حماس چگونه نهادهای اطلاعاتی اسرائیل را دور زد؟ / عملیات طوفان الاقصی

با گذشت بیش از یک هفته بعد از آغاز عملیات موسوم به « طوفان الاقصی» سوال ها در باب چرایی شکست نهادهای اطلاعاتی اسرائیل افزایش یافته است. بسیاری از ناظران بر این باورند که عملیات فریب حماس، شکاف اطلاعاتی حاکم بر نهادهای اطلاعاتی این بازیگر را عریان کرد.

شکست نهادهای اطلاعاتی مانند سقوط هواپیما است: چرا که شاهد یک اشتباه نیستیم، بلکه مجموعه ای از چیزها می توانند فاجعه ای را رقم زنند. حماس حمله ای پیچیده و چندجانبه را انجام داد – نوعی حمله ای هماهنگ که برنامه ریزی و اجرایش ماه ها طول می کشد. همزمان صده‌ها نفر از اعضای حماس در حملات هوایی، زمینی، دریایی و موشکی شرکت داشتند که نشان می‌دهد دایره دانش شان در این باره گسترده بود. از همین رو در نگاه اول، به نظر می رسد که این وضعیت شکست بزرگ اطلاعاتی است.

منشا شکاف اطلاعاتی

حال سوال این است، چگونه سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل این‌گونه غافلگیر شدند. در پاسخ به این سوال می‌بایست احتمالات لحاظ شود. نخستین سوالی که بازرسان می پرسند این است که آیا شین بت (سازمان اطلاعات و امنیت داخلی اسرائیل)، موساد و نیروهای دفاعی اسرائیل در مورد حمله قریب الوقوع هشدار داده اند یا خیر. یکی از بدنام ترین نمونه های هشدار عمومی، گزارش روزانه رئیس جمهوری آمریکا در اوت ۲۰۰۱ با عنوان «بن لادن مصمم به حمله به ایالات متحده است» است. گزارش کمیسیون ۱۱ سپتامبر نشان داد که دو تحلیلگر سیا که در تهیه این مقاله توجیهی دخیل بودند، معتقد بودند که این فرصتی است برای بیان دیدگاه شان مبنی بر اینکه تهدید بن لادن در ایالات متحده جدی است. اما پیام مورد نظر با پیام دریافتی متفاوت بود.

برخی گزارش‌ها حکایت از آن دارد که نهادهای اطلاعاتی ایالات متحده و اسرائیل صرفا افزایش تنش ها را رصد می کردند، اما درباره حمله قریب الوقوع هشدار دقیقی ندادند. در همین راستا نیویورک تایمز نوشت که سازمان اطلاعات اسرائیل بلافاصله قبل از حمله، هشدار خاصی را به مرزبانان داد که نشانه افزایش تهدیدها بود، اما به دلایل نامشخصی به این هشدارها توجهی نشد.هرچند برخی براین باورند که شاید اعتراض ها علیه بنیامین نتانیاهو زمینه ساز وقوع چنین اشتباه فاحشی شده است. آنگونه که موسسه مطالعات بین الملل و استراتژیک نوشته، سرویس های اطلاعاتی اسرائیل در گام نخست فهرستی از اولویت ها برای جمع آوری دارند. گروه های فلسطینی همیشه در راس این فهرست قرار دارند. به ادعای این نهاد، ایران نیز به عنوان تهدیدی بالقوه وجودی برای اسرائیل محسوب می شود. بنابراین، حماس از منظر نهادهای اطلاعات اسرائیل جزو اهداف نخست خواهد بود.همزمان فعل و انفعال های  تهران و حزب الله در لبنان نیز لحاظ می شود.

سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل برای عملیات‌ شبکه‌های رایانه‌ای، مانند ورود مخفیانه به تلفن‌های رقبا و سیستم‌های رایانه‌ای، بالاترین قابلیت را دارند، علاوه بر این، گردآورنده های اطلاعات جریان های دسترسی متعددی را در اختیار دارند، بنابراین اگر یکی از راه ها کشف یا بسته شود، دیگر شبکه ها همچنان در حال گزارش هستند.حال با لحاظ کردن چنین فضایی، باید به این سوال پاسخ داده شود که عملیات حماس چرا از چشم جامعه اطلاعاتی اسرائیل پنهان بماند؟  به باور گروهی، این امکان وجود دارد که سرویس‌های اسرائیلی منابع انسانی کمی داشته باشند. غزه جامعه ای بسته است و حماس مسئولیت امور را برعهده دارد.در چنین شرایطی کسی که برای اسرائیل جاسوسی کند هم مرگ و هم امنیت خانواده اش را به خطر می اندازد.از همین رو این احتمال وجود دارد که منابع انسانی یا گزارشی در این باره وجود نداشته باشد.