آثار سینمای هالیوودی در سبک زندگی اسلامی و تاثیر بر خانواده

نقش فیلم‌های هالیوودی در ترویج خانواده‌ تک‌فرزند و سبک زندگی بی‌بند و بار،آمارها حاکی از وجود اختلاف معنی‌دار در زمینه رشـد شناختی، عاطفی، اجتماعی، تحصیلی، بهداشتی، جسمی و جنسی کودکان خانواده‌های تک والد با کودکان خانواده‌های دو والد واقعی است.در این نوشتار، به بررسی نقش هالیوود در ترویج «خانواده تک والدی» می پردازیم.

یکی از اهداف اصلی رسانه ها برای نفوذ ، خانواده ها هستند که عمیقا تحت تاثیر رسانه ها قرار می گیرند

جالب است بدانید پدر باراک اوباما، همسر و فرزند خود را در حالی که باراک ۳ ساله بود، ترک کرد. پس از جدایی پدر در زمان نوزادی خود، آنجلینا جولی نیز با مادر خود زندگی کرده است. تام کروز، هالی بری، ساموئل ال جکسون، مارلین مونرو، جک نیکلسون، جودی فاستر، آل پاچینو، جان لنون و بسیاری دیگر از هنرپیشگان هالیوود، نیز وضعیتی مشابه را داشته و به خاطر ترک پدر، با مادران خود زندگی کرده اند. خانواده تک والدی، اکنون به بخشی از جامعه آمریکا بدل گشته و نه تنها در پرده سینما، بلکه زندگی واقعی هنرمندان آن را نیز در بر می گیرد.

بحران خانواده در غرب

پس از انقلاب صنعتی و ورود به عصر مدرن، در غرب خانواده تحت تأثیر عوامل مختلف اهمیّت و جایگاه سابق خود را از دست داد. این مسئله، بسیاری از رهبران جهان صنعتی را نگران کرده است. با انحراف جوامع از هنجارهای طبیعی، خانواده در معرض آسیب های جدّی قرار گرفت. ازدواج و خانواده در ایالات متحده و سایر کشورهای مدرن غربی، در دو نسل گذشته تغییراتی اساسی شامل کاهش ازدواجهای رسمی، افزایش طلاق، زندگی مشترک بدون ازدواج و تولد فرزندان نامشروع و … داشته است. در این گزارش قصد پرداختن به بحران خانواده در جوامع غربی را نداریم. برای این منظور می توانید به گزارش ویژه مشرق با نام “خانواده به سبک فرهنگ غرب” مراجعه کنید. به یاری خداوند قصد داریم در چند قسمت، به چگونگی بازتاب خانواده در هالیوود و نقش آن در برخورد با این مسئله بپردازیم.
ازدواج و خانواده در ایالات متحده و سایر کشورهای مدرن غربی،در دو نسل گذشته تغییراتی اساسی شامل کاهش ازدواجهای رسمی، افزایش طلاق،زندگی مشترک بدون ازدواج و تولد فرزندان نامشروع و … داشته است.

رسانه و خانواده

روشن است که خانواده مهمترین و اساسی ترین واحد اجتماعی است که از منظر قرآن کریم تامین کننده یکی از نیازهای حیاتی بشر یعنی آرامش می باشد. به عقیده رهبر انقلاب، پایه و سلول اصلی در یک جامعه، خانواده بوده و خانواده سالم، لازمه پیشرفت در جامعه است. وجود آیات و روایات بسیار در خصوص اهمیت ازدواج و تشکیل خانواده و راهکارهای عملی برای حفظ و تحکیم بنیان خانواده، حاکی از جایگاه و ارزش والایی است که این دین الهی برای آن قائل است. البته نه تنها دین اسلام بلکه سایر ادیان وحیانی نیز با وجود اختلافات طبیعی بین ادیان در موضوعات گوناگون، بر مسئله خانواده تاکید داشته و در آموزه های خود بدان پرداخته اند. از این اشتراکات می توان نتیجه گرفت که ازدواج سالم و تشکیل خانواده پایدار، امری فطری است که خداوند جهت رشد و رسیدن به کمال برای انسان مقرر کرده است.
وجود آیات و روایات بسیار در خصوص اهمیت ازدواج و تشکیل خانواده و راهکارهای عملی برای حفظ و تحکیم بنیان خانواده،حاکی از جایگاه و ارزش والایی است که این دین الهی برای آن قائل است.
یکی از اهداف اصلی رسانه ها برای نفوذ و تاثیرگذاری، خانواده ها هستند که عمیقا تحت تاثیر رسانه ها قرار می گیرند. هالیوود به عنوان یکی از بزرگترین غولهای رسانه ای از آغاز پیدایش خود تا کنون، موضوعات گوناگونی را دستمایه ساخت فیلم قرار داده و پیچیدگی های بیانی آن، روز به روز بیشتر شده است. اما در تمام این سالها، یکی از موضوعات مهم آن، نهاد خانواده بوده است. او دیدگاه ها و تعاریف خاص خود را در مورد خانواده به مخاطبین ارائه می دهد. تولیدات سینمایی و تلویزیونی بسیاری وجود دارند که تصویری مخدوش و نابهنجار از خانواده ارائه کرده اند و البته رو به افزایشند. کارشناسان اجتماعی با تاکید بر نقش مهم سینما در اخلاق خانواده در مورد اثرات منفی فیلم ها بر خانواده ها هشدار می دهند که آخرین نمونه آن، نگرانی مردم و کارشناسان نسبت به واقعه تیراندازی چند ماه پیش در مدرسه سندی هوک شهر «نیوتاون» ایالت آمریکا و تاثیر فیلمها و سریالها بر رواج این گونه خشونت می باشد.
کارشناسان اجتماعی با تاکید بر نقش مهم سینما در اخلاق خانواده در مورد اثرات منفی فیلم ها بر خانواده ها هشدار می دهند که آخرین نمونه آن، نگرانی نسبت به واقعه تیراندازی چند ماه پیش می باشد.

خانواده تک والدی

خانواده تک والدی یا تک سرپرست، انواع مختلفی دارد که برخی از آنها همواره و در هر فرهنگی به طور عادی وجود داشته است. خانواده ای که یکی از والدین آن بر اثر فوت یا طلاق رسمی حضور نداشته و پدر یا مادر به تنهایی با فرزندان خود زندگی می کند. اما برخی دیگر از اشکال خانواده های تک والدی، مولود تمدن مدرن غربی و سبک زندگی بی بند و بار گونه آن است. ترک اختیاری یکی از والدین (به جای طلاق رسمی)، خیانت، روابط نامشروع و بارداری های ناخواسته، شایع ترین عوامل شکل گیری خانواده های تک والدی در آمریکا و سایر جوامع غربی است. هر کدام از موارد فوق به وفور در آثار نمایشی غربی قابل مشاهده است.
برخی اشکال خانواده های تک والدی، مولود تمدن مدرن غربی وسبک زندگی بی بند و بار گونه آن است که به وفور در آثار نمایشی غربی قابل مشاهده است.

سبک زندگی مدرن و رسانه های آمریکایی

آنچه مسلم می باشد این است که رواج این سبک زندگی در رسانه های آمریکایی، به نمونه های ذکر شده محدود نبوده و موارد بسیاری را در بر می گیرد که شرح همگی آنها در این گزارش نمی گنجد. روشن است که این روند در آینده نیز در هالیوود ادامه خواهد یافت. به عنوان مثال فیلم “باشگاه مادران مجرد” که در سال ۲۰۱۴ به پرده اکران خواهد رفت. در اینجا صرفا به ذکر تنها چند نمونه دیگر در سایر فیلمهای شناخته شده و پرفروش، بسنده می کنیم: درام تحسین شده فورست گمپ، فیلم جری مگوایر با بازی تام کروز، کاراکتر هری در فیلم آخرالزمانی آرماگدون، مادرِ گرتی، میشل و الیوت در فیلمE.T اثر کارگردان مشهور استیون اسپیلبرگ، فیلم آخرالزمانی دانستن محصول ۲۰۰۹، جان مک کلین در سری فیلمهای جان سخت، سارا کانر در مجموعه ترمیناتور همگی نمونه های سینمایی هستند که پدیده تک والدی را در خرده داستانهای خود و در لفافه داستان اصلی، و با قالبها و ژانرهای مختلف، به معرض مخاطبین گذاشتند.
موارد فوق، همگی نمونه های سینمایی هستند که پدیده تک والدی را در خرده داستانهای خود و در لفافه داستان اصلی، و با قالبها و ژانرهای مختلف، به معرض مخاطبین گذاشتند.
منطق کلی حاکم بر تمامی این فیلمها، عادی سازی و کنار آمدن با این پدیده می باشد. به عبارتی دیگر، همه آنها سعی داشتند والدین مجرد و خانواده تک سرپرست را نه به عنوان یک معضل ریشه ای در خانواده مدرن امروزی مورد نقد آسیب شناسانه قرار دهند، بلکه به عنوان امری عادی که همواره برای مشکلات پیش روی آن راه حلی است از جنس خود مشکل، معرفی کرده اند. جالب است بدانید این امر فقط در تولیدات سینمایی و تلویزیونی خلاصه نشده و حتی آثار مربوط به کودکان و نوجوانان نیز از این قضیه مستثنی نشده اند. شگفت آور است که قهرمانان محبوب مشهورترین و محبوبترین انیمیشن های کمپانی والت دیزنی مولود خانواده های غیر طبیعی هستند. در اینجا چند مثال از خانواده تک سرپرست در تولیدات انیمیشنی کمپانی والت دیزنی ذکر می کنیم:
شگفت آور است که قهرمانان مشهورترین و محبوبترین انیمیشن های کمپانی والت دیزنی مولود خانواده های غیر طبیعی هستند.
در انیمیشن پرطرفدار داستان اسباب بازی ها، صاحب اسباب بازی ها یعنی اندی با تنها مادر خود زندگی می-کند و در هیچ یک از سه قسمت فیلم، اثری از حضور پدر اندی دیده نمی شود. این در حالی است که اندی نسبت به”وودی” اسباب بازی گاوچران، احساسی خاص شبیه به پدر بودن دارد. همانطور که لی آنریک کارگردان این مجموعه سه قسمتی نیز به این نکته اشاره می کند.
در هیچ یک از سه قسمت انیمیشن داستان اسباب بازی ها، اثری از حضور پدر اندی دیده نمی شود. این در حالی است که اندی نسبت به”وودی” اسباب بازی گاوچران، احساسی خاص شبیه به پدر بودن دارد.
پرنسس جازمین نیز در انیمیشن علاءالدین وضعیتی مشابه اندی دارد. اما در این فیلم مادر اوست که داستانی نامعلوم دارد. به له در انیمیشن دیو و دلبر همراه با پدر خود به تنهایی زندگی می کند. دامبو فیل پرنده نیز با مادر خود است. امید است در آینده در گزارشی مجزا و به طور مبسوط، به خانواده های غیر متعارف در تولیدات نمایشی کودک و نوجوان پرداخته شود.

بازتاب در جامعه

بر اساس اطلاعات مرکز آمار و سرشماری آمریکا The U.S Census Bureau بیش از ۱۲ میلیون خانواده تک والدی در سال ۲۰۱۲ در آمریکا به ثبت رسیده که از این میان نزدیک به ۱۰.۵ میلیون آن را خانواده هایی با مادر مجرد تشکیل می دهد که تقریبا معادل ۸۴ درصد می باشد و نزدیک به نیمی از این مقدار، زیر خط فقر زندگی می کنند. یعنی از هر سه کودک در امریکا، یک کودک بدون پدر است. بیش از ۴۵ درصد مادران مجرد، هرگز ازدواج نکرده اند. متوسط درآمد خانواده های تک مادر، یک سوم متوسط درآمد خانواده های با هر دو والدین است. مطابق آمار مرکز ملی خانواده های بی خانمان The National Center on Family Homelessness از هر ۱۰ خانواده بی خانمان، ۸ خانوار را زنان مجرد با فرزندانشان تشکیل می دهند.

آمارها حاکی از وجود اختلاف معنی‌دار در زمینه رشـد شناختی، عاطفی، اجتماعی، تحصیلی، بهداشتی، جسمی و جنسی کودکان خانواده‌های تک والد با کودکان خانواده‌های دو والد واقعی است. تمدن مدرن غربی سعی دارد افراد را متقاعد کند که راه نیل به استعدادهای انسان و موفقیت و پیشرفت، مبتنی بر انکار قواعد مذهبی و اخلاقی است. آنچه امروز به عنوان مفهوم عقل و دانایی شناخته می شود آزادی انتخاب، بدون توجه به محدودیتهای اخلاقی است.