هشدارهای قرآن و نهج‌البلاغه درباره فریب دشمن در مذاکرات
در آموزه‌های دینی اسلام به مسلمانان توصیه شده است که در مواجهه با دشمنان، هوشیار بوده و از نیرنگ‌ها و فریب‌های آنان غافل نشوند. تاریخ اسلام نشان می‌دهد که دشمنان همواره با ترفندهای مختلف سعی در ضربه زدن به جامعه اسلامی داشته‌اند و شناخت این حیله‌ها برای حفظ انسجام و قدرت مسلمانان ضروری است. قرآن کریم نیز در آیه ۱۴۱ سوره نساء تأکید می‌کند:
“وَ لَن یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلًا“؛ یعنی خدا هرگز هیچ راهی به سود کافران بر ضد مؤمنان قرار نداده است. در واقع در این اندیشه، دشمن هر اندازه هم اهل مکر و نیرنگ باشد، خداوند حجتی برای او در پیروزی‌های ظاهری قرار نداده است و شکست‌های مقطعی مؤمنان به معنای حقانیت دشمن نیست. اگر دشمنی مثل صهیونیست‌ها قدرت نظامی داشته باشد، هرگز حقّی بر زمین‌های اسلامی ندارد. در نهایت، خداوند هرگونه سلطه مشروع، حقانیت عملی یا توجیه اخلاقی را از کافران نسبت به مؤمنان سلب کرده است. به این نسبت، هرگونه توافق تحت سلطه دشمن مثل قراردادهای تحمیلی از نظر اسلام باطل است و بر مؤمنان ضروری است تا حد امکان در برابر این زورگویی‌ها بایستند.
این آیه در مسئله‌ای مثل مذاکرات نشان می‌دهد هرگونه توافق یا مذاکره‌ای که به سلطه دشمنان بر مسلمانان منجر شود، برخلاف اراده الهی است و باید از آن پرهیز کرد؛ چرا که اساس کار دشمن، تهدید و ایجاد ارعاب است و او در نشان دادن دشمنی خود از چیزی ابایی ندارند و حتی بر زبان می‌آورند. خداوند در آیه‌ی ۱۱۸ آل‌عمران در این باره می‌فرماید «قَدْ بَدَتِ الْبَغْضَاءُ مِنْ أَفْوَاهِهِمْ وَمَا تُخْفِی صُدُورُهُمْ أَکْبَرُقَدْ بَیَّنَّا لَکُمُ الْآیَاتِ ۖ إِنْ کُنْتُمْ تَعْقِلُونَ»؛ یعنی «دشمنی [با اسلام و مسلمانان] از لابلای سخنانشان پدیدار است و آنچه سینه‌هایشان [از کینه و نفرت] پنهان می‌دارد بزرگ‌تر است؛ ما نشانه‌ها [یِ دشمنی و کینه آنان] را اگر می‌اندیشید برای شما روشن کردیم.»
اما یکی از نیرنگ‌های رایج دشمنان، پیشنهاد صلح با نیت پنهان است. امام علی علیه‌السلام در توصیه به مالک اشتر می‌فرماید: “از نزدیک شدن به دشمنت در طلب صلح، سخت برحذر باش؛ زیرا دشمن گاه نزدیک می‌شود تا غافلگیر کند.” این بیانگر آن است که دشمن ممکن است با نمایش تمایل به صلح، درصدد فریب و ضربه‌زدن به مسلمانان باشد.
دشمن گاهی با ظاهری فریبنده، اما با اهدافی شوم ظاهر می‌شود. در ماجرای حکمیت پس از جنگ صفین، معاویه با پیشنهاد مذاکره و حکمیت، سعی در ایجاد تفرقه در جبهه امام علی علیه‌السلام داشت. امام درباره این ترفند فرمودند: “این توطئه، ظاهرش ایمان و باطن آن دشمنی و کینه‌توزی است، آغاز آن رحمت و پایان آن پشیمانی است.” این امر نشان می‌دهد که دشمنان ممکن است با ظاهری فریبنده، به دنبال اهداف شوم خود باشند و ما این رویکرد را بارها از سوی آمریکایی‌ها در طول ۴۰ سال درباره کشور خودمان و نیز سایر کشورها مشاهده کرده‌ایم.
پس آموزه‌های دینی اسلام بر لزوم هوشیاری، بصیرت و عدم اعتماد به دشمنان تأکید دارند و این آموزه‌ها نمایانگر این واقعیت هستند که مسلمانان باید با شناخت نیرنگ‌ها و ترفندهای دشمنان، از افتادن در دام فریب آن‌ها پرهیز کرده، با وحدت و انسجام، در مسیر تحقق اهداف والای اسلامی گام بردارند.