شناخت مشکلات روانی در آسیبهای اجتماعی-روانی سالمندان و راه های مقابله با آن
طی آمار های انجام شده در هر سال به طور متوسط از هر چهار نفر ،یک نفر به مشکلات روحی و روانی گرفتار است .می دانیم که سلامت روانی جامعه به سلامت روحی تک‌تک افراد مرتبط است .جامعه ما برای حمایت از سالمندان عزیز و رفع مشکلات روانی در سالمندان برنامه‌ها و سرمایه‌گذاری‌های خاصی را دنبال می کند که سلامت از نظر جسمانی و روحی را پوشش می دهد.
لازم است در اینجا به این نکته اشاره شود همان قدر که کاهش تاثیرات مشکلات روحی اهمیت دارد؛پیدا کردن راهکار برای پیشگیری، باید در اولویت باشد .در این مقاله سعی داریم با علل به وجود آمدن مشکلات روانی و تاثیر آنها بر خلق و خوی فرد آشنا شویم و در ارتباط با راه درمان و مقابله مطالبی را در اختیارتان بگذاریم .
عواملی که باعث مشکلات روانی در سالمندان میشود
- مشکلات جسمی و فرسوده شدن
- داروهای مورد مصرف و عوارض آنها
- نداشتن ارتباط اجتماعی و خانوادگی افراد
- تجربه از دست دادن عزیزان
- تنها و منزوی شدن فرد
- نداشتن استقلال شخصی
- ناتوانی در اموری که در سال‌های گذشته به راحتی انجام می‌داده
- احساس آسیب پذیری
- نداشتن برنامه های روزمره و هدفمند و ارتباط با دیگران بعد از بازنشستگی
- احساس نگرانی در امور مالی
- جابجایی به محل سکونت جدید یا خانه سالمندان ▪︎گاهی نیز ممکن است دلیل مشخصی نباشد .
چگونگی پرستاری و مراقبت از سالمندان مبتلا به مشکلات روانی
می دانیم که در تمام سنین سلامت روانی اطرافیان و حمایت از آنان بسیار اهمیت دارد اما در مورد سالمندان باید توجه بیشتری داشت زیرا آنان کمتر درباره مشکلات روحی خود صحبت می کنند .
پرستاران این عده از افراد جامعه باید موارد زیر را در نظر داشته باشند :
۱) توجه به اینکه سلامت روان به اندازه سلامت جسم دارای اهمیت است و باید از حال روحی و روانی سالمند خود نیز پرس و جو کنیم .
۲)همیشه علائم و نشانه های سلامت روانی و رفتاری را به دقت زیر نظر داشته باشیم .
۳)برای اینکه بتوانیم گفت و گو را با یک فرد سالمند شروع کنید بهتر است با طرح یک سری سوال ها باشد تا فرد سالمند به صحبت کردن مشتاق شود؛ اما ممکن است هرگز شروع کننده مکالمه نباشد .
۴)گفت و گو با این دست عزیزان بهتر از غیر رسمی باشد .
۵)باید در خاطر داشته باشیم که مشکلات روانی در سالمندان و یا دیگر گروه های سنی قابل انکار نیست اما با حمایت درست می‌توانند بهبود پیدا کنند .
شایع ترین مشکلات روانی در سالمندان
- افسردگی
- آلزایمر
- اضطراب
- تنهایی و منزوی شدن
- اختلال دوقطبی
- اسکیزوفرنی
- پارکینسون
این مشکلات می توانند سالمندان را در برابر موارد زیر آسیب پذیر کند:
- خشونت افراد و اطرافیان
- احساس خودکشی
- مصرف بسیار زیاد مواد مخدر
- حتی سقوط از بلندی به علت عدم تعادل و تمرکز
دفتر مشاوره و امور روانشناختی سازمان بهزیستی کشور در صدد است تا با پرورش افراد متخصص در زمینه روانشناختی این مشکلات را شناسایی و برای بهبود آنها اقدام نماید و از آنجا که جمعیت سالمند کشور رو به افزایش است در نتیجه اهمیت این موضوع بسیار بالاست .
افسردگی چیست و چه باید کرد؟
در بین افراد سالمند از هر چهار نفر یک نفر ممکن است افسردگی داشته باشد اما آنهایی که در خانه سالمندان ساکن شده‌اند بیشتر در معرض خطر قرار دارند و عواملی مانند: مرگ عزیزان، انواع معلولیت و بیماری و تنها شدن آنها را آسیب پذیرتر می کنند راه درمان آنها با گفتگوی حرفه ای و مصرف داروهای ضد افسردگی است .
راه های مقابله با مشکلات روانی در سالمندان از جمله افسردگی
- تشویق به یادگیری علم و مهارت های جدید می‌توانیم آنها را از تنهایی و انزوا نجات دهیم
- ایجاد محیطی برای فعالیت های بدنی و انجام حرکات ورزشی
- ایجاد گروه هایی برای تعاملات اجتماعی سالم
- دادن استقلال و انجام تعاملات داوطلبانه .
بیماری های جدی و مشکلات روانی در سالمندان اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی ممکن است از سنین جوانی شروع شده باشد اما در سنین بالاتر نیز امکان ابتلا بالاست، برای درمان این دسته از گفتار درمانی و داروهای ضد روان پریشی استفاده می کنند؛ این گروه از سالمندان یا باید در مراکز خانه سالمندان و یا بصورت انفرادی و تحت حمایت گروه‌های بهداشت روان زندگی کنند.
اقدامات لازمی که یک پرستار سالمند مبتلا به اسکیزوفرنی باید انجام بدهد به شرح زیر می باشد
- ایجاد رابطه دوستانه
- پرهیز از اظهارنظر بی موقع، گستاخانه و یا قضاوت گونه
- ارتباط کلامی مستقیم
- تشویق به تمرکز فرد بر روی فعالیت های واقعی محیط پیرامون خود
- ایجاد نوعی رفتار توهمی مانند : اینکه صدایی می شنود یا نه
- تمام رفتارهای او اعم از کلامی یا غیر کلامی را مورد بررسی قرار دهید
- توهمات شنوایی او را بررسی کنید .
- هر عاملی که باعث ایجاد یا تشدید استرس میشود را برطرف نمایید
- هر عاملی که باعث ایجاد تنش میشود و توهم به وجود می‌آورد ازبین‌بردارید
- درباره توهمات او بحث نکنید .
چگونه می توانیم سلامت روان سالمندان خود را حفظ کنیم
- از عواملی که باعث بروز این مشکلات می شوند جلوگیری کنیم .
- به سالمندان خود نقش بیشتری بدهیم و او را در امور مشارکت دهیم
- از توانایی های فرد سالمند، در حل مشکلات خانواده و اجتماع بهره بگیریم
- نسبت به نشانه بیماری های روحی حساس باشیم
- حفظ ارتباط اجتماعی، خانوادگی و دوستانه مثبت
- اگر در محیط پیرامون خود فردی را مورد خشونت می‌بینیم به مرکز اجتماعی گزارش دهیم
- برای شایع‌ترین مشکلات روحی در سالمندان که همان احساس کسالت و اظهار تنهایی و افسردگی است می‌توانیم با دادن استقلال مالی، کمک زیادی کرده باشیم .
از آنجا که توان سالمندان ما به مرور زمان از نظر جسمی و روحی کاهش یافته و ما نمی‌توانیم جلوی این نوع فرسودگی ها را بگیریم تنها می توانیم ،از بروز مشکلات روحی در سالمندان خود پیشگیری کنیم و با ابراز محبت و حمایت خود و ارزش گذاری به این عزیزان سلامت روان آنها را مورد حمایت قرار دهیم .