راه نجات از اندوه و گرفتاری از نظر قرآن کریم
«(خداوندا!) جز تو معبودی نیست. منزّهی تو. من از ستمکاران بودم. ما دعای او را به اجابت رساندیم؛ و از آن اندوه نجاتش بخشیدیم؛ و این گونه مؤمنان را نجات می‌دهیم.
قرآن کریم پیرامون راه نجات مؤمنان از اندوه و گرفتاری می‌فرماید:
«وَذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغَاضِبًا فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ فَنَادَیٰ فِی الظُّلُمَاتِ أَنْ لَا إِلَٰهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ. فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّیْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذَٰلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنِینَ.» ۱
و ذاالنون [= یونس] را (به یاد آور) در آن هنگام که خشمگین (از میان قوم خود) رفت؛ و چنین می‌پنداشت که ما بر او تنگ نخواهیم گرفت؛ (امّا موقعی که در کام نهنگ فرو رفت،) در آن ظلمتها (ی متراکم) صدا زد: «(خداوندا!) جز تو معبودی نیست. منزّهی تو. من از ستمکاران بودم. ما دعای او را به اجابت رساندیم؛ و از آن اندوه نجاتش بخشیدیم؛ و این گونه مؤمنان را نجات می‌دهیم.
شرح:
برخی از افراد، به هنگام گرفتاری‌ها، مشکلات و اندوهِ زندگی، خداوند را مقصر می‌دانند و چه بسا همین امر سبب شود که از خداوند متعال فاصله گرفته و واجبات دینی خویش را ترک کنند.
آری، هر گرفتاری و مصیبتی که به ما می‌رسد، به اذنِ الهی صورت می‌پذیرد:
«مَا أَصَابَ مِنْ مُصِیبَهٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ.» ۲
هیچ مصیبتی رخ نمی‌دهد مگر به اذن خدا!
اما باعث و مسبِّب آن مصیبت و گرفتاری، خداوند نیست، بلکه خود ما هستیم:
«وَمَا أَصَابَکُمْ مِنْ مُصِیبَهٍ فَبِمَا کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ وَیَعْفُو عَنْ کَثِیرٍ.» ۳
هر مصیبتی به شما رسد، به خاطر اعمالی است که انجام داده‌اید، و بسیاری را نیز عفو می‌کند.
لذاست که حضرت یونس علیه‌السلام در شکم ماهی، اینگونه خداوند متعال را مورد خطاب قرار می‌دهد: «سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ؛ منزّهی تو. من از ستمکاران بودم.»
و به راستی که رسیدن و اقرار به همین حقیقت است که می‌تواند انسان را از تاریکی‌ها و گرفتاری‌های زندگیِ دنیا رهایی بخشد.
اینکه همه زیبایی‌ها را به خداوند متعال نسبت دهیم و زشتی‌ها را از جانبِ خودمان بدانیم. چنانچه قرآن کریم نیز به این حقیقت اشاره فرموده است:
«مَا أَصَابَکَ مِنْ حَسَنَهٍ فَمِنَ اللَّهِ وَمَا أَصَابَکَ مِنْ سَیِّئَهٍ فَمِنْ نَفْسِکَ.» ۴
(آری،) آنچه از نیکی‌ها به تو می‌رسد، از طرف خداست؛ و آنچه از بدی به تو می‌رسد، از خانب خود توست.