عوامل پیشرفت دعوت پیامبر (ص) چه بود؟

از دیدگاه امام علی(ع)، ابزار پیشرفت پیامبر اکرم(ص) در عصر بعثت در چهار چیز خلاصه می شد: ۱. نصیحت و خیرخواهى. ۲. اهل عمل بودنِ پیامبر(ص). ۳. فرا خواندن به علم و دانش. ۴. دعوت به مواعظ حسنه و خطابه هاى عاطفی.

امام علی (علیه السلام) در پایان خطبه ۹۵ «نهج البلاغه»، به برنامه هاى پیامبر(صلى الله علیه و آله) اشاره کرده و در جمله هاى کوتاهى حقّ سخن را ادا مى کند؛ مى فرماید: (در این هنگام، پیامبر(صلى الله علیه و آله) در نصیحت آنها نهایت کوشش را به خرج داد، [و با سخنان دلنشین و منطقى و حساب شده خود و استمداد از وحى آسمانى، به تدریج در آنها نفوذ کرد!]، و در راه راست حرکت مى نمود [و مردم را به دنبال خود به حرکت وا مى داشت] و به سوى حکمت و دانش و موعظه نیکو دعوت مى کرد)؛ «فَبَالَغَ(صلى الله علیه و آله) فِی النَّصِیحَهِ، وَ مَضَى عَلَى الطَّرِیقَهِ وَ دَعَا إِلَى الْحِکْمَهِ، وَ الْمَوْعِظَهِ الْحَسَنَهِ».
در واقع، ابزار پیشرفت پیامبر اکرم(صلى الله علیه و آله) در چهار چیز خلاصه شده: نخست، نصیحت و خیرخواهى، به طورى که مردم باور کرده بودند او براى نجات آنها تلاش مى کند. سپس، اهل عمل بودن که خود بر طریقه اى گام بر مى داشت که به آن دعوت کرده بود و سوم، مردمى را که گرفتار جاهلیّت سخت و بلاى نادانى و حیرت و سرگردانى بودند به علم و دانش فرا خواند و سرانجام، به مواعظ حسنه و خطابه هاى عاطفى که در اعماق قلب نفوذ مى کرد، دعوت نمود.