شیربها، کی حلال است و کی حرام؟
شیربها مبلغی است که در برخی فرهنگ‌ها برای تسهیل ازدواج دختر پرداخت می‌شود. با این حال، گرفتن آن بدون رضایت داماد حرام است و پدر و مادر دختر نمی‌توانند به‌طور غیرمجاز مبلغی را از داماد مطالبه کنند.
نظرات مراجع تقلید:
۱. **امام خمینی**: گرفتن شیربها در صورتی حلال است که به‌عنوان سعی در ازدواج و با رضایت داماد باشد.
۲. **آیت‌الله تبریزی**: اگر شیربها به‌صورت شرط ضمن عقد و برای غرض صحیحی گرفته شود، مجاز است.
۳. **آیت‌الله مکارم‌شیرازی**: دریافت شیربها به‌عنوان شرط ضمن عقد در هنگام خواندن عقد جایز است.
۴. **آیت‌الله فاضل‌لنکرانی**: اگر شیربها به‌عنوان جعاله یا برای جلب رضایت دختر و خانواده‌اش پرداخت شود، حلال است.
شرایط حلال بودن شیربها
برای اینکه دریافت شیربها حلال باشد، باید شرایط زیر رعایت شود:
– **رضایت داماد**: اگر داماد شیربها را بدون میل و فقط برای رفع موانع ازدواج بدهد، دریافت آن حرام است.
– **شرط ضمن عقد**: اگر شیربها به‌عنوان شرط ضمن عقد تعیین شده باشد، پرداخت آن لازم و حلال است.
– **جعاله**: اگر شیربها به‌عنوان جعاله (تعهد به پرداخت مالی در ازای انجام کاری حلال) داده شود، حلال است.
امکان پس‌گرفتن شیربها
شرایط پس‌گرفتن:
– اگر داماد با رضایت کامل شیربها را پرداخت کرده باشد و هنوز مال موجود باشد، نمی‌تواند آن را پس بگیرد.
– در صورتی که شیربها تحت فشار یا اجبار گرفته شده باشد، داماد می‌تواند آن را پس بگیرد.
نظرات مراجع:
– **آیت‌الله بهجت**: اگر شیربها لازم‌الوفا باشد، نمی‌توان آن را پس گرفت.
– **آیت‌الله فاضل‌لنکرانی**: اگر شیربها برای جلب رضایت دختر و خانواده‌اش باشد، داماد می‌تواند آن را پس بگیرد.
شیربها و خمس
– **آیت‌الله خامنه‌ای**: شیربها اگر به‌عنوان هدیه باشد، خمس ندارد.
– **آیت‌الله مکارم**: اگر شیربها به‌صورت شرط ضمن عقد باشد، خمس آن واجب است.
نحوه تعیین شیربها
دو حالت اصلی:
۱. **شیربها جزئی از مهریه**: در این صورت، مبلغ پرداختی در واقع بخشی از مهریه است که برای خرید جهیزیه هزینه می‌شود.
۲. **شیربها علاوه بر مهر**: اگر مبلغی به‌عنوان شیربها گرفته شود که متعلق به خانواده دختر باشد، چنین قراردادی باطل است و پدر و مادر حق دریافت آن را ندارند.
خرید جهیزیه:
اگر داماد شیربها را به‌عنوان هدیه برای خرید جهیزیه پرداخت کند، جهیزیه متعلق به دختر است. اما اگر این مبلغ برای خرید جهیزیه به‌طور خاص پرداخت شده باشد، ممکن است متعلق به داماد باشد.
نتیجه‌گیری
شیربها یک مسئله فرهنگی و شرعی است که نیاز به دقت در شرایط و احکام آن دارد. همواره باید توجه داشت که رضایت و خواست طرفین ازدواج از ارکان اصلی این قرارداد محسوب می‌شود.