لقب سرور بانوان جهانیان برای حضرت فاطمه (س)

مصادر حدیثى شیعه و اهل سنت، در روایات فراوانى، حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام را با وصف «سیده نساء العالمین» معرفى کرده اند.

بیش از پنجاه روایت در مصادر حدیثى شیعه با این مضمون گزارش شده اند که از حد استفاضه فراتر است و تواتر اجمالى آن را اثبات مى کند. منابع حدیثى  اهل سنت نیز این وصف را به گونه هاى متفاوت از پیامبر صلى الله علیه و آله گزارش کرده اند. در صحیح البخارى و صحیح مسلم، روایات «سیده نساء المؤمنین» گزارش شده است. صحیح البخارى و مسند احمد بن حنبل نیز روایات «سیده نساء اهل الجنّه» را گزارش کرده اند و «سیده نساء العالمین» در مصادر دیگر اهل سنت نقل شده است.

به سبب گزارشِ این لقب با اسناد بسیار عالى در مصادر حدیثى اهل سنت، محدثان و مورخان اهل سنت نیز این ویژگى را پذیرفته اند.

یکى از مباحث مطرح شده ذیل این عنوان، رابطه برتر شمردن حضرت فاطمه علیهاالسلام با برگزیدگى حضرت مریم علیهاالسلام است. در آیه ۴۲ سوره آل عمران، به حضرت مریم علیهاالسلام این گونه خطاب شده است:

«وَ إِذْ قالَتِ الْمَلائِکَهُ یا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاکِ وَ طَهَّرَکِ وَ اصْطَفاکِ عَلى نِساءِ الْعالَمِینَ.

و [یاد کن] آن گاه که فرشتگان گفتند: اى مریم ! خداوند تو را برگزیده و پاک گردانیده و تو را از میان زنان جهانیان برترى داده و برگزیده است».

این خطاب الهى، حضرت مریم علیهاالسلام را در مقام و مرتبه اى ویژه قرار مى دهد. وجه جمع میان این توصیف قرآنى با توصیف قطعى نبوى که فاطمه زهرا علیهاالسلام را «سیده نساء العالمین» نامیده، چگونه است ؟

برخى روایات شیعه و برخى عالمان اهل سنت، حضرت مریم علیهاالسلام را برترین زن جهان در روزگار خود دانسته و فاطمه زهرا علیهاالسلام را برترین زن جهان در همه زمان ها معرفى کرده اند.

توجیه دیگر آن است که برگزیده بودن حضرت مریم علیهاالسلام به معناى تولّد حضرت عیسى علیه السلام به گونه غیر متعارف و بدون شوهر است، ولى به معناى برتر بودن از بقیه زنان نیست. علامه طباطبایى قدس سره در این باره مى نویسد: مراد از «عالَمین» در آیه قرآن، مطلق هر دو جهان است ولى در آیه از واژه «اصطفاء» استفاده شده که با حرف «على» متعدى شده و به معناى تقدّم است. با توجه به آیه بعد که تولد حضرت عیسى را به مریم بشارت مى دهد و همچنین آیه ۹۱ سوره انبیاء و آیه ۱۲ سوره تحریم که بر دمیده شدن روح الهى در رحم وى تصریح کرده اند، تقدم، انتخاب و برگزیدگى حضرت مریم علیهاالسلامبر همه زنان به سبب ولادت اعجاز آمیز حضرت عیسى علیه السلام است. یعنى آیه، برترى مریم بر همه زنان عالم را بیان نمى کند، بلکه  برگزیدگى و تقدم در این ویژگى خاص، یعنى زادن فرزندِ بدون پدر، مورد توجه است که هیچ زنى در این ویژگى هم تراز حضرت مریم نیست.

برخى مفسران اهل سنت نیز مشابه این استدلال را مطرح کرده اند