از نماز و خانواده تا تاثیر عبادت بر تربیت فرزندان

نماز به عنوان یکی از مؤثرترین عبادات بر تربیت فرزندان، آثار بسیار قابل توجهی بر اخلاق و رفتار اعضای خانواده و بخصوص فرزندان دارد. از جمله آثار تربیتی نماز تأثیر بر اخلاق فرزندان، اجتماعی شدن فرزندان، کمک به حل مشکلات و رفع اضطراب فرزندان، ایجاد روحیه همکاری و اتحاد، رعایت حقوق اجتماعی، تمرین اعتماد به نفس و وقت‌شناسی و احترام به یکدیگر است.

نماز و ایجاد آرامش

با حضور مستمر در محضر خدا و انس با نماز انواع فضایل و کمالات برای فرد و خانواده نیز مهیا می گردد. در این تحقیق سعی شده است که به بررسی اجمالی و مختصری در رابطه با ارتباط نماز با تربیت فرزندان و تقویت و تحکیم بنیان خانواده و همچنین افزایش احساس امنیت و سلامت روانی و اجتماعی خانواده پرداخته شود.

با این توضیح که هر اندازه فرد ایمانش قوی تر و پایبندی اش به فرایض دینی بالاتر باشد، سلامت روانی و اجتماعی بالاتری دارد که اینها همه در تحکیم بنیان خانواده اثر فراوان دارد.

همان طور که در قرآن آمده است: «الا بذکر اللّه تطمئن القلوب»؛ (رعد: ۲۸) حکایت از آن دارد که با یاد خدا دل‌ها آرامش می‌گیرد. دل پایگاه نفس آدمی است و آنگاه که دل آرام گیرد، نفس انسان نیز اطمینان می‌یابد. پس برای داشتن دلی آرام و قلبی مطمئن باید به ذکر خداوند متعال پرداخت و بهترین ذکر خدا نماز است.

نتیجه آن که چون گویندگان ذکر الهی که دل‌هایی آرام و نفوسی مطمئن دارند، گرد هم آیند و خانواده‌ای را شکل بخشند، آن خانواده از آرامش برخوردار است و در خانه صفا و صمیمیت موج می‌زند.

نماز عامل دوری از گناه

گناه عامل ایجاد اضطراب و ناامنی است و آرامش را از انسان دور میکند در نتیجه گناه نکردن و دوری از گناه به انسان آرامش درونی میدهد. اگر خدای نکرده فردی گناهی را مرتکب شده، توبه و انجام نماز که یکی از حسنات ممتاز است گناه او را تخفیف می‌دهد و آدمی در اثر عدم انجام گناه و یا داشتن احساس تخفیف گناه آرامش پیدا می‌کند.

می‌توان نتیجه گرفت که به این دلیل نماز عامل مهمی در جهت دست یافتن به آرامش روانی است و چون این امر در خانه رخ دهد و یکایک اعضای خانواده نمازگزار باشند، همگی با هم آرامش روانی را در خانه به ارمغان می‌آورند و در پناه آن با موفقیت زندگی می‌کنند.

«انّ الصّلاه تنهی عن الفحشاء و المنکر»؛ (عنکبوت: ۴۵) نماز آدمی را از فحشا و منکرات بازمی‌دارد. اهمیت نماز آنچنان است که اگر به درستی ادا شود، انسان را از گناهان دور نگه میدارد. شرب خمر، مستی، غفلت و دیگر گناهان و آلودگی‌ها در پرتو نماز محو و نابود می‌شوند.

با حذف گناهان فضای روح و روان انسان پاک و مصفّا می‌شود و در نتیجه آرامش و اعتماد به نفس به دست می‌آید. نماز شستشوگر روان از گناه است و قلبی که در آن تاریکی گناه نباشد از آرامش و اطمینان و صفا لبریز می‌شود.

چنان که پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) فرموده انسانی که نمازهای پنجگانه را به جای می‌آورد، مانند آن است که در چشمه یا رودی پنج بار شنا کرده و از آلودگی‌ها به در آمده است.

پس نماز مانع ابتلا به آلودگی و گناهان است و نیز به سبکی بار گناه آدمی می‌انجامد. زیرا قرآن می‌فرماید: «انّ الحسنات یذهبن السّیئات»؛ (هود: ۱۱۴) به درستی نیکی‌ها، بدی‌ها و گناهان را می‌زدایند و از بین می‌برند و نماز یکی از برترین حسنات است.

نماز و انسجام خانواده

نماز توجه به توحید و عظمت خداوند را در پی دارد. کسی که با توجه و حضور قلب نماز را به جا آورد، زبان و عملش یکی شده و از تضادهای درونی رهایی می‌یابد چرا که خدا را یکی میداند و از تشتت ارباب مختلف در امان میماند.

این فرد به وحدت درونی میرسد و از تضادهای درونی خلاص میشود. کسی که در درون خود ارباب مختلف دارد دچار تضادهای درونی میشود چرا که دو پادشاه در یک اقلیم نگنجد.

اعضای خانواده نیز اگر همه با یکدیگر به اقامه نماز بپردازند و همه به وحدت درونی دست یابند، در بیرون نیز با یکدیگر همگونی و هماهنگی خواهند داشت و این موجبات آرامش روانی را برای آنان در پی خواهد داشت. زیرا نه با یکدیگر تضادی دارند و نه والدین با فرزندان خویش اختلافی جدی خواهند داشت.

افزایش اعتماد به نفس

وقتی آدمی با خدا سخن می‌گوید و از او استعانت می‌جوید و «ایّاک نعبد و ایّاک نستعین» را از اعماق وجود به زبان می‌آورد توان بیشتری را در خود احساس می‌کند که ناشی از اتکای به خدای تعالی است و داشتن چنین نقطه اتکایی باعث افزایش اعتماد به نفس در فرد می‌گردد.

او در این حال خود را بسان قطره‌ای می‌داند که با دریا پیوند خورده است. در محیط خانواده‌ای که اعضای آن نماز را بر پا می‌دارند و همگی از اعتماد به نفس خوبی برخوردارند، فضای آرامی حاکم است و اعتماد به نفس یکدیگر را تقویت می‌نمایند.

آنان همچون ظروف مرتبطی هستند که به هنگام برداشتن آب از یکی از آن ظرف‌ها، ظرف‌های دیگر جای خالی آن را پر می‌کنند، با این تفاوت که در اینجا، اعتماد به نفس خود آنان کاهش نمی‌یابد.

بالا رفتن عزت نفس

پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) می‌فرمایند: «الصّلاه معراج المؤمن»؛ نماز معراج مؤمن است. انسانی که عروج یافته و اوج گرفته است، از عزت نفس برخوردار است. عزت نفس نیز با رفتن به پیشگاه معبود حاصل می‌شود و انسان جز با رفتن به درگاه الهی عزت حقیقی نمی‌یابد.

حضرت علی (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «من کرمت علیه نفسه ‌هانت علیه شهواته»؛ هر کس که نفسش در پیشگاه او ارزشمند باشد شهوات در نزد او خوار است و بی‌مقدار.

خواندن نماز به همراه آداب آن و رعایت حرکات و کلمات آن مانند رکوع، سجود، قنوت و… باعث میشود که انسان خود را در برابر معبود بداند و به رفتار و حرکات خود در نماز دقت کند. همین دقت در رفتار و حرکات در زندگی نیز توسعه پیدا میکند و انسان سعی میکند تا در برخورد با اعضای خانواده نیز حرمت نگه دارد. بخصوص اگر در خانواده نماز به صورت جماعت برگزار شود و همه در آن شرکت کنند، احترام اعضای خانواده نسبت به هم بیشتر میشود.

نماز اوقات مخصوص به خود را دارد و چنانچه هر نماز در وقت فضیلت خوانده شود، ثواب بسیار زیادی دارد. همین اول وقت خواندن نماز و توجه به اوقات نماز باعث ایجاد وقت‌شناسی در افراد میشود.

یکی از آداب مهم نماز برگزاری نماز به صورت جماعت است. برگزاری نماز جماعت در منزل و رعایت آداب خواندن نماز به جماعت و همچنین رفتن به مسجد به همراه پدر و مادر و خواندن نماز در کنار سایر نمازگزاران تأثیر زیادی در تعامل مثبت فرزندان با سایرین دارد و باعث میشود تا فرزندان در اجتماع کوچک مسجد یاد بگیرند چگونه بادیگران رفتار کنند.