چگونه با کلاه گیس و موی مصنوعی نماز بخوانیم و غسل به جا آورد؟

فردی که به دلایلی همچون ریزش مو ناچار به استفاده از کلاه گیس یا موی مصنوعی است، برای اعمالی همچون وضوء، غسل و به جا آوردن نماز چه باید بکند؟

موی مصنوعی اگر به نحو کلاه گیس باشد، واجب است برای مسح آن را بردارد، ولی اگر موی مصنوعی بر پوست سرکاشته شده باشد، و برداشتن آن از جلوی سر باعث عسر و حرجی شود که عادتاً قابل تحمّل نیست؛ مسح بر روی آن مُجزی است؛ و غسل نیز همین حکم را دارد.

سوال: جوانی هستم که به دلایلی همچون ریزش مو ناچارم از کلاه گیس استفاده کنم، حال برای وضوء (البته برای غسل آن را جدا می کنم) می بایست هر دفعه چسبی را که با آن کلاه گیس را بر روی سر خود نگه داشته ام برداشته و مسح نمایم.
این کار باعث عسر و حرج شدید برای این جانب شده و نیازمند آن است که هر دفعه چسب جدید استفاده کنم که از لحاظ اقتصادی و مشکلات دیگری نمی توانم این کار را انجام دهم. حال با توجه به موارد مذکور می توانم بر روی کلاه گیس مسح نمایم.

پاسخ اجمالی
از آن جا که خواستار پاسخ فقهی در سؤال مذکور می باشید، لازم دانستیم از دفاتر مراجع در این خصوص استفتا نماییم که پاسخ آنان به شرح زیر است:

دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):

موى مصنوعى اگر به نحو کلاه گیس باشد، واجب است براى غسل آن را بردارد، ولى اگر موى مصنوعى بر پوست سرکاشته شده باشد و برداشتن آن از جلوى سر باعث عسر و حرجى شود که عادتاً قابل تحمل نیست، غسل با آن مجزى است.
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):

به مقداری که موجب عسر و حرج می شود می توانید بر روی آن مسح کنید.
حکم استفاده از کلاه گیس چیست؟

پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به سؤال مذکور به این شرح است:

۱. اگر موی کاشته شده، موی طبیعی و دارای رشد باشد و جزء بدن محسوب شود، حکم موی اصلی شخص را دارد.

۲. اگر موی کاشته شده، الیاف مصنوعی یا طبیعی بدون رشد باشد، چون برداشتن آن میسور نیست، مسح روی آن جایز است، اگر امکان مسح انتهای آن که در تماس با پوست است وجود نداشته باشد، و الا باید انتهای آن را مسح کند. در غسل هم باید آب را به پوست برساند و بعید نیست چنین مویی در احرام موجب کفاره نشود، هرچند کفاره بنابر احتیاط واجب است و در هر حال ضرری برای صحت حج یا عمره ندارد.

۳. اگر موی مصنوعی با چسب به پوست سر چسبیده باشد و کندن آن متعذر یا متعسر باشد و تمام جلوی سر (محل مسح) را پوشانده باشد مسح بر روی آن جایز است و برای غسل شستن آن مجزی است و بعید نیست در احرام موجب کفاره نشود، هرچند کفاره بنابر احتیاط واجب است و در هر حال ضرری برای صحت حج یا عمره ندارد.

۴. اگر موی مصنوعی چسبیده برای وضو برداشتن آن عسر و حرج داشته باشد، ولی برای غسل یا احرام برداشتنش ممکن باشد، در وضو مسح بر آن در صورتی که تمام محل مسح را پوشانده باشد، مجزی است، ولی برای غسل و احرام باید آن را بردارد.

۵. در نماز استفاده از موی مصنوعی اگر از اجزای حیوان غیر مأکول اللحم یا نجس نباشد، اشکالی ندارد.

مسح سر با کلاه گیس

پرسش :من به علت ریزش مو از کلاه گیس استفاده می کنم، به همین علت برای مسح سر در وضو با مشکل مواجه شده ام. با وجود کلاه گیس چگونه می توانم مسح سر را انجام دهم؟ آیا وضو بدون مسح امکانپذیر است؟ محدوده سر کجاست؟ و آیا از بالای شقیقه ها می توان مسح نمود؟

پاسخ :محدوده مسح سر یک چهارم جلوی سر می باشد و استفاده از کلاه گیس تنها در موارد ضرورت مجاز است و در غیر این صورت باید بر سر مسح شود.( استقتائات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی )
حکم وضو و غسل اشخاصی که موی مصنوعی دارند

کیفیت مسح سر با وجود کلاه گیس

پرسش :من به تازگی از خدمات ترمیم مو استفاده کرده ام بدین صورت که یک کلاه گیس که قسمت جلویی (بالایی) سر و مقدار کمی از پشت سرم را پوشش می دهد، با نوعی چسب جراحی به سرم چسبیده شده و ثابت می باشد و قابلیت استحمام نیز وجود دارد اما در هنگام وضو خیسی آب را روی سرم حس نمی کنم. با این توجه که قسمت های کناری سرم زیر پوشش نیست، تحت این شرایط چگونه باید مسح سر را انجام دهم؟

پاسخ :در فرض سوال، می توانید روی همان کلاه گیس در پیش سر مسح کنید. ( استقتائات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی )
اگر شخص در سر و یا ابروى خود مو ترمیم کرده باشد، به گونه اى که مانع رسیدن آب به بدن و یا صدق مسح سر گردد، تکلیف چیست؟

آیات عظام امام، خامنه اى و نورى: اگر برداشتن آن باعث عسر و حرجى شود که به طور معمول قابل تحمل نیست، مسح بر روى آن کفایت مى کند.

آیات عظام بهجت و تبریزى: باید آن را براى وضو برطرف سازد و اگر ممکن نباشد، باید وضوى جبیره اى بگیرد.

آیه اللّه سیستانى: بنا بر احتیاط واجب باید آن را برطرف سازد و اگر ممکن نباشد، باید تیمم کند.

آیه اللّه صافى: باید آن را براى وضو برطرف سازد و اگر ممکن نباشد، افزون بر وضوى جبیره اى تیمم هم بکند.

آیه اللّه فاضل، مکارم و وحید: باید آن را براى وضو برطرف سازد و اگر ممکن نباشد، وضوى جبیره اى بگیرد و بنا بر احتیاط تیمم هم بکند.
آیا مسح بر موى مصنوعى جایز است؟

اگر موى کاشته شده قابل برداشتن نبوده و یا ازاله آن مستلزم حرج و مشقّت باشد و با وجود موها، امکان مسح بر پوست سر نباشد، مسح روى همان موها کافى است. استفتائات جدید.

کسی که از موی مصنوعی استفاده می‏کند مسح سر را چگونه انجام دهد؟ و وظیفه او راجع به غسل چیست؟

ج: اگر موى کاشته شده، قابل برداشتن نبوده و یا ازاله آن مستلزم ضرر و مشقت باشد و با وجود موها قدرت بر رساندن رطوبت به پوست سر نباشد، مسح بر روى همین موها کافى است، و غسل نیز همین حکم را دارد. اجوبه الاستفتائات. به وسیله کاشتن مو، موهای سر یا ابرو ترمیم می گردد.

آیا وضو یا غسل با موی کاشته شده، اشکال دارد؟

بهجت: اگر به پوست سر چسبیده باشد، کاشتنِ مو بنابر احتیاط واجب اشکال دارد و در صورت کاشتن باید برطرف شود و اگر امکان ندارد، بنابر احتیاط واجب، جمع بین وضو یا غسل جبیره ای با تیمّم است.

خامنه ای: موی مصنوعی اگر به نحو کلاه گیس باشد، واجب است برای مسح، آن را بردارد؛ ولی اگر موی مصنوعی بر پوست سر کاشته شده باشد و برداشتن آن از جلوی سر باعث ضرر و مشقّتی شود که عادتاً قابل تحمّل نیست و نیز با وجود موهای مصنوعی قدرت بر رساندن رطوبت به پوست سر نباشد، مسح بر روی همین موها کافی است و غسل نیز همین حکم را دارد.

سیستانی: اگر احتمال داده شود که مانع رسیدن آب به بشره (پوست) است، باید برطرف شود.