آسیبهای اجتماعی زنان در فضای مجازی و تاثیرات آن بر جامعه
آسیبهای اجتماعی از منظر جامعه‌شناسی به تمامی عوامل خطرزایی اطلاق می‌شود که در گستره جامعه رخ می‌دهد به عبارت واضح‌تر آسیب‌هایی که ریشه در کنش و واکنش‌های انسان در پیوند با اجتماع دارد و طی چند دهه اخیر و با تغییر الگوی زندگی و پیچیدگی اجتماعات و مهم‌تر از همه «گسترش زندگی آپارتمانی و سلولی»، «رفاه ناشی از زندگی ماشینی» و «تنهایی انسان در جامعه مدرن»، این آسیب‌ها که اختصاص به جامعه ما ندارد نیز افزایش یافته است.
آسیب‌هایی چون اعتیاد، طلاق،انواع انحرافات اخلاقی،سقط جنین‌های غیرقانونی، خودکشی و سرقت‌های ساده بخش‌هایی از همین آسیب‌ها هستند که در جامعه ما نرخ رشد بالایی در میان زنان و دختران جوان دارند ضمن اینکه در یک دهه اخیر آسیبهای فضای مجازی را نیز باید به آن افزود.
بیشترین جذابیتی که در فضای مجازی برای افراد وجود دارد، چت میان جنس‌های مختلف است، تا جایی که حتی حضور در گروه‌های فضای مجازی در بیشتر موارد به چت خصوصی منتهی می‌شود.
هویت زنان ایرانی در جامعه دچار یک سری گیر و بندهای جنسیتی شده و فضای مجازی یک فرصت برای شکست این قالب را به وجود آورده است.البته در این بین به چالش کشیدن ارزش‌ها و برخی از فرهنگ‌های جامعه در فضای مجازی درست نیست و تاثیرات جبران‌ناپذیری در آینده خواهد داشت.
عدم اعتماد به نفس برخی از بانوان از دیگر دلایل حضور آنها در فضای مجازی است، میانگین میزان اعتماد به نفس بانوان در جهان متاسفانه از آقایان پایین‌تر است، زنان به دلیل اینکه کمتر وارد چرخه مشارکت اجتماعی می‌شوند اعتماد به نفس پایینی دارند و شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی از دید آنها فعلا یکی از بهترین فرصت‌های است که می‌توانند خود را در آن نشان دهند.
برخی از جامعه‌شناسان معتقدند تجربه و کنجکاوی در فضاهای ممنوع از دیگر دلایل حضور افراد در شبکه‌های اجتماعی است هر چند نباید آسیبهای اینگونه حضور در فضاهای ممنوع را نادیده گرفت اما فعالیت بانوان در اینگونه شبکه‌ها آسیبهای جدی‌تری نسبت به آقایان به همراه خواهد داشت.
گرایش به رفتار پر خطر، گذاشتن تصاویر خاص و تبادل آنها در فضای مجازی موجب بروز بسیاری از آسیبهای اجتماعی می‌شود و نهاد خانواده را متزلزل می‌کند زیرا بسیاری از اشخاص در فضای مجازی با هویت جعلی حضور دارند و از تصاویر و اطلاعات دیگران سوء استفاده می‌کنند.
حضور افراطی زنان در فضای مجازی و آسیب های آن
این روزهها ، کمتر کسی را می‌توانی پیدا کنی که تلفن همراهش دستش نباشد و سر و کله و تمام حواسش در آن نباشد! در مهمانی‌ها، در کوچه و خیابان، موقع شام و ناهار و خلاصه همه جا، این مهمان ناخوانده حضور دارد.
نظرات زنان را در مورد استفاده از محیط مجازی بخصوص واتساپ ،تلگرام و… را جویا شویم به نظر می رسد که زنان باید از آسیب های استفاده از اینترنت، آگاه باشند؛ تا با ناآگاهی، گرفتار مصائب نشوند.
صحبت عده‌ای از بانوان رفسنجانی در فضای
“اعظم ،۲۴ ساله خانه دار” در خصوص استفاده از محیط مجازی می گوید :به نظر من استفاده از واتساپ و تلگرام یا در کل اینترنت خیلی جذاب و سرگرم کننده است من بیشتر اوقات فراغت را در واتساپ و تلگرام سپری می کنم با تشکیل گروه دوستانه از پیامک های جالب و جک های خنده دار و عکسهای زیبا که دوستانم برام می فرستند لذت می برم اگر به درستی و در صورت نیاز از آن استفاده شود به نظرم واتساپ ، تلگرام و کل محیط مجازی فضای خوبی می باشد .
“رقیه –ن ۲۷ ساله معلم” می گوید :بستگی به استفاده ای که از این جور برنامه ها می کنیم داره ،بعضی ها میرن تو گروه آشپزی ،خب واقعا خیلی خوبه !اطلاعات آشپزی و نکات آموزنده ای در خصوص آشپزی یاد می گیرند .
«زینب – ن ۲۲ساله دانشجو» تجارب متفاونی در فضای مجازی داشته است.اومی‌گوید: من از جمله دخترهایی هستم که تحت چارچوب‌ها و خط قرمزهای خانواده‌ام و نظارت مادرم وارد فضای مجازی شدم. مادرم در عین اینکه به فعالیت من نظارت می کند، نحوه رفتار درست، برخورد مناسب و استقلال در این فضا را بهم آموزش داده بنابراین من، به عنوان یک دختر، تحت شرایط کنترل شده وارد فضای مجازی شدم و رفتار یا عکس نامناسبی در این فضا نداشتم.
یکی از تلخ‌ترین تجربیاتم در فضای مجازی هنگامی بود که فردی که بر اساس عکس پروفایلش مردی ۴۰ساله می‌آمد بی هیچ مقدمه‌ای شروع به ارسال عکسهای مستهجن کرد.
به اعتقاد وی نحوه استفاده از این فضا به فهم افراد برمی گردد البته با افراد مزاحم، قانونی هم می توان برخورد کرد البته نکته اینجاست که رسیدگی به این موارد چه قدر برای مراجع قانونی اهمیت دارد.
با استفاده از فضای مجازی هم می‌توان آموزه‌های دینی و ارزش‌های انسانی را منتشرنمود و هم محتوای ضد اخلاقی و انسانی را منتقل نمود، شبکه‌های اجتماعی در کنار این اثرات منفی و مخرب فواید بی‌نظیری برای پیشرفت و ترقی جوامع، سازمان‌ها و افراد نیز داشته است و انتخاب بعد مثبت یا منفی هر فناوری بر عهده خود کاربر است.
عصر هزاره سوم عصر انتقال اطلاعات و تبادل اطلاعات است و این وسایل هم از قبیل واتساپ ،تلگرام و… یک نوع ابزار انتقال اطلاعات به حساب به شمار می آیند ولی زنان به لحاظ داشتن احساسات تاثیر پذیری این ابزارها بر روی آنها بیشتر هست.
این ابزارها فاصله های زمانی و مکانی را از بین برده است و در انتقال مطالب آموزشی بسیار مفید هستند .
معمولاً افرادی که بیش از ۵ ساعت برای شبکه‌های اجتماعی وقت خود را صرف می‌کنند به نوعی این عمل آنها منجر به معتاد شدن آنها به این شبکه‌های اجتماعی می‌شود.
ضعف نهاد خانواده وصله ارحام، جرأت وجسارت ارتکاب جرم به خاطر ناشناخته بودن درمحیط ،را از دیگر معایب این ابزارها دانست فضای مجازی فضایی است که اهالی آن درعین ارتباط همدیگر را نمی شناسند. هرروز می شود بایک هویت خاص وارد این فضا شد لذا این فضا خودبخود جرم زا وآسیب آفرین است. و همچنین کسانی که در استفاده از اینترنت افراط می کنند به جای اینکه به دنبال ارتباط برقرارکردن با نزدیکان وفامیل ها باشند به دنبال چت کردن ودوست یابی درخارج از خانه هستند.
وجود شبکه های اجتماعی گفتگو در میان خانواده ها را کمتر کرده است بصورتی که فضای مجازی پیوندها و روابط سنتی را تضعیف می کند اکثر روابطی از طریق شبکه های اجتماعی ایجاد می شود، پایه و اساسی ندارد زیرا مبنای واقعی ندارد. در این گونه روابط معمولاً افراد ناشناس هنگام توصیف خود در این شبکه ها، تصویر غیر واقعی از خود ارائه می کنند و به‌طور خودآگاه یا ناخودآگاه موجب فریب افکار دیگران می‌شوند.
از آنجایی‌که خانم‌ها به طور کلی در جامعه در مقایسه به مردان در برابر اتفاقات آسیب‌پذیرتر هستند بر همین اساس آثار شبکه‌های اجتماعی بیشتر متوجه خانم‌ها می‌شود و سوءاستفاده‌ها ممکن است این فضا را برای خانم‌ها آسیب‌پذیرتر کنند. حضور افراطی زنان در شبکه های اجتماعی باعث دور شدن اعضای خانواده از همدیگر می شود، شبکه های اجتماعی به نوعی نقش مادر بودن و همسر بودن زن را مختل می سازند شاید یکی از معضلات شبکه‌های اجتماعی، ورود بی‌اجازه به حریم‌خصوصی اشخاص مختلف است. این مسأله را می‌توان اصلی‌ترین عامل نارضایتی زوجین از حضور همسرشان در شبکه‌های اجتماعی دانست.
شبکه‌های اجتمای آسیبهای جدی به خانواده‌ها می‌زند و حضور بیش از اندازه اعضای خانواده در شبکه‌های اجتماعی طلاق عاطفی را در میان خانواده ایرانی گسترش داده است.
فقدان همدلی و فقدان مهارت گفتگو میان زوجین موجب پناه بردن آنان به شبکه‌هایی مانند وایبر، واتس‌آپ و لاین می‌شود تا از این طریق نیازهای عاطفی خود را برآورده کنند. ورود به این شبکه‌ها ممکن است با آسیب‌هایی همراه باشد، چرا که روز به روز از ارتباط مثبت زوجین با یکدیگر کاسته می‌شود.در چنین حالتی و عدم وجود گفتگوی صمیمانه بین زوجین موجب سکوت و انزوای آنان می شود و سکوت زوجین، زیر ساخت آسیب های زندگی مشترک است.
وی نقص حریم خصوصی و شکستن حریم مخصوصا در زنان ،انزوا و دور ماندن از محیط های واقعی ،مصنوعی و غیر حقیقی بودن ارتباطات در این فضاها،بی‌هویتی ، بحران هویت و اختلال شخصیت، فریب و بهره کشی جنسی، انتقال اطلاعات غیر صحیح ، سواستفاده از اطلاعات شخصی و پروفایل ، دوستی‌های بدون مرز و ضابطه، گسست فکری و عاطفی در بین اعضای خانواده ، گریز از واقعیت را از جمله معایب این ابزارها دانست .
آموزش صحیح استفاده از فضای مجازی باید از طریق نهادهای آموزشی مانند آموزش و پرورش و خانواده اغاز شود، آموزش و پرورش باید در برنامه های درسی خود برای دانش آموزان نحوه صحیح استفاده از این ابزارها ،و آسیب ها و عوارض ناشی از عدم استفاده صحیح از ان را آموزش دهد .
همچنین در خانواده والدین با آموزش استفاده صحیح ودرست به فرزندان مخصوصا به دختران می توانند در کاهش آسیب های مجازی موثر باشند.
با ایجاد محیط های مجازی خانوادگی سالم ضمن کنترل فرزند خود و ایجاد امنیت و با دعوت افراد شناخته شده بخشی از نیازهای فرزندان خود را برآورده کرده و فرصت حضور زنان ،فرزندان ،افراد در محیط های ناسالم را از بین می بریم .
گذراندن اوقات فراغت با اعضای خانواده وایجاد فضای صمیمانه در خانواده خصوصا گفتگوی صمیمانه ، فرهنگ سازی در زمینه استفاده از این ابزارها را از دیگر راهکارهای کاهش آسیبهای فضای مجازی عنوان کرد .