تفاوت مدارک فقهی شیعه با سایر فِرَق اسلامی چیست؟

فقه شیعه در اصول و مدارک فقهی تفاوت هایی با سایر فِرَق اسلامی دارد: اول اینکه هرگز به «قیاس» عمل نمى کند. دوم اینکه روایات پیامبر(ص) را از طریق صحیح که به اهل بیت(ع) منتهى مى گردد دریافت مى دارد. سوم اینکه باب اجتهاد را همیشه مفتوح مى داند؛ در حالى که دیگران این باب را به روى علماى قوم مسدود کرده اند.

مدارک فقهی «امامیه» با مدارک دیگر فِرَق اسلامى چند تفاوت مهم دارد:
۱. «امامیه» هرگز به «قیاس» عمل نمى کند و در روایات متواتر از ائمه اهل بیت(علیهم السلام) این مضمون نقل شده: «إنَّ الشَّرِیعَهَ إِذَا قِیسَتْ مُحِقَ الدِّینُ»؛ (اگر در احکام دین قیاس شود، اساس دین محو و نابود مى گردد). بحث درباره بطلان عمل به قیاس نیازمند توضیحات بیشتر است که از حوصله این مقال بیرون مى باشد.
۲. «امامیه» معتقد است احادیث پیغمبر(صلى الله علیه و آله) را باید از طریق روایات اهل بیت(علیهم السلام) دریافت کرد. مثلاً احادیثى را که امام صادق(علیه السلام) نقل مى فرمایند از پدرش امام باقر(علیه السلام) و او از پدرش امام سجاد(علیه السلام) و او نیز از پدرش امام حسین(علیه السلام) و او از پدرش حضرت علی(علیه السلام) و او از پیغمبر(صلى الله علیه و آله) نقل مى فرماید و به این ترتیب شیعه روایات پیامبر(صلى الله علیه و آله) را از طریق صحیح که به اهل بیت(علیهم السلام) منتهى مى گردد دریافت مى دارد نه از افرادى مانند: «ابو هریره» و «سمره بن جندب» و «مروان بن حکم» و «عمران بن حطان خارجى» و «عمرو بن عاص» و امثال آنها، چه اینکه روایات این گونه اشخاص نزد امامیه به اندازه پر پشه اى ارزش ندارد و وضع حال آنها روشن تر از آن است که محتاج به توضیح باشد؛ بلکه مطلب به قدرى روشن است که عدّه اى از دانشمندان اهل سنّت نیز نقاط ضعف مذهبى و اخلاقى آنها را در کتاب هاى خود فاش کرده اند.
۳. امامیه باب اجتهاد را همیشه مفتوح مى داند و منطق آنها در این قسمت کاملاً روشن و گویاست، در حالى که دیگران این باب را به روى دانشمندان و علماى قوم مسدود کرده اند؛ ولى نمى دانم در کدام زمان؟ و به چه دلیل؟ و به چه کیفیت این در بسته شده است؟ متأسّفانه هیچ یک از دانشمندان اهل سنّت را ندیده ایم که پاسخ قانع کننده اى به این پرسشها بدهند و حق مطلب را ادا کنند، در حالى که آنها موظفند توضیح کافى در این باره در اختیار ما بگذارند و بگویند چرا باب اجتهاب به روى آنها بسته شده است؟!
غیر از این سه موضوع، اختلافى میان امامیه و سایر مسلمین در اصول بحث هاى فقهى وجود ندارد و اگر اختلافى هست در «فروع فقهى» است. مثلاً ممکن است امامیه چیزى را واجب بداند و دیگران واجب ندانند و بالعکس، البتّه نظیر این اختلافات در میان خود دانشمندان اهل سنّت یا در میان دانشمندان شیعه نیز وجود دارد که منشأ همه آنها یکى است و آن اختلاف در اجتهاد افراد با یکدیگر مى باشد.