راهکار سبک‌شدن بار گناهان
ماه مبارک رمضان بهترین ایام برای عبادت و مناجات به درگاه خداوند است، حس‌وحال خوب این ماه، هر انسان مؤمنی را به‌سمت معنویت سوق می‌دهد و دل‌های زنگارزده را از آلودگی‌های گناهان پالایش و به نور ایمان روشن می‌کند، در این بین، احادیث معصومین علیهم السّلام درباره آداب این ماه، قلق‌های مناسبی را برای بهره بیشتر از نورانیت ماه رمضان ارائه می‌دهند و راهنمای مؤثری برای خودسازی و تزکیه نفس هستند.
به‌عنوان نمونه حضرت ختمی‌مرتبت، رسول گرامی خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم در بخشی از خطبه شعبانیه که اواخر آن ماه شریف درباره فضائل رمضان ایراد فرمود، استغفار به درگاه خداوند و طول سجود را به‌عنوان دو راهکارِ رهایی از سنگینی بار اعمال معرفی کرده است، می‌فرماید:
«أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَنْفُسَکُمْ مَرْهُونَهٌ بِأَعْمَالِکُمْ فَفُکُّوهَا بِاسْتِغْفَارِکُمْ وَ ظُهُورَکُمْ ثَقِیلَهٌ مِنْ أَوْزَارِکُمْ فَخَفِّفُوا عَنْهَا بِطُولِ سُجُودِکُمْ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ أَقْسَمَ بِعِزَّتِهِ أَنْ لَا یُعَذِّبَ الْمُصَلِّینَ وَ السَّاجِدِینَ وَ أَنْ لَا یُرَوِّعَهُمْ بِالنَّارِ یَوْمَ یَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعَالَمِینَ.» یعنی؛ «ای مردم، جان‌هایتان در گروی اعمال شماست، پس با استغفار، آن‌ها را از گِرو خارج کنید. پشت شما از بار گناهان سنگین است، پس با طولانی کردن سجده‌ها، آن را سبک گردانید و بدانید که حق‌تعالی به عزت خود سوگند یاد کرده است که نمازگزاران و سجده‌کنندگان در این ماه را عذاب نکند و در روز قیامت آن‌ها را از آتش دوزخ در امان دارد.»
یکی از سنت‌های نبوی، اهتمام به استغفار روزانه بود. ایشان نه‌تنها روزانه ۷۰ بار به ذکر استغفار می‌پرداختند، بلکه بنا به نقلی، پس از پایان هر جلسه نیز ۲۵ مرتبه استغفار می‌کردند، هرچند استغفار ایشان برای پاک‌سازی گناهان شیعیان بود. (معانی الاخبار، ص۳۵۲)
درباره طول سجده که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله آن را عاملی برای سبک شدن گناهان معرفی کردند، حکمت‌های متعددی در احادیث ذکر شده است. ایشان در حدیثی فرمود؛ «إذا أرَدتَ أن یَحشُرَکَ اللّهُ مَعی فَأطِلِ السُّجودَ بینَ یَدَی اللّهِ الواحِدِ القَهّارِ»؛ یعنی اگر مى‌خواهى خداوند تو را با من محشور فرماید، در پیشگاه خداى واحد قهّار سجده طولانى کن. [أعلام الدین فی صفات المؤمنین، ص۲۶۸] همچنین حضرت امیر مؤمنان، علی‌بن ابی‌طالب علیه السّلام فرمود «أطِیلُوا السُّجودَ، فما مِن عَمَلٍ أشَدَّ على إبلیسَ مِن أن یَرَى ابنَ‌آدَمَ ساجِدا، لأنّهُ اُمِرَ بالسُّجودِ فَعَصى. یعنی سجده را طول دهید، زیرا هیچ چیز براى ابلیس سخت‌تر و نا خوشایندتر از این نیست که فرزند آدم را در حال سجده ببیند؛ چرا که به او فرمان سجده کردن داده شد، اما سرپیچى کرد. [الخصال، ج۲، ص۶۱۶] حضرت امام جعفر صادق علیه السّلام نیز فرمود: علَیکَ بطُولِ السُّجودِ؛ فإنّ ذلکَ مِن سُنَنِ الأوّابِین؛ بر تو باد طول دادن سجده، زیرا این کار، شیوه فرمانبرداران است. [علل الشرائع، ج۲، ص۳۴۰]
بنابراین، استغفار و سجده‌های طولانی، نه‌تنها از آداب مهم ماه رمضان هستند، بلکه در طول سال نیز به‌عنوان دو عمل عبادی مهم، مورد تأکید قرار دارند و فواید معنوی بسیاری برای انسان به‌ارمغان می‌آورند.