دبیرکل جمعیت هلال‌احمر از برنامه‌ریزی برای تحقق کاهش تلفات و خسارات حوادث گفت.
بهمن ۱۴۰۰بود که «یعقوب سلیمانی» به‌عنوان دبیرکل جمعیت هلال‌احمر، کار خود را در بزرگ‌ترین نهاد امدادی و داوطلبانه کشور آغاز کرد؛ درست در آستانه عملیات‌های نوروزی سفرهای دبیرکل جمعیت هلال‌احمر به پایگاه‌های امدادی و بررسی وضعیت پایگاه‌ها، انبارهای امدادی و بخش‌های مهم هلال‌احمر هم آغاز شد و تا این لحظه، درست در آستانه نوروز ۱۴۰۲این روند ادامه دارد.
سلیمانی را در یک روز پر کار، در لابلای جلسه‌های متعدد درون‌سازمانی و برون‌سازمانی ملاقات می‌کنیم درحالی‌که چشمانش از خستگی‌وکم‌خوابی این ایام سرخ و خسته شده. او می‌گوید: «پیش از حضورم در هلال‌احمر با گروه‌هایی که کارهای جهادی می‌کردند، اردوهای راهیان نور و مواردی از این دست به خوبی آشنا بودم، اما کار هلال‌احمر و هلال‌احمری‌ها سنگینی خاص خود را دارد.»
کاوری را که بر تن دارد، صاف می‌کند و می‌گوید: «این لباس را که می‌پوشی دیگر وضعیت با همیشه فرق می‌کند. شب‌وروز و تعطیلات و… معنای خود را از دست می‌دهد چراکه هدف بسیار مهم‌تری پیش روی یک هلال‌احمری قرار دارد؛ نجات جان یک انسان و چه چیزی والاتر و بزرگ‌تر از این؟! امدادگران ما در پایگاه‌ها در شرایط سخت و سرماوگرما، همیشه در همین شرایط هستند و من از همین‌جا به آنها خسته نباشید می‌گویم. یادم است که قبل از پذیرفتن مسئولیت در هلال‌احمر، حتی خود من هم با دیدن افرادی که لباس هلال‌احمر بر تن داشتند این حس امنیت را تجربه می‌کردم.»
گفت‌وگوی نوروزی با دبیرکل جمعیت هلال‌احمر پیش روی شماست.
در سالی که رو به پایان است، حوادث و رویدادهای زیادی را در کشور تجربه کردیم. مهم‌ترین اتفاق سال ۱۴۰۱ از نگاه شما به‌عنوان دبیرکل جمعیت هلال‌احمر چه بود؟
ما کشور حادثه‌خیزی داریم و همینطور که اشاره کردید امسال حوادث متعددی را، به‌صورت متوالی و در فاصله‌های زمانی کوتاهی تجربه کردیم. برخی از این حوادث وسعت و دربرگیری بیشتری داشت و برخی دیگر حوادثی با پیچیدگی‌های خاص خود بودند. زلزله در هرمزگان، سیل در برخی استان‌ها ازجمله تهران و همچنین چندین مرتبه زلزله در خوی را تجربه کردیم. در عرصه‌های بین‌المللی هم هلال‌احمر ایران پرکار بود. زلزله ترکیه و سوریه یکی از مهم‌ترین اتفاق‌های این سال است که امدادگران ما در آن حضور داشتند.
انصافا فکر می‌کنم هلال‌احمر در مجموع در کلیه این حوادث و رخدادها نمره قابل‌قبولی کسب کرده و حتی بیشتر از حدی که از آن انتظار می‌رود، تلاش کرده است. ما جوانان پرانگیزه‌ای در هلال‌احمر در کنار خود داریم که واقعا بدون چشمداشت به‌کار انسان‌دوستانه مشغول هستند و هرجا حضور آنها نیاز شود، پیشقدم می‌شوند.
آیا بیش از یک سال همراهی شما با هلال‌احمر، لحظه‌هایی برای شما به یادگار گذاشته که با یادآوری آن لبخند روی لب‌تان بنشیند؟
بله. خیلی زیاد. من پیش از اینکه به جمعیت هلال‌احمر بیایم، در جاهای مختلفی ازجمله معاونت فرهنگی بنیاد شهید مشغول به‌کار بودم و با خانواده‌های شهدا و ایثارگران ارتباطی نزدیک داشتم. وقتی برای نخستین بار لباس هلال‌احمر را به تن کردم، در بازدیدهایی که از پایگاه‌های امدادی داشتم حس می‌کردم در کنار ایثارگران هستم؛ می‌خواهم بگویم جنس این دو را اینقدر نزدیک به هم می‌بینم. چه اعتباری بالاتر از اینکه مردم با دیدن لباس هلال‌احمر احساس آرامش کنند؟ یادم است که قبل از پذیرفتن مسئولیت در هلال‌احمر، حتی خود من هم با دیدن افرادی که لباس هلال‌احمر بر تن داشتند این حس امنیت را تجربه می‌کردم.
در یکی از بازدیدهایی که از پایگاه‌های جاده‌ای در لرستان داشتیم امدادگران موضوع جالبی را مطرح کردند. خیری از آن منطقه اعلام کرده بود که می‌خواهد برای باقیات و صالحات خود، ساختمانی عمومی برای مردم بسازد. هلال‌احمر پیشنهاد داده بود که پایگاهی امدادی در یکی از مسیرهای مورد نیاز بسازد.
فرد خیر ابتدا این پیشنهاد را نپذیرفته بود. در همان ایام این فرد در جاده تصادف می‌کند و نخستین نیروی امدادی که به کمکش می‌آید، هلال‌احمر است. امدادگران تعریف می‌کردند که چطور این فرد را از خودرویی که له شده بیرون کشیده‌اند و جانش را نجات داده‌اند. بعد از آن این خیر اعلام کرده بود که نه‌تنها زمین، بلکه هزینه‌های ساخت پایگاه امدادی را هم پرداخت می‌کند، چراکه اهمیت حضور امدادگران در جاده‌ها را به خوبی درک کرده بود. برای من بازدیدهایی که از پایگاه‌های امدادی داشتم یکی از خاطره‌انگیزترین بخش‌های کار است.
آیا در آستانه سال نو، خبر خوشی در رابطه با هلال‌احمر دارید؟ همچنین لطفا از رویکردهای جمعیت در سال پیش رو بگویید.
ما در سال ۱۴۰۱در نشست‌های منطقه‌ای منا صحبت‌هایی درباره توانمندی‌ها و فعالیت‌های جمعیت هلال‌احمر ایران ارائه دادیم. در یکی از نشست‌ها کلیپی بسیار کوتاه از اقدامات مختلف هلال‌احمر پخش شد تا افراد حاضر در جلسه با اقدامات ما بیشتر آشنا شوند. این اقدامات و فعالیت‌ها بسیار موردتوجه سایر جمعیت‌های ملی قرار گرفت و ما اعلام آمادگی کردیم که سال آینده در ایران میزبان نشست‌های مختلفی با حضور جمعیت‌های ملی باشیم. در این نشست‌ها به تبادل تجربه می‌پردازیم و این اتفاق خوبی در عرصه بین‌المللی به میزبانی ایران و با حضور فدراسیون بین‌المللی صلیب‌سرخ و کشورهای عضو است. این خبر خوبی برای ما و همه اعضای صلیب‌سرخ و هلال‌احمر است چراکه باعث هماهنگی‌های هرچه بیشتر بین جمعیت‌های ملی و یکدست شدن روش‌ها و انتقال تجربه‌های هر جمعیت است.
درباره رویکردهای جمعیت، باید عرض کنم که وقت آن رسیده عزم جدی‌ای در راستای پیشگیری و اثرات مخرب حوادث در کشور به‌کار بگیریم. در زلزله‌ای که سال گذشته در هرمزگان رخ داد یکی از خانه‌های تخریب‌شده توسط مالک دوباره ساخته شد. بعد از مدت کوتاهی، امسال دوباره شاهد وقوع زلزله در این منطقه بودیم و دوباره همان خانه‌ای که بعد از زلزله بازسازی شده بود، تخریب شد. در زلزله خوی هم شاهد بودیم که بسیاری از خانه‌های نوساز ما دچار تخریب‌های جدی شده بودند. این موضوع نشان می‌دهد آیین‌نامه‌های ایمنی در ساخت‌وسازها تا چه اندازه جدی گرفته می‌شوند! ما در زمینه ایمنی در جاده‌ها، خودروسازی، ساخت‌وساز و… قوانین و آیین‌نامه‌های مختلفی داریم اما اغلب آنها نادیده گرفته می‌شوند. این در حالی است که همه ما می‌دانیم که هزینه‌های پیشگیری بسیار کمتر از هزینه‌های درمان است. سال آینده در کنار وظایف ذاتی و مسئولیت‌های همیشگی، تمرکز خود را روی آموزش، و اقدامات پیشگیرانه برای کاهش تلفات و خسارت‌های حوادث می‌گذاریم.
شارژ انبارهای امدادی و به‌روز کردن تجهیزات لجستیکی در هلال‌احمر، از دغدغه‌های همیشگی این جمعیت است، چراکه با وقوع هر حادثه‌ای، این اقلام مدام در حال مصرف شدن و استهلاک هستند. در مصاحبه‌های گذشته صحبت از این بود که موجودی انبارهای امدادی با استانداردها فاصله دارد. آیا در سال جدید این موضوع با شارژ انبارها و همچنین راه‌اندازی انبارهای جدید جبران می‌شود؟
موجودی انبارهای امدادی براساس پروتکل‌های خاصی باید به‌روز شوند. از طرفی برخی از این اقلام در حوادث رخ‌داده طی امسال مصرف شده و بلافاصله باید جایگزین می‌شدند. تلاش ما این است که در سال جدید تعداد انبارها را افزایش دهیم و از طرفی موجودی انبارها را بیشتر از قبل کنیم. این کار نیازمند تعیین بودجه و تامین هزینه‌های آن است و به همکاری شدید دولت نیاز دارد. هم‌اکنون موجودی انبارهای ما کمتر از ۲درصد جمعیت کشور را پوشش می‌دهد. درحالی‌که این رقم طبق استانداردهای تعریف‌شده باید ۱۰درصد خانوارهای کشور باشد. البته اخیرا این عدد ۱۰درصد هم بازنگری‌هایی داشته و به عدد بالاتری رسیده است. با این حال مشخصا ما با استانداردهای تعریف‌شده فاصله معناداری داریم. تلاش هلال‌احمر این است که در سال آینده بخشی از این کسری‌ها را جبران کند.
مشکل مهم دیگر ما، فرسوده شدن ناوگان لجستیکی هلال‌احمر به‌خصوص ناوگان هوایی است. هم‌اکنون ۷بالگرد جمعیت هلال‌احمر زمینگیر شده و نیاز به اورهال دارد. خودروها و تجهیزات امدادی هم همینطور.
هلال‌احمر معمولا از تاریخچه حوادث رخ‌داده در کشور به‌عنوان کلاس درس بزرگی یاد می‌کند که تجربه‌های زیادی را به این جمعیت می‌افزاید. مهم‌ترین تجربه امسال در هلال‌احمر که منجر به تصمیمی در این جمعیت شده باشد و ما از سال آینده قرار است اثرات آن را ببینیم چه چیزی است؟
در زلزله خوی، نهادهای درگیر مدیریت بحران با چالش‌هایی روبه‌رو شدند که در نهایت نارضایتی مردم را در پی داشت. یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که ما در این زمینه داشتیم و در سایر زلزله‌ها هم آن را تجربه کرده‌ایم، بحث توزیع اقلام امدادی و کمک‌هاست. حقیقت این است که سازوکار دقیقی برای توزیع اقلام، تعریف نشده و نابسامانی‌هایی در این زمینه به چشم می‌خورد. همانطور که گفتم ما سال‌هاست که با این مسأله روبه‌رو هستیم.
ما تلاش داریم این سازوکار را با دستورالعمل‌های استاندارد تعریف کنیم به‌طوری که قابل اجرا باشد. تجربه نشان داده که این کار با اتکا به ظرفیت‌های خود مردم، شدنی و قابل اجراست. ما در حوادث از مردم برای مدیریت عرصه‌ای که دچار بحران شده کمک نمی‌گیریم و آنها را درگیر نظم دادن نمی‌کنیم. درحالی‌که با این کار می‌توانیم سرعت و موفقیت بیشتری در اجرای هر عملیات داشته باشیم. در عملیات اربعین، بیش از ۵میلیون زائر خدمات داوطلبانه‌ای دریافت می‌کنند.
مدیریت این مراسم در دست مردم است و اتفاقا همه‌‌چیز نظم و سیاق خود را دارد. دولت کجا در این مراسم بزرگ در ارائه خدمت دخالت دارد؟ ما از این تجربه می‌توانیم درس بگیریم. در خوی کمک‌ها به محل دپوی اقلام می‌رسید اما در توزیع، مشکل داشتیم. دهیاری‌ها و شورای روستا عمدتا از توزیع درست و اصولی اقلام دچار مشکل بودند و سایر مسئولان در شهرها هم همینطور، برای همین شاهد حجمی از نارضایتی‌ها در مردم هستیم. برنامه ما این است که امسال فرآیندی برای نحوه توزیع اصولی اقلام تعریف کنیم که قابل اجرا باشد.