زمزمه های لغو مذاکره ایران آمریکا
واشنگتن پست: ویتکاف از طریق عمان پیامی را به ایران رساند – “اگر مذاکرات مستقیم نباشد، ممکن است به عمان نرسم.”
بر اساس گزارش منابع خبری ، ایران و آمریکا قرار است روز شنبه ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ (۱۲ آوریل ۲۰۲۵) در عمان مذاکره کنند. این گفت‌و‌گو‌ها با میانجی‌گری عمان و به‌صورت غیرمستقیم برگزار می‌شود.
مذاکرات پیش رو در عمان بخشی از تلاش‌های دیپلماتیک برای کاهش تنش‌ها بین ایران و آمریکا است که از سال‌ها پیش به دلیل مسائل مختلفی از جمله برنامه هسته‌ای ایران، تحریم‌ها و تنش‌های منطقه‌ای شدت گرفته است. عمان به طور سنتی نقش میانجی بی‌طرفی را در روابط ایران و آمریکا ایفا کرده و پیش‌تر نیز در سال‌های ۲۰۱۳-۲۰۱۵ میزبان مذاکرات محرمانه‌ای بود که به توافق هسته‌ای برجام منجر شد. انتخاب دوباره عمان به‌عنوان محل مذاکرات نشان‌دهنده اعتماد هر دو طرف به این کشور برای تسهیل گفت‌و‌گو‌ها است.
تابناک را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
اخبار اخیر حاکی از آن است که عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، و استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ در امور خاورمیانه، قرار است هدایت این مذاکرات را بر عهده داشته باشند. این مذاکرات با میانجی‌گری بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان، انجام خواهد شد. نکته قابل توجه این است که ایران بر غیرمستقیم بودن این گفت‌و‌گو‌ها تأکید دارد، در حالی که دونالد ترامپ از تمایل به مذاکرات مستقیم سخن گفته است. این تناقض در مواضع می‌تواند بر پویایی مذاکرات تأثیر بگذارد.
اهداف احتمالی طرفین؛ توپ در زمین آمریکا!
هدف ایران کاهش تنش نظامی و کاهش فشار تحریم‌ها و بهبود وضعیت اقتصادی خود است. عباس عراقچی پیش‌تر اعلام کرده که این دیدار هم یک “فرصت” و هم یک “آزمون” است و توپ را در زمین آمریکا قرار دارد. تأکید ایران بر غیرمستقیم بودن مذاکرات نشان‌دهنده احتیاط تهران در برابر هرگونه تعامل مستقیم است که ممکن است از سوی مخالفان داخلی به‌عنوان “وادادگی” تلقی شود.
موفقیت مذاکرات عمان، باعث تقویت سریع و شدید موقعیت ایران در منطقه خواهد شد و ایده “ضعیف شدن ” جمهوری اسلامی ایران را به محاق خواهد برد.
موفقیت مذاکرات عمان، باعث تقویت سریع و شدید موقعیت ایران در منطقه خواهد شد و ایده “ضعیف شدن ” جمهوری اسلامی ایران را به محاق خواهد برد.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، که از زمان بازگشت به قدرت در ژانویه ۲۰۲۵ مواضع تندی علیه ایران اتخاذ کرده، به نظر می‌رسد با اعلام مذاکرات به دنبال یک دستاورد دیپلماتیک است. او پیش‌تر تهدید به “بمباران” ایران در صورت عدم توافق کرده بود، اما اکنون به نظر می‌رسد رویکرد دیپلماسی را نیز در نظر دارد. هدف آمریکا محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران و جلوگیری از دستیابی تهران به سلاح هسته‌ای است، همان‌طور که ترامپ در دیدار با بنیامین نتانیاهو بر آن تأکید کرد. با این حال، اصرار بر مذاکرات مستقیم ممکن است تلاشی برای تحمیل شرایط سخت‌گیرانه‌تر باشد.
نقش عمان و واکنش‌های بین‌المللی
در سطح بین‌المللی، چین و روسیه از این مذاکرات استقبال کرده‌اند و آن را گامی برای کاهش تنش می‌دانند. چین از آمریکا خواسته در مذاکرات “صادق” باشد و روسیه تهدیدات نظامی ترامپ را محکوم کرده است. این حمایت می‌تواند به ایران اطمینان بیشتری برای ادامه گفت و گو‌ها بدهد.
در مقابل، اسرائیل احتمالاً با دیده تردید به این مذاکرات نگاه می‌کند. نتانیاهو پیش‌تر خواستار اعمال “مدل لیبی” بر برنامه هسته‌ای ایران شده بود، یعنی برچیدن کامل زیرساخت‌های هسته‌ای، که با واقعیت‌های فنی و سیاسی ایران همخوانی ندارد. این موضع ممکن است فشار‌هایی را بر آمریکا برای سخت‌گیری بیشتر در مذاکرات وارد کند.
سناریو‌های احتمالی مذاکرات عمان
موفقیت نسبی: اگر طرفین بتوانند بر سر مسائل کلیدی مانند کاهش تحریم‌ها در ازای محدودیت‌های هسته‌ای به تفاهم برسند، این مذاکرات می‌تواند به کاهش تنش منجر شود. تجربه برجام نشان داد که توافق‌های اولیه در عمان می‌توانند به نتایج بزرگ‌تر منجر شوند.
بن‌بست: اختلاف بر سر مستقیم یا غیرمستقیم بودن مذاکرات، یا اصرار آمریکا بر شروط غیرقابل قبول برای ایران (مانند مدل لیبی)، می‌تواند گفت‌و‌گو‌ها را به شکست بکشاند. در این صورت، تهدیدات نظامی ترامپ ممکن است دوباره مطرح شود و ایران نیز مدل تعامل هسته ای خود را تغییرخواهد داد.
محتمل‌ترین سناریو این است که این مذاکرات به‌عنوان یک شروع، زمینه را برای گفت‌و‌گو‌های گسترده‌تر فراهم کند، بدون اینکه در کوتاه مدت به توافق جامع منجر شود.
مذاکرات روز شنبه در عمان آزمونی برای سنجش جدیت و انعطاف‌پذیری هر دو طرف است. ایران با تأکید بر غیرمستقیم بودن گفت‌و‌گو‌ها نشان می‌دهد که به دنبال حفظ اصول خود و اجتناب از فشار‌های داخلی است، در حالی که آمریکا با طرح مذاکرات مستقیم به دنبال نمایش قدرت و کسب امتیاز است.
با توجه به اظهارات عراقچی که “اهمیت شکل مذاکره در درجه اول نیست، بلکه مؤثر بودن آن مهم است”، به نظر می‌رسد ایران آماده است تا در صورت مشاهده حسن نیت از سوی آمریکا، انعطاف نشان دهد. از سوی دیگر، تهدیدات ترامپ می‌تواند مانع باشد. در نهایت، این رویداد می‌تواند نقطه عطفی در روابط پرتنش ایران و آمریکا باشد، به شرطی که هر دو طرف از مواضع حداکثری عقب‌نشینی کنند و به راه‌حل‌های عملی روی آورند.