فرشتگان این کار خیر شما را نمی‌نویسند
ذکر قلبی و پنهانی، یاد خدا در اعماق وجود است که از دسترس فرشتگان و انسان‌ها فراتر بوده و پاداش عظیم آن را تنها خداوند می‌داند. در ادامه، شرحی از حدیثی برگزیده با تفسیر آیت‌الله آقا مجتبی تهرانی ارائه می‌شود.
در حدیثی که زُراره از یکی از امامان معصوم (علیهم السلام) نقل می‌کند، آمده است: فرشتگان اعمال انسان را تنها به میزان شنیده‌هایشان ثبت می‌کنند. اما ذکر قلبی که در درون و با خضوع کامل انجام می‌شود، آن‌چنان باعظمت است که پاداش آن تنها در علم خداوند باقی می‌ماند و از دسترس فرشتگان نیز فراتر است.
این روایت در کتاب‌های مختلف حدیثی همچون اصول کافی (جلد ۲، صفحه ۵۰۲)، وسائل الشیعه (جلد ۷، صفحه ۱۶۳) و بحار الأنوار (جلد ۹۰، صفحه ۳۴۳) آمده و در آن به اهمیت ذکر قلبی و پنهانی تأکید شده است.
شرح حدیث از آیت‌الله آقا مجتبی تهرانی:
آیت‌الله تهرانی در شرح این روایت می‌فرمایند: فرشتگانی که مأمور ثبت اعمال انسان هستند، تنها قادر به ثبت آنچه در حد شنیده‌هایشان است، می‌باشند. خداوند در آیه‌ای از قرآن می‌فرماید: «وَ اذْکُرْ رَبَّکَ فِی نَفْسِکَ تَضَرُّعاً وَ خِیفَهً»؛ یعنی «پروردگارت را در درون خود و با حالت تضرع و خضوع به یاد آور».
این نوع ذکر، که در درون انسان و بدون هیچ صدایی انجام می‌شود، چنان عظیم است که هیچ‌کس جز خداوند از پاداش آن آگاه نیست. آیت‌الله تهرانی با اشاره به این عظمت می‌گوید: ذکر قلبی، یعنی یاد خداوند در دل، تنها توسط خداوند شناخته می‌شود و ثواب آن نیز تنها در علم او محفوظ است.
چرا ذکر قلبی باعظمت است؟
ذکر قلبی به معنای حضور خدا در دل و از بین بردن غفلت از اوست. آیت‌الله تهرانی بیان می‌کند که بیشتر لغزش‌های انسان ناشی از غفلت قلبی از خداست. هرگاه دل انسان متوجه خدا باشد، راه درست را طی می‌کند و به رستگاری می‌رسد؛ حتی اگر زبان به ذکر مشغول نباشد.
برای کسانی که قادر به سخن گفتن نیستند، حقیقت ذکر همچنان پابرجاست. ذکر قلبی، یاد خداوند در عمق وجود، همان حقیقت ذکر است که عظمت و پاداش بی‌مانندش تنها نزد خداوند باقی است.
ذکر پنهانی و قلبی، یاد خدا در درون، راهی برای خلوص، رهایی از غفلت و دستیابی به آرامش و رستگاری است. این ذکر چنان عمیق و باارزش است که نه فرشتگان توان ثبت آن را دارند و نه کسی جز خداوند از پاداش آن مطلع است.
ذکر قلبی و درونی، عالی‌ترین نوع ارتباط با خداوند است. این ذکر، که از دسترس دیگران و حتی فرشتگان فراتر است، انسان را از لغزش‌ها دور کرده و به سوی فلاح و رستگاری هدایت می‌کند. پاداش این ذکر، به دلیل عظمتش، تنها در اختیار خداوند است و هیچ موجود دیگری نمی‌تواند آن را درک کند.