حج در این صورت واجب می‌شود
حجت‌الاسلام والمسلمین محمد رضایی، مدیر دفتر استفتائات و مطالعات فقهی مقام معظم رهبری، در تشریح دیدگاه فقهی رهبر معظم انقلاب درباره اهمیت و وجوب حج، به بیان نکات مهمی پرداخت. ایشان با اشاره به جایگاه رفیع حج در اسلام، تأکید کرد که این فریضه الهی یکی از پنج پایه اصلی دین مبین اسلام است که در کنار نماز، روزه، زکات و ولایت اهل بیت(ع) قرار دارد.
مدیر دفتر استفتائات با استناد به روایات متعدد ائمه معصومین(ع) بیان کرد: “در منابع دینی ما تأکید شده است که اگر فردی از نظر مالی توانایی انجام حج را داشته باشد، اما از این فریضه الهی سر باز زند، هنگام مرگ فرشته الهی به او خواهد گفت که تو مسلمان نیستی و به کیش یهودی یا نصرانی خواهی مرد.” این بیان گویای اهمیت فوق‌العاده حج در نظام اعتقادی اسلام است. ایشان همچنین به روایتی از امام صادق(ع) اشاره کرد که فرمودند: “حج و عمره دو بازار از بازارهای آخرت هستند و اگر بخواهیم متاعی برای آخرت تهیه کنیم، بهترین بازارش حج و عمره است.”
شرایط وجوب حج: حجت‌الاسلام رضایی به تشریح شرایط وجوب حج پرداخت و گفت: “برای واجب شدن حج، ابتدا باید استطاعت مالی وجود داشته باشد. یعنی فرد باید از نظر اقتصادی در وضعیتی باشد که نیازهای اساسی زندگی خود مانند مسکن، وسایل ضروری و هزینه‌های خانواده را تأمین کرده باشد و با رفتن به حج، زندگی‌اش دچار مشکل نشود.” ایشان افزود: “استطاعت فقط مالی نیست، بلکه استطاعت بدنی و باز بودن راه نیز از شرایط وجوب حج محسوب می‌شود.”
موارد استثناء:
مدیر دفتر استفتائات به مواردی اشاره کرد که با وجود استطاعت مالی، حج واجب نمی‌شود: “افرادی که به دلایلی مانند عدم دریافت فیش حج، مشکلات جسمی و پزشکی، یا موانع دیگر نمی‌توانند به حج بروند، مشمول وجوب حج نیستند. همچنین کسانی که در جوانی استطاعت مالی نداشته‌اند و اکنون در پیری با وجود تمکن مالی، از نظر جسمی توانایی سفر ندارند، تکلیف حج از آنها ساقط است.”
تأکید بر اهمیت انجام به موقع حج:
حجت‌الاسلام رضایی در پایان با تأکید بر لزوم انجام به موقع این فریضه الهی گفت: “اگر فردی همه شرایط وجوب حج را داشته باشد، اما بدون عذر شرعی از انجام آن خودداری کند، مرتکب گناه بزرگی شده است. چنین فردی واجب‌الحج محسوب می‌شود و باید در اولین فرصت ممکن این فریضه الهی را به جای آورد.”
این بیانات فقهی نشان‌دهنده نگاه دقیق و جامع مرجعیت شیعه به مسئله حج است که هم به جنبه‌های معنوی و اخروی آن توجه دارد و هم شرایط و مقتضیات دنیوی را در نظر می‌گیرد. تأکید بر لزوم استطاعت واقعی (مالی، بدنی و شرایط راه) از ویژگی‌های بارک فقه جعفری در این زمینه است