احکام واجب و مستحب اذان و اقامه در نمازهای یومیّه
اذان و اقامه تنها در نمازهای واجب روزانه (نماز صبح، ظهر، عصر، مغرب و عشاء) واجب است و در نمازهای قضا نیز قابل اجراست. اذان مستحب است، اما اقامه طبق احتیاط واجب نباید ترک شود. اگر فاصله کمی بین دو نماز باشد، می‌توان یک اذان و اقامه برای چند نماز خواند.
سوال: آیا خواندن اذان و اقامه برای هر نماز واجب است؟
پاسخ آیت‌الله مکارم شیرازی: خواندن اذان و اقامه برای نمازهای واجب یومیه مستحب است، به ویژه برای اقامه که بهتر است ترک نشود. در صورتی که دو نماز به‌طور متوالی خوانده شوند، مانند نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشاء، اذان نماز دوم ساقط می‌شود. همچنین برای نمازهای قضا و اداء باید اذان و اقامه خوانده شود، مگر اینکه فاصله کم باشد.
احکام کلی اذان و اقامه
- مستحب بودن اذان و اقامه: مستحب است که نمازگزار قبل از نمازهای واجب روزانه اذان و اقامه بگوید، حتی اگر مسافر باشد یا نماز قضا باشد. همچنین برای نماز عید فطر و قربان به جای اذان و اقامه، باید سه مرتبه «ألصّلاه» گفته شود.
- آداب اذان و اقامه:
- در روز اول تولد کودک، مستحب است اذان در گوش راست و اقامه در گوش چپ او گفته شود.
- «أشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً وَلِیّ اللّه» جزو اذان و اقامه نیست، اما گفتن آن بعد از اذان به قصد قربت مستحب است.
- باید فاصله زیادی بین جملات اذان و اقامه نیفتد. همچنین نباید فاصله زیادی بین اذان و نماز بیفتد.
- ترتیب اذان و اقامه باید رعایت شود؛ ابتدا اذان و سپس اقامه.
- نحوه خواندن اذان و اقامه:
- اذان: شامل «اللّهُ أَکْبَرُ»، «أَشْهَدُ أَنْ لا إِلٰهَ إلّا اللّهُ»، «أَشْهَدُ أنَّ مُحَمَّداً رَسُوْلُ اللّهِ»، و «حَیَّ عَلَی الصَّلاهِ» است.
- اقامه: مشابه اذان است، اما با تفاوت‌هایی در جمله آخر که شامل «قَدْ قٰامَتِ الصَّلاَهُ» به جای «حَیَّ عَلَی الصَّلاهِ» است.
اهمیت خواندن اذان و اقامه در احادیث
در روایات مختلف به اهمیت اذان و اقامه تاکید شده است. از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل شده که اگر شخصی در بیابان تنها باشد و اذان و اقامه بگوید، ملائکه به پشت سر او صف می‌کشند و دعای او را قبول می‌کنند. همچنین گفته شده که کسی که اذان بگوید، ثواب زیادی به او داده می‌شود و در قیامت در سایه عرش الهی قرار خواهد گرفت.