راهکار امام عسکری (ع) در بهبود روابط دوستانه

انسان به صورت ذاتی موجودی اجتماعی است و از انزوا و گوشه‌گیری بیزار است. این ویژگی فطری، او را به سمت ارتباطات و تعاملات اجتماعی سوق می‌دهد. برای داشتن یک زندگی اجتماعی موفق و سازنده، ضروری است که با آداب و اصول تعاملات اجتماعی آشنا شود. این آداب نه تنها شامل رفتارهای ظاهری بلکه مجموعه‌ای از ارزش‌های اخلاقی است که باعث تقویت روابط انسانی می‌شود. به عبارت دیگر، انسان باید همواره به دنبال یادگیری و به کارگیری بهترین اصول اخلاقی در اجتماع باشد تا بتواند نقشی مؤثر و سازنده ایفا کند.

اخلاق اجتماعی هم بر پایه‌ی تعامل با دیگران استوار است و هر فردی که با رعایت این اصول به زندگی اجتماعی خود شکل دهد، می‌تواند احترام و محبت دیگران را جلب کند. در مقابل، افرادی که از این اصول غفلت کنند و با رفتارهای ناشایست، مانند بزرگ‌نمایی خطاهای دیگران و نادیده گرفتن خوبی‌هایشان، روابط خود را تخریب کنند، به تدریج از سوی جامعه طرد می‌شوند. این گونه رفتارها نه تنها باعث آسیب به روابط انسانی می‌شود بلکه موجب می‌شود فرد به انزوا کشیده شده، در نهایت از احساسات و حمایت‌های اجتماعی محروم بماند.

در حالی که یکی از مهم‌ترین آموزه‌های اخلاقی که در تعاملات اجتماعی توصیه شده، گذشت از خطاهای دیگران و یادآوری خوبی‌های آنان است. این اصل توسط امام حسن عسکری علیه‌السلام مورد تأکید قرار گرفته است. ایشان فرمود «خَیْرُ إخْوانِکَ مَنْ نَسِىَ ذَنْبَکَ وَ ذَکَـرَ إحسـانَکَ اِلَـیْهِ؛ بهترین برادر تو کسی است که: خطای تو را فراموش کند و نیکی تو را نسبت به خودش یادآوری کند.» این سخن گویای اهمیت ایجاد روحیه بخشش و تمرکز بر نیکویی‌ها در روابط اجتماعی است. چنین رفتاری می‌تواند پایه‌های روابط را مستحکم کند و فضایی مثبت و دوستانه در جامعه به وجود آورد.

در عوض، افرادی که دائماً به دنبال یافتن خطاهای دیگران هستند و عادت به انتقادهای مداوم دارند، نه تنها دیگران را از خود دور می‌کنند، بلکه خود نیز در این فرآیند به انزوا دچار می‌شوند. این افراد به تدریج از روابط سالم و حمایتی محروم می‌شوند و در یک چرخه معیوب از بی‌اعتمادی و نفرت قرار می‌گیرند. در حالی که داشتن روحیه گذشت و یادآوری نیکی‌ها می‌تواند به تقویت روابط و ایجاد فضایی مبتنی بر محبت و اعتماد منجر شود.

بنابراین انسان برای موفقیت در زندگی اجتماعی باید با تمرکز بر اخلاق نیکو و نهادینه کردن ارزش‌های انسانی، مانند گذشت، سخاوت و نیکوکاری، خود را به یک عضو مؤثر در جامعه تبدیل کند. با این شیوه، نه تنها می‌تواند زندگی خود را بهبود بخشد بلکه به بهبود جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند نیز کمک خواهد کرد. آداب اجتماعی و اخلاق نیکو، زیربنای تعاملات سازنده است و بدون آن، زندگی اجتماعی دچار مشکل و ناپایداری خواهد شد.