مشکلات مالی بیماران روانی/سختگیری بیمه‌ها و نبود تخت بستری
هفته سلامت روان در حالی به پایان رسید که پوشش ناکافی بیمه‌های پایه و مکمل برای این گروه از بیماران و کمبود مراکز درمانی و تخت‌های بیمارستانی، سرفصل سخنان دست اندرکاران نظام سلامت روان بوده است.
امسال هفته سلامت روان با شعار «سلامت روان مسئولیت فردی و اجتماعی همه ماست» از ۱۸ مهر آغاز شد؛ در حقیقت دهم اکتبر در جهان به عنوان یک روز برای آموزش جهانی بهداشت روان و آگاهی از اهمیت آن نامگذاری شده است و بیش از سه دهه از گرامیداشت این روز برای آگاهی بخشی به آحاد جامعه برای توجه به بیماری‌های روانی و تأثیرات مهم آن بر زندگی مردم در سراسر جهان می‌گذرد.
امسال نیز تشکل‌های مرتبط با حوزه سلامت روان تلاش کردند تا با برگزاری نشست هایی افکار عمومی را به اهمیت دادن به سلامت روان سوق دهند؛ موضوعی که همچون گذشته پای بیمه ها را به بحث سلامت روان باز کرد و اینکه به دلیل بالا بودن هزینه ها برای دریافت روانشناسی و روانپزشکی از یک سو و نبود پوشش مناسب از سوی شرکت های بیمه برای جبران هزینه‌ها، اغلب مردم رغبتی برای مراجعه به روانشناسان و روانپزشکان را ندارند.
البته موضوع غفلت صنعت بیمه در کشور از بحث سلامت روان، حرف تازه ای نیست؛ در سال های گذشته نیز هر زمان بحث توجه جامعه به سلامت روان و جلوگیری از اختلالات روانی سخن به میان آمده، کوتاهی صنعت بیمه از ارایه خدمات بیمه‌ای نیز مطرح شده است.
۷۰ درصد مردم نمی‌توانند به روانشناسان مراجعه کنند
علی فتحی آشتیانی رئیس سازمان نظام روان شناسی و مشاوره کشور که به تازگی سکان هدایت این سازمان را بر عهده گرفته است، از وجود ۲۰ هزار روانشناس با پروانه تخصصی و مجوز در کشور خبر می دهد اما در عین حال معتقد است ۷۰ درصد مردم به دلیل کافی نبودن پوشش بیمه‌ای در حوزه سلامت روان نمی‌توانند به روانشناسان مراجعه کنند.
وی با اعلام اینکه طبق تحقیقات انجام شده حدود ۲۰ درصد جامعه مشکلات روانشناختی دارند و باید به داد اینها رسید، بر این باور است، «چاره‌ای جز جدی گرفتن گسترش پوشش بیمه در حوزه روانشناسی را نداریم و از دولت می خواهیم که در این حوزه به سازمان کمک کند».
فتحی آشتیانی با بیان اینکه در دفترچه خدمات بهداشتی و درمانی وزارت بهداشت، فهرست خدمات حوزه روانشناسی بالینی و سلامت که مشمول بیمه هستند، مشخص شده است، تعداد خدمات تحت پوشش بیمه حوزه روانشناسی را کم دانست و افزود: تعداد و نوع این خدمات کم است در حالی که باید آن را گسترش دهیم زیرا بسیاری از گرایش ها همچون گرایش تربیتی یا کودکان استثنایی هم در حوزه سلامت قرار دارند.
وی بر رایزنی با صنعت بیمه و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای گسترش پوشش بیمه در حوزه روانشناسی تاکید کرد تا مردم بتوانند راحت تر به روانشناسان مراجعه کنند.
ضریب اشغال تخت های روانپزشکی بالای ۱۰۰ درصد است
از سوی دیگر محمدعلی همتی نایب رییس انجمن علمی روانپزشکی ایران مهمترین چالش این حوزه را گسترش نیافتن شبکه سلامت روان می داند و معتقد است، روانشناس و روانپزشک کار آزموده و مجرب در کشور کم نداریم هرچند که ممکن است دسترسی مردم به این متخصصان در استان های مختلف، متفاوت باشد.
وی مشکل اصلی در حوزه سلامت روان را در کمبود تخت های بیمارستانی جست و جو می کند و بر این باور است که در حوزه تخت های بیماران روانی به شدت در مضیقه هستیم.
به گفته همتی، با وجود آنکه وزارت بهداشت ابلاغ کرده که بیمارستان های در حال ساخت و یا بیمارستان های دانشگاهی می بایست ۱۰ درصد از ظرفیت بخش هایی که ضریب اشغال پایینی دارند، به حوزه روانپزشکی اختصاص دهند اما در عمل اجرا نمی شود.
وی بخش‌های عفونی و سوختگی را جزو بخش هایی دانست که ضریب اشغال پایینی در بیمارستانها دارند و می توان آن را به بیماران روان اختصاص داد اما بیمارستان ها به دلیل آنکه به دنبال درآمدزایی هستند، انگیزه لازم را برای این کار ندارند و ترجیح می دهند این بخش ها را به بیماران حوزه قلب و نظایر آن اختصاص دهند.
نایب رییس انجمن علمی روانپزشکی ایران با تاکید بر اینکه هم در بخش دولتی و هم در بخش خصوصی دچار کاستی هستیم، یادآور شد که بیمارستان خصوصی در حوزه سلامت روان به ندرت داریم؛ برای مثال سه بیمارستان خصوصی در تهران داشتیم که اخیرا یکی از آنها هم تعطیل شد.
همتی با یادآوری اینکه ضریب اشغال تخت در بیمارستانهای روانپزشکی بالای ۱۰۰ درصد است، گفت: این در حالیست که باید ضریب اشغال حدود ۷۰ درصد باشد.
به گفته وی، بسیاری اوقات روانپزشک دستور بستری بیمار را صادر می کند اما تخت خالی نداریم و بیمار در صف انتظار قرار می گیرد که حتی این مشکل در اورژانس های روانپزشکی هم وجود دارد.
نایب رییس انجمن علمی روانپزشکی ایران که در گذشته در هیات مدیره سازمان تامین اجتماعی عضویت داشته است، درباره اینکه چرا بیمه ها به حوزه سلامت روان ورود نمی کنند، توضیح داد: هزینه های درمان در این بخش بسیار بالاست و به همین دلیل گاهی روند درمان بیمار نیمه کاره رها می شود.
او با بیان اینکه اختلاف بین تعرفه های درمانی در بخش دولتی و خصوصی بالاست، این نکته را یادآور شد که این اختلاف سبب شده تا مراکز درمانی هم رغبتی به استفاده از بیمه های پایه در درمان بیماران حوزه روان را نداشته باشند.
همتی با بیان اینکه در همه جای دنیا در کنار برنامه ریزی برای پیشگیری از ابتلای افراد به بیماری های روان، در حوزه بیمه های مکمل تلاش می کنند هزینه های این بخش را پوشش دهند، خواستار ورود شرکت های بیمه به این بخش شد.
برای برخی روانشناسان و روانپزشکان ویزیت مهم است نه درمان
مریم امانی مدیر بیمه های درمان یکی از شرکت های بیمه در خصوص اینکه چرا بیمه ها در حوزه بیمه درمان مکمل پوشش فراگیری ندارند، توضیح داد: شرکت های بیمه بر اساس آیین نامه ۹۹ بیمه مرکزی که به تازگی ویرایش شده، خدمات بیمه مکمل را به بیمه گذاران ارایه می کنند.
وی افزود: در آیین نامه جدید، تعهدهای جداگانه ای برای بستری بیماران روان و روانپریش در نظر گرفته شده که البته ردیف های جداگانه برای این بخش وجود نداشت.
امانی ادامه داد: علاوه بر تعهدات بستری، بخشی از هزینه های ویزیت و داروی بیماران روان از طریق تعهدات شرکت های بیمه به بیمه گذاران قابل پرداخت است و در این زمینه شرکت ها مشکلی برای ارایه خدمات ندارند.
این مدیر بیمه درمان تاکید کرد: البته باید توجه داشت که برخی از بیماران روان و روانپزشکی درمان پذیر نیستند و دچار بیماری های حاد و حتی جنون هستند که به طور کلی از نظر صنعت بیمه نمی توان خدمات بیمه ای به این اشخاص اریایه کرد.
وی خاطر نشان کرد: از نظر صنعت بیمه، ارایه خدمات بیمه ای باید برای بیماری های رخ داده باشد و یا فرآیند درمان بر فرد اثربخش باشد بنابراین کسانی که دچار جنوب مادرزادی هستند، از پوشش درمان خارج هستند.
امانی، درمان انواع افسردگی ها، اختلالات روانی و خدمات مشاوره را از جمله محورهایی برشمرد که جزو خدمات بیمه ای قابل ارایه است و در این باره این توضیح را هم ارایه داد که از آنجا که جلسات مشاوره در ارایه خدمات روان بالاست، ممکن است سقف تعهدات بیمه برای بیمار کافی نباشد.
وی افزود: برای نمونه بهای ویزیت هر جلسه مشاوره بین ۵۰۰ هزار تا یک میلیون تومان است در حالی که ممکن است شرکت بیمه سقف تعهد ویزیت سالیانه برای فرد را ۵ میلیون تومان در نظر گرفته باشد و به همین دلیل تعهد مربوطه بخشی از تعهدات را پوشش نمی دهد.
این مدیر بیمه درمان شرکت بیمه خاطر نشان کرد: مشکلی که در حوزه بیماران سلامت روان وجود دارد، این است که دوره درمان کامل فرد قابل تشخیص نیست و گاهی با روانپزشکان و روانشناسانی مواجه هستیم که پایان بیماری و بهبود فرد را مشخص نمی کنند.
وی افزود: برای این گروه بهبودی فرد اهمیت ندارد و برای دریافت حق ویزیت جلسات مشاوره و درمان را ادامه می دهند؛ به همین دلیل است که شرکت های بیمه نیز در ارایه خدمات بیمه ای به بیماران سلامت سخت گیری دارند.
حق ویزیت روانشناسان چقدر است؟
هیات دولت برای امسال حق ویزیت روانشناسان را برای دارندگان مدرک کارشناسی ارشد ۲۳۰ هزار تومان به ازای هر ۴۵ دقیقه و برای دارندگان مدرک دکتری تخصصی ۲۷۰ هزار تومان تعیین کرده است؛ البته رییس سازمان روانشناسی و مشاوره کشور این مبلغ را ناکافی می داند و می گوید که پاسخگوی مخارج جاری افرادی که مرکز مشاوره و درمانگاه روانشناسی دارند، نیست.
با این حال باید توجه داشت که مشکلات روانشناختی با یک جلسه حل نمی‌شود و نیازمند جلسات متعدد است که گاهی تا بیش از ۱۰ جلسه به طول انجامد هرچند که در بررسی میدانی و تلفنی ایرنا از برخی مراکز مشاوره مشخص شد که بیشتر این مراکز رقم های مصوب و ابلاغ شده را رعایت نمی کنند.