آمادگی مشروط پوتین برای برقراری روابط با طالبان

هیئتی از طالبان برای اولین بار پس از به قدرت رسیدن از مجمع بین المللی اقتصادی سن‌پترزبورگ بازدید کرد، این موضوع بحث های زیادی را نه تنها در روسیه، بلکه در سراسر جهان برانگیخته است.

اکنون، دو سال بعد، وزارت خارجه و دادگستری روسیه پیشنهاد حذف این گروه را از فهرست سازمان‌های تروریستی داده اند که منجر به سفر یک هیئتی از این گروه به نشست بین المللی سن پترزبورگ شده است.

این در حالی است که ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه می‌گوید که مسکو به شرط تشکیل شدن حکومتی فراگیر در کابل، خواهان ایجاد روابط با طالبان و رهبری فعلی در افغانستان است.

پس از پیشنهاد وزارت خارجه و دادگستری روسیه مبنی بر حذف طالبان از فهرست سازمان های تروریستی ممنوع، هیئتی از این گروه در نشست بین المللی اقتصادی سن پترزبورگ شرکت کرد. ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه بازسازی روابط با طالبان و رهبری فعلی در افغانستان را به شرط حکومتی فراگیر ضروری میداند.

هانس جاکوب شیندلر، کارشناس خاورمیانه در پروژه مبارزه با افراط گرایی (CEP)، معتقد است که وزارت خارجه روسیه ممکن است در ازای حذف طالبان از فهرست گروه های تروریستی، انتظار چیزی را داشته باشد. اما به عقیده او گفتن آن می‌تواند ساده تر از انجام آن باشد.

شیندلر گفت: «طالبان همیشه بسیار مایل به پذیرش امتیازات قبلی هستند، اما وقتی صحبت از پاسخگویی به آنها می شود، همه چیز پیچیده می شود.»

توماس روتیگ، یکی از بنیانگذاران شبکه تحلیلگران افغانستان، پیشنهادات اخیر کرملین را به عنوان «نوعی تاکتیک تکه تکه، و پیشروی با گام های بسیار کوچک به سمت رسمیت بخشیدن به گروه طالبان» تعبیر کرد است. او افزود: «این چیزی است که طالبان مطمئنا از آن خرسند خواهد شد».

شیندلر و روتیگ هر دو توافق دارند که گام بعدی پس از حذف طالبان از فهرست سازمان‌های تروریستی می‌تواند به رسمیت شناختن آن به عنوان یک قدرت دولتی مشروع باشد. گسترش روابط با رژیم طالبان بخشی از تلاش سیاست خارجی چین و روسیه برای پر کردن خلاء قدرت ژئوپلیتیکی است که پس از خروج غرب در سال ۲۰۲۱ رخ داد و طالبان را وارد یک همسویی ضدغربی کرد.

مسکو از سال ۲۰۱۵ روابط غیررسمی با طالبان را حفظ کرده است و گمان می رود روسیه در گذشته کمک های تسلیحاتی به این گروه کرده باشد. در ماه اوت ۲۰۲۱، جنگجویان طالبان در عملیات برق‌آسا دولت وقت افغانستان را سرنگون کردند و قدرت را به دست گرفتند که با مقاومت کمی روبرو شد.

مسکو و کابل تحت حاکمیت طالبان، شش ماه بعد از آن، در مارس ۲۰۲۲ (حوت/ اسفند ۱۴۰۰) روابط دیپلماتیک رسمی را پذیرفتند. پس از ۲۰ سال مشارکت، نیروهای مسلح غربی و نمایندگان دیپلماتیک آنها که از دولت سابق افغانستان حمایت کرده بودند، به سرعت کشور را ترک کردند.

طالبان قبلاً بین سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ در افغانستان قدرت داشتند. بعد از دو دهه، بازگشت این گروه با تفسیری سرسختانه از قوانین اسلامی و شریعت عرصه را برای زندگی شهروندان به‌ویژه زنان و دختران تنگ‌تر کرده است.

قزاقستان اولین کشوری است که طالبان را از فهرست سازمان های تروریستی خود حذف کرد و کارشناسان معتقدند که روسیه می تواند در مجمع اقتصادی جاری خود از این روند پیروی کند.

شیندلر بر این باور است که اعلام چنین اقدامی بدون توقع چیزی در مقابل، یک «لغز دیپلماتیک» خواهد بود. او گفت: «از سوی دیگر، نمی‌توان با سازمانی که هنوز رسماً در فهرست گروه‌های تروریستی قرار دارد، هیچ نوع قرارداد تجاری امضا کرد”. اما مقامات روسی تایید کردند که تجارت بین افغانستان و روسیه در سال گذشته پنج برابر افزایش یافت و از مرز میلیارد دلار گذشت.

این کارشناس خاورمیانه افزود که بهبود روابط نیز می‌تواند ناشی از ملاحظات اقتصادی و امید به غنی بودن خاک افغانستان با مواد معدنی مرتبط استراتژیک باشد که تنها در صورت برقراری صلح در کشور و ایجاد زیرساخت‌های مناسب قابل بهره‌برداری است. او همچنان افزود: «کابل ممکن است از نظر سیاست خارجی برای مسکو اولویت نداشته باشد، اما مسکو علاقه مند است که افغانستان را به مرکز زیرساخت‌ها تبدیل کند».

دلیل دیگر علاقه مسکو برای تعمیق تماس با رژیم کنونی در کابل می تواند حمله تروریستی به تالار شهر کروکوس باشد که توسط دولت اسلامی در خراسان (ISIS-K) انجام شد.

اما کارشناسان در مورد اینکه چگونه طالبان ممکن است به مسکو کمک کند تا خطر تروریستی را به حداقل برساند، توافق ندارند. توماس روتیگ معتقد است که طالبان تمام تلاش خود را برای مبارزه با «دولت اسلامی یا داعش» انجام می دهند.

در حالیکه شیندلر فکر می کند که طالبان داعش را رد نکرده اند. او می‌گوید: «اولا، بسیاری از اعضای داعش قبلا بخشی از جنبش طالبان بودند و ثانیا، بسیاری از اعضای فعلی طالبان از نظر ایدئولوژیک بسیار نزدیک به داعش هستند».