پوشش زنان میراث مشترک ادیان ابراهیمی
آیا حجاب مختص دین اسلام است یا در تاریخ ادیان دیگر نیز ریشه دارد؟ بررسی شواهد تاریخی نشان می‌دهد که حجاب و پوشش زنان در ادیان پیش از اسلام، از جمله یهودیت، مسیحیت و زرتشت، امری رایج بوده است. این مقاله به واکاوی این پیشینه تاریخی و منابع آن می‌پردازد.
پرسش در مورد پیشینه حجاب در ادیان پیش از اسلام و منابع تاریخی آن، موضوعی قابل تأمل است. برخلاف تصور رایج که حجاب را مختص اسلام می‌داند، شواهد نشانگر وجود نوعی از پوشش و حجاب در فرهنگ‌ها و ادیان گذشته است. اصل پوشش، امری فطری و جهانی تلقی می‌شود و آنچه محل بحث است، حدود و کیفیت آن است، نه نفس وجود آن.
حجاب از دیدگاه قرآن و داستان آفرینش
قرآن کریم به داستان حضرت آدم (ع) و حوا اشاره می‌کند که پس از چشیدن از درخت ممنوعه و آشکار شدن عورتشان، «شروع کردند به قرار دادن برگ‌های (درختان) بهشتی بر خود، تا آن‌را بپوشانند» (اعراف/۲۲). این واقعه می‌تواند نشانه‌ای از گرایش فطری انسان به پوشش و حیا، حتی پیش از ظهور ادیان سازمان‌یافته باشد.
پوشش زنان در ایران باستان و یونان
در ایران باستان، شواهد تاریخی از جمله نقوش برجای مانده، نشان‌دهنده وجود حجاب و پوشش برای زنان است. تصاویر موجود اغلب زنانی با پوششی را نمایش می‌دهند که تفاوت چندانی با مفهوم کلی حجاب ندارد.
در یونان باستان نیز، به‌ویژه در آتن، گزارش‌هایی از محدودیت حضور زنان در اجتماع و لزوم رعایت حجاب در مکان‌های عمومی و جشن‌های مذهبی وجود دارد. زنان بیشتر اوقات خود را در اندرونی خانه سپری می‌کردند و از اختلاط با مردان بیگانه پرهیز داشتند.
حجاب در آیین زرتشت
در مورد دین زرتشت، گزارش‌ها حاکی از آن است که زنان ایرانی در زمان بعثت زرتشت و پیش و پس از آن، حجاب کاملی داشته‌اند. ویل دورانت، مورخ شهیر، به تغییر جایگاه زن پس از داریوش و رواج گوشه‌نشینی و پرده‌پوشی اشاره می‌کند، به‌ویژه در طبقات مرفه. این تغییرات، مبنایی برای پرده‌پوشی در دوره‌های بعدی دانسته شده است و نشان از اهمیت پوشش زن در این فرهنگ دارد.
جایگاه حجاب در دین یهود
در دین یهود، بر اساس برخی گزارش‌ها، تأکید زیادی بر حجاب زنان وجود داشته و حتی سخت‌گیری‌هایی نیز اعمال می‌شده است. به عنوان مثال، ظاهر شدن زن بدون پوشش سر در انظار عمومی می‌توانست منجر به طلاق بدون مهریه شود. کتاب مقدس نیز در داستان تامار (پیدایش، باب ۳۸، آیه ۱۴-۱۵)، به استفاده او از چادر برای پوشاندن خود اشاره می‌کند، که نشانه‌ای از وجود فرهنگ حجاب و پوشش در آن دوران است.
حجاب در آیین مسیحیت
در مسیحیت نیز، نحوه پوشش زنان، به‌ویژه در محافل مذهبی، گواهی بر رواج حجاب است. ویل دورانت به لزوم پوشیده بودن زنان در کلیسا، به دلیل فریبنده بودن گیسوانشان، اشاره دارد. همچنین، توصیفاتی از پوشش بانوان اصیل مسیحی با جامه‌های بلند و نیم‌تنه‌های پوشیده وجود دارد. امروزه نیز بسیاری از راهبه‌های مسیحی بر اساس آموزه‌های دینی خود، حجاب کامل را رعایت می‌کنند که تداوم این سنت پوشش را نشان می‌دهد.
حجاب در دین اسلام
و سرانجام، در دین اسلام، لزوم پوشیدگی زن در برابر مرد بیگانه یکی از احکام مهم تلقی می‌شود. قرآن کریم (از جمله در سوره نور آیه ۳۱ و سوره احزاب آیه ۵۹) با هدف تعالی زن و سالم‌سازی محیط خانه و اجتماع، حجاب را برای زنان واجب کرده است. این تأکید بر حجاب در اسلام، در ادامه سنت‌های پوشش در ادیان پیشین و با رویکردی تکمیلی و مبتنی بر فطرت صورت گرفته است.
نتیجه‌گیری:
با بررسی منابع تاریخی و متون ادیان مختلف، می‌توان دریافت که حجاب و پوشش پدیده‌ای مختص به دین اسلام نبوده و ریشه‌های عمیقی در تاریخ تمدن‌ها و ادیان پیشین، از جمله یهودیت، مسیحیت و آیین زرتشت دارد. این امر نشان‌دهنده اهمیت پوشیدگی و حیا در فرهنگ‌های گوناگون بشری است.