستین کوتاه
از آنجا که طرف دیگر این مسئله زنان هستند، در خصوص نگاه به بدن مردانی که لباس آستین کوتاه پوشیده اند وظایفی دارند.
مراجع تقلید درباره نگاه زنان به دست و بازوان مردانی که لباس آستین کوتاه پوشیده اند چنین بیان داشته اند:
آیات عظام امام خمینی، خامنه ای و صافی: جایز نیست.[۹]
آیات عظام تبریزی، مکارم، سیستانی، نوری، فاضل و وحید: اگر بدون قصد لذت و ترس افتادن به گناه باشد، اشکالی ندارد.[۱۰]
آیه الله بهجت: بنابر احتیاط واجب جایز نیست.[۱۱] [۱۲]