امام علی (ع) چرا میزان اعمال شناخته شدند؟
امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام شخصیتی بی‌نظیر در تاریخ اسلام و بشریت است. فضائل و مناقب آن حضرت، فراتر از آن است که در قالب کلمات بگنجد. شجاعت، زهد، تقوا، علم، عدالت، فصاحت و بلاغت، تنها گوشه‌ای از دریای فضائل بی‌کران ایشان است. او، تربیت‌شده دامان پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله و جانشین بر حق ایشان بود. در زیارتنامه‌ها، با القابی همچون “یعسوب ایمان” و “میزان الاعمال” از ایشان یاد می‌شود که هر یک، نشان‌دهنده جایگاه والای آن حضرت در عالم هستی است.
“یعسوب” در لغت به معنای “شاهِ انگبین” یا “ملکه زنبورها” است. زنبورهای عسل، برای ادامه حیات و انسجام کلنی خود، به ملکه وابسته هستند و از او پیروی می‌کنند. در زیارتنامه امیرالمؤمنین علیه‌السلام ایشان “یعسوب ایمان” خوانده شده‌اند؛ یعنی سرور، پیشوا و رهبر مؤمنان.
همان‌گونه که ملکه، محور و مرکز ثقل کندوی زنبور عسل است، وجود مقدس امیرالمؤمنین علیه‌السلام نیز محور و مرکز ثقل ایمان است. آیۀ سوم سورۀ مائده این مضمون را می‌رساند که ایمان بدون ولایت علی علیه‌السلام کامل نیست و کسی که از ایشان رویگردان شود، در واقع از ایمان روی گردانده است. خداوند در این آیۀ می‌فرماید «…الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلَامَ دِینًا ۚ»؛ یعنی امروز (در غدیر) دین را برایتان تکمیل کردم و نعمت را برایتان به صورت تام و کامل قرار دادم …» احادیث ذیل این آیه گویای آن است که خداوند دین را به واسطۀ ولایت امیرالمؤمنین علیه‌السلام تکمیل کرد و اتمام نعمت، همان نعمت ولایت علوی است.
از این رو، پیروی از دستورات و سیره عملی امام علی علیه‌السلام ضامن سعادت و رستگاری انسان است. ایشان، الگوی کامل ایمان، تقوا، عدالت و شجاعت هستند و با تأسی به ایشان، می‌توان در مسیر صحیح زندگی گام برداشت.
اما “میزان الاعمال” به معنای “ترازوی اعمال” است. در روز قیامت، اعمال انسان‌ها با ترازویی سنجیده می‌شود تا میزان ارزش و اعتبار آن‌ها مشخص شود. امیرالمؤمنین علیه‌السلام در زیارتنامه، “میزان الاعمال” خوانده شده‌اند؛ یعنی معیار و ملاک سنجش اعمال؛ چرا که ایشان تمام عمل و تمام ایمان را به حد کمال خود رساند و هیچ عمل خیری باقی نماند که امیرالمؤمنین علیه‌السلام آن را انجام نداده باشد؛ لذا خداوند او را حجت بر خلایق قرار داد تا تمام صالحان را با میزان ایشان بسنجد.
هرچند رسول اکرم صلی الله علیه و آله در اوج فضائلند، اما نسبت ایشان با امیرالمؤمنین علیه‌السلام، نسبت معلم با شاگردی آسمانی است و پیامبر وحی و سرور تمام خلایق بود که تمام آموزه‌های وحی را تعلیم داد و از جانب خداوند علی علیه‌السلام را به جهانیان ارزانی داشت تا سایرین، معیار و میزانی در انجام سیرۀ نبوی و اعمال خیر داشته باشند.
اما از نگاهی عمیق‌تر، اعمال انسان‌ها، زمانی ارزش و اعتبار دارند که با ولایت امیرالمؤمنین علیه‌السلام همراه باشند و این مسئله با مضامین روایی ما سازگاری دارد. کسی که در مسیر ولایت علوی گام بردارد، اعمالش مورد قبول خداوند قرار می‌گیرد و از پاداش الهی بهره‌مند می‌شود در روایات متعددی آمده است که حب و مودت علی علیه‌السلام حسنه‌ای است که هیچ گناهی با آن ضرر نمی‌رساند و بغض او، گناهی است که هیچ عملی با آن سود نمی‌بخشد.
بنابراین القاب “یعسوب ایمان” و “میزان الاعمال” در زیارتنامه امیرالمؤمنین علیه‌السلام نشان دهندۀ جایگاه رفیع و نقش محوری ایشان در ایمان و عمل صالح است. پیروی از ایشان ضامن سعادت دنیا و آخرت است و محبت و مودت ایشان، شرط قبولی اعمال.