ادعیه ای که دنیا و آخرت شما را میسازد
در آموزه‌های قرآنی، دعاهای جامعی وجود دارد که هم‌زمان نعمت‌های دنیوی و سعادت اخروی را دربرمی‌گیرد.
یکی از این دعاهای پرمغز، درخواست “حسنه” (نیکی و خوشبختی) در هر دو جهان از پروردگار است. این دعا که از زبان بندگان دانا و فرزانۀ قرآن نقل شده، الگویی کامل برای همۀ مؤمنانی است که خواهان تعادل میان مادّیات و معنویات هستند.
دعای جامع برای خوشبختی در دنیا و آخرت
«رَبَّنَا آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَهً وَفِی الْآخِرَهِ حَسَنَهً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ»
(پروردگارا! به ما در این دنیا نیکی و خوشبختی عطا کن، و در آخرت نیز نیکی و سعادت ارزانی دار، و ما را از عذاب آتش دوزخ نگاه دار.)
این دعا، چکیدۀ خواسته‌های یک مؤمن کامل است؛ کسی که نه مانند دنیاپرستان، تنها به فکر منافع زودگذر مادی است و نه مانند برخی زاهدنمایان، از نیازهای مشروع دنیوی غافل می‌شود.
تفسیر و مفهوم دعا
۱. درخواست “حسنه” به جای جزئیات:
مؤمن در دعاهایش کلی‌گویی می‌کند و مصادیق “خوبی” را به خداوند واگذار می‌نماید، زیرا تنها او می‌داند چه چیزی واقعاً به صلاح بنده است.
مثلاً به جای گفتن «خدایا خانه‌ای بزرگ به من بده»، می‌گوید «خدایا، در دنیا به من حسنه عطا کن»، زیرا ممکن است خانه بزرگ موجب غرور یا مشکلات دیگر شود، اما خداوند بهتر می‌داند چه نعمتی برای رشد انسان مفید است.
۲. تفاوت نگاه مؤمن و دنیاپرست:
در آیات قبل (آیۀ ۲۰۰ بقره)، حال کسانی را توصیف می‌کند که تنها می‌گویند: «خدایا به ما در دنیا عطا کن!» و هیچ توجهی به آخرت ندارند.
اما مؤمنان هر دو جهان را می‌طلبند و “حسنه” را به گونه‌ای می‌خواهند که رضایت الهی در آن باشد.
مصادیق “حسنه” در دنیا و آخرت از دیدگاه معصومین (ع)
۱. روایت پیامبر اکرم (ص):
حسنه دنیا: داشتن قلب شاکر (سپاسگزار)، زبان ذاکر (یادکنندۀ خدا)، و همسر صالحه (که در کارهای دنیا و آخرت کمک‌کار انسان باشد).
حسنه آخرت: رضایت خداوند و ورود به بهشت.
۲. روایت امام صادق (ع):
حسنه دنیا: روزی حلال، همنشین خوب، اخلاق نیکو و رضایت پروردگار.
حسنه آخرت: بهشت و رضوان الهی.
حسنه دنیا: همسر نیکوکار.
حسنه آخرت: حورالعین و بهشت.
عذاب آتش: همسر بداخلاق (که زندگی را جهنم می‌کند).
۴. دیدگاه علامه طباطبایی:
این روایات مصادیقی از “حسنه” را بیان می‌کنند، اما مفهوم آیه بسیار گسترده‌تر است و شامل هرگونه نعمت مادی و معنوی می‌شود که به صلاح بنده باشد.
چرا باید این دعا را خواند؟
۱. دعایی کامل و متعادل: هم نیازهای مادی را دربرمی‌گیرد و هم سعادت اخروی را.
۲. واگذاری انتخاب به خدا: به جای تعیین خواسته‌های جزئی، کلی‌گویی می‌کند تا خداوند بهترین مصداق را برساند.
۳. پرهیز از دنیازدگی: برخلاف دنیاپرستان که تنها به فکر منافع مادی هستند، این دعا آخرت را نیز در نظر دارد.
نتیجه‌گیری
این دعا الگوی یک زندگی متعادل را به ما می‌آموزد؛ زندگی‌ای که در آن از نعمت‌های مشروع دنیا لذت می‌بریم، اما هرگز آخرت را فراموش نمی‌کنیم. مؤمن واقعی کسی است که هم به فکر آبادانی دنیاست و هم به فکر نجات در آخرت، و این دعا، تجلّی همین نگاه جامع است.
پیشنهاد: این دعا را در قنوت نمازهایتان بخوانید تا همیشه یادآور شود که خوشبختی واقعی، در تعادل میان دنیا و آخرت است