تبیین آثار و تبعات کسب درآمد از راه های حرام

درآمد حرام آثار سوئش در نسل انسان آشکار می شود.

۱- نسل انسان را فاسد می کند

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
کسبُ الحَرامِ یبَینُ فِی الذُریه[۱]
درآمد حرام آثار سوئش در نسل انسان آشکار می شود.

بسیارند کسانی که به خاطر داشتن درآمدهای حرام فرزندان فاسدی نصیبشان شده است. شخصی دو سؤال از اینجانب (نویسنده) نمود. سؤال اول این که من نذر کرده ام برای هر فرزندم هرساله در روز عاشورا گوسفندی قربانی کنم، آیا می شود که دیگر به نذرم عمل نکنم؟ پرسیدم چرا؟ گفت: به دلیل این که از آنها سیر شده ام و دیگر چشم دیدن آنها را ندارم و سؤال دیگرم این است که درآمدهای گذشته من از حرام بوده، حالا باید چکار کنم؟ وقتی سؤال کننده، سؤالاتش تمام شد، دیدم چقدر دو سؤال او به همدیگر ارتباط دارد و درآمد حرام چقدر می تواند در فساد و آلودگی فرزندان نقش داشته باشد.

۲- اعمالش مورد قبول واقع نمی شود

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
مَنِ اکتسب مالًا حراماً لَم یقبَلِ اللّهُ مِنه صَدَقَهً و لا حجّاً و لا اعتماراً و کتب اللّهُ له بِعدد اجرِ ذلک اوزاراً[۲]
کسی که مالی را از راه حرام به دست آورد خداوند هیچ صدقه، حج و عمره ای را از او نمی پذیرد و به مقدار اجر حلال (همان کار) برای او گناه می نویسد.

و نیز فرمود:
مَن اکلَ لُقمَهً مِن حَرامٍ لَم تُقبَل لَهُ صَلاه اربعین لیلهً[۳]
کسی که یک لقمه حرام بخورد نماز چهل شبش پذیرفته نمی شود.

همچنین فرمود:
الصّلاهُ مَعَ اکلِ الحرام کالبناء عَلَی الرَّمل[۴]
نماز با حرام خواری مانند ساختمان سازی بر روی ریگ است.

امام علی علیه السلام به کمیل فرمود:
ای کمیل زبان از قلب سرچشمه می گیرد و قلب نیز از غذای انسان، پس به آنچه که قلب و جسم خود را به آن تغذیه می کنی توجه کن که اگر حلال نباشد، خداوند متعال نه تسبیح تو را می پذیرد و نه شکر تو را.[۵]

۳- در بعضی موارد سبب بطلان عمل نیز می گردد

نماز خواندن با لباس غصبی و یا روی فرش غصبی، مانند مکان غصبی باطل است.[۶]

۴- انحراف

مال حرام نقش زیادی در انحراف و گمراهی انسان دارد. اگر مال حرام در زندگی راه پیدا کرد، اندک اندک از عبادت ها کاسته می شود تا جایی که دیگر تنها در برابر پول تسلیم می شود. البته این سقوط و افول ها به صورت نامحسوس اتفاق می افتد و زمانی شخص متوجه می شود که دیگر کار از کار گذشته، همانطوری که برخی از کوفیان در برابر امام حسین علیه السلام ایستادند. آن حضرت در برابر بی توجهی آنان به سخنانش فرمود:
لقد مُلِئَت بُطونکم من الحرام[۷]
شکم هایتان از حرام پر شده است.

در حالات شریک بن عبدالله قاضی نوشته اند در ابتدا فقیه با ورعی بود تا وقتی که مهدی عباسی او را احضار کرد و او را مجبور نمود که یکی از این سه کار را انجام دهد: یا منصب قضاوت را بپذیرد یا معلم و مربی اطفال خلیفه شود یا یک مرتبه از طعام خلیفه بخورد. شریک طعام خوردن را اختیار کرد و آن را نسبت به دو کار دیگر سهل شمرد. خلیفه به آشپز مخصوص دستور داد انواع متعدد از خوراکی های لذیذ تدارک کند، چون شریک از آن طعام ها خورد، آشپز مزبور گفت: شریک پس از خوردن این طعام رستگار نخواهد شد و همان طور هم شد. زیرا آن لقمه های حرام چنان در او تأثیر کرد که دو کار دیگر را هم پذیرفت (هم قاضی شد و هم مربی اطفال خلیفه).[۸]

۵- محرومیت از بهشت

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
انَّ اللّهَ عَزَّوَجلَّ حَرَّم الجَنَّهَ جَسَداً غُذِی بِحَرامٍ[۹]
خدای عزوجل بهشت را بر بدنی که از مال حرام تغذیه شود حرام کرده است.

و در روایت دیگر فرمود:
لایدخُلُ الجَنَّهَ مَن نَبتَ لَحمُهُ مِنَ السُّحتِ النّارُ اولی بِه[۱۰]
کسی که گوشتش از حرام بروید به بهشت نمی رود، آتش به او سزاوارتر است.

۶- محروم شدن از روزی حلال

حرام خوار، روزی حلالش را حرام می کند.

روزی امام علی علیه السلام جلوی مسجدی از مرکبش پیاده شد و آن را به یک نفر سپرد و وارد مسجد شد.

آن شخص، لجام مرکب را باز کرد و با خود برد. حضرت بعد از مدتی از مسجد بیرون آمد در حالی که دو درهم در دست داشت می خواست آن را در مقابل نگهداری مرکب به آن شخص بدهد، ولی متوجه شد که مرکب بدون لجام ایستاده است و از آن شخص خبری نیست، سوار مرکب شد و دو درهم را به خادمش داد که از بازار لجامی بخرد. خادم وقتی که وارد بازار شد لجام مرکب امام را در دست کسی دید که داشت آن را می فروخت و معلوم شد که سارق آن را در مقابل دو درهم به آن شخص فروخته است. خادم وقتی این مطلب را به امام علیه السلام خبر داد، حضرت فرمود:
این بنده است که خودش را در اثر عدم صبر و شکیبائی، از روزی حلال محروم می کند و به بیش از آنچه برایش مقدر است دست نمی یابد.[۱۱]

امام باقر علیه السلام فرمود:
لَیس مِن نفسٍ الّا و قَد فَرَضَ اللّه عزوجلّ لَها رزقاً حلالًا یأتیها فی عافیه و عَرَضَ بالحرام من وَجهٍ آخر فَان تَناوَلت شیئا مِن الحرامَ قاصَّها مِن الحلال الذی فرضَ لها[۱۲]
هیچ مخلوقی نیست مگر این که خداوند برای وی روزی حلال مقدّر فرموده و به طور عادی می تواند به آن برسد. و از سوی دیگر زمینه های حرام خواری را نیز باز گذاشته است. هرکس چیزی از حرام استفاده کند، به همان اندازه از روزی حلالش کاسته می شود.

امام صادق علیه السلام فرمود:
به راستی خداوند بندگانش را آفریده و روزی شان را نیز از حلال مقدّر فرموده است. کسی که دست به حرام خواری بزند، به همان اندازه از روزی حلالش کاسته می شود.[۱۳]

۷- بی اعتنایی به حقایق

منفعت پرستی و حرام خواری موجب ناتوانی از فهم حقایق می شود.

قوم شعیب علیه السلام گفتند:
قالُوا یا شُعَیبُ ما نَفْقَهُ کثِیراً مِمَّا تَقُولُ[۱۴]
ای شعیب بسیاری از آنچه را می گویی نمی فهمیم.

امام حسین علیه السلام در روز عاشورا در آخرین خطبه ای که برای لشکر دشمن ایراد فرمود، عامل بدبختی و قساوت قلبی آنها را حرام خواری معرفی نمود و فرمود:
شکمهایتان از حرام پر شده و بر دلهایتان مهر خورده وای بر شما، آیا انصاف نمی دهید و به حق گوش فرا نمی دهید.[۱۵]

آری، حرام خواری انسان را در وضعی قرار می دهد که هیچ موعظه و نصیحتی در او تأثیر نمی کند و راههای هدایت و سعادت به رویش بسته می شود.[۱۶]

۸- عذاب الهی

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
گروهی روز قیامت می آیند که دارای حسناتی به اندازه کوه ها بوده اند اما خداوند برای آنها ارزش و اعتباری قائل نمی شود و دستور می دهد آنان را به جهنم ببرند. سلمان عرض کرد یا رسول اللّه آنها را برای ما توصیف کن. فرمود:
اما این گروه نماز بپا می داشتند و روزه می گرفتند لکن وقتی که مال حرامی بر آنها عرضه می شد به سرعت آن را می ربودند.[۱۷]

۹- مانع استجابت دعا

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
هرکس لقمه حرامی بخورد چهل روز دعایش قبول نمی شود.[۱۸]

و در روایت دیگری فرمود:
مَن احبَّ ان یستجاب دُعاؤُه فَلیطیب مَطعمه و کسبه[۱۹]

کسی که می خواهد و دوست دارد دعایش مستجاب شود باید خوراک و کسبش را پاک گرداند.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به کسی که عرض کرد دوست دارم دعایم مستجاب شود فرمود:
خوراک خودت را پاک کن و حرام را به شکم خود داخل مکن. [۲۰]

۱۰- بی برکتی

امام کاظم علیه السلام فرمود:
انَّ الحَرام لا ینمی و انْ نَمی لَم یبارک[۲۱]
حرام نمو نمی کند و اگر نمو کند مبارک نخواهد بود.

امام صادق علیه السلام فرمود:
کثرهُ السُّحتِ یمحَقُ الرزق[۲۲]
کثرت حرام، روزی را نابود می کند.

گروهی از اهل خراسان خدمت امام صادق علیه السلام رسیدند، قبل از آنکه سؤال کنند و حرفی بزنند امام صادق علیه السلام فرمود:

مَن جَمَع مالًا مِن مَهاوُشٍ اذهبَه الله فی نهابُر
خراسانیان عرض کردند آقا ما نفهمیدیم چه فرمودید (چون به زبان عربی آشنا نبودند)، حضرت به زبان ایرانی فرمود:
از باد آید بدم شود (باد آورده را باد می برد، یعنی مالی که از حرام جمع شود نابود می شود).[۲۳]

۱۱- ذلت

حرام خواری موجب ذلت و خواری می شود. چنانچه یهودیان به جهت حرام خواری و انحرافات دیگر گرفتار ذلت و خواری شدند. امروزه کم نیستند افرادی که به شغل های حرام روی آورده و رسوا شده اند. حرام خواری موجب از بین رفتن روح انسان دوستی و اخلاق شده و انسان تبدیل به یک عنصر پلید مادی می گردد.[۲۴]

پی نوشت ها:
[۱] . محجهالبیضاء، ج ۲، ص ۲۰۶؛ میزان الحکمه، ح ۱۷۶۴۷.
[۲] . میزان الحکمه، ج ۱۰، ص ۲۱۷، حدیث ۲۰۴۵۹.
[۳] . میزان الحکمه، ج ۳، ح ۱۱۲۴.
[۴] . بحارالانوار، ج ۸۴، ص ۲۴۲.
[۵] . سفینه البحار، ج ۱، ص ۲۹۹.
[۶] . عروهالوثقى، ج ۱، مکان مصلى، م ۱.
[۷] . بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۸.
[۸] . گناهان کبیره، شهید دستغیب، ج ۱، ص ۳۹۱.
[۹] . میزان الحکمه، ج ۳، ص ۱۲۴، ح ۱۱۲۴.
[۱۰] . همان.
[۱۱] .
انَّ العَبدَ لَیَحرمُ نَفسَهُ الرِّزقَ الحَلال بِتَرکِ الصَّبرِ وَ لا یَزدادُ عَلى مَا قُدِّرَ لَهُ‏
( میزان الحکمه، ج ۲، ص ۱۰۷۶)
[۱۲] . کافى، ج ۵، ص ۸۰، باب الاجمال فى الطلب ….
[۱۳] . فروع کافى، ج ۵، ص ۸۱.
[۱۴] . هود/ ۹۱.
[۱۵] . نفس المهموم، ص ۱۱.
[۱۶] . و نیز در گفتگو با حضرت زینب علیها السلام فرمود: اگر سخن من در قلوب آنها اثر ندارد و حتى میل شنیدن آن را هم ندارند، به خاطر این است که شکم‏هایشان از مال حرام پر شده( بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۸.
[۱۷] . مجموعه ورام، ج ۱، ص ۱۳۰.
[۱۸] . سفینه البحار، ماده حرم.
[۱۹] . گناهان کبیره، ج ۱، ص ۴۳۲.
[۲۰] . عده الداعى، ص ۱۲۸؛ قال لمن قال له احب ان یستجاب دعائى قال له طهّر مأکلک و لا تدخل بطنک الحرام.
[۲۱] . جامع السعادات، ج ۲، ص ۱۶۷؛ کافى، ج ۵، ص ۱۲۵.
[۲۲] . بحارالانوار، ج ۷۳، ص ۳۱۴.
[۲۳] . بحارالانوار، ج ۴۷، ص ۸۴.
[۲۴] . مائده/ ۶۷ و ۶۸.