آیا سلمان فارسی، مالک اشتر و یاران دیگر پیامبر جزو رجعت کنندگان در زمان ظهورند؟

رجعت در لغت به معنی بازگشت.[۱] و در اصطلاح به معنی بازگشت گروهی از مؤمنان خالص و عدّه ای از منافقان فاجر پیش از قیامت به این جهان است.[۲] اعتقاد به رجعت یکی از عقاید مسلّم و تردید ناپذیر شیعه است که بر اساس آیات قرآن و احادیث معصومین ـ علیهم السّلام ـ استوار می باشد.

علامه مظفر می نویسد:«عقیده شیعه در رجعت بر اساس پیروی از اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ چنین است که«خداوند عده ای از کسانی را که در گذشته از دنیا رفته به همان اندام و صورتی که داشته اند زنده کرده.» و به دنیا برمی گرداند به برخی از آنان عزت می دهد و پاره ای را ذلیل و خوار خواهد کرد و حقوق حق پرستان را از باطل پرستان می گیرد و داد ستمدیدگان را از ستم گران می ستاند و این جریان یکی از رویدادهایی است که پس از قیام مهدی آل محمد ـ صلّی الله علیه و آله ـ به وجود می آید کسانی که پس از مردن به این جهان باز می گردند یا از ایمان بالا برخوردارند یا افرادی در نهایت درجه فساد»[۳]
درباره کسانی که رجعت می کنند دو دسته روایت داریم که عبارتند از:
۱. در این قسم از روایات اسامی اشخاصی را نام می برد همانند حضرت رسول اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ حضرت عیسی ـ علیه السّلام ـ حضرت علی ـ علیه السّلام ـ حضرت امام حسین ـ علیه السّلام ـ و سایر امامان معصوم ـ علیهم السّلام ـ ، حضرت خضر، حضرت اسماعیل صادق الوعد و نیز جمعی از اصحاب باوفای پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ چون سلمان، مقداد، جابر بن عبدالله انصاری، مالک اشتر و مفضّل بن عمر[۴] که به برخی از آن روایات اشاره می شود.
بازگشت جناب سلمان:
در ضمن یک حدیث جناب سلمان از وجود مقدّس رسول اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ نقل می کند که از دوازده وصیّ خود از حضرت علی ـ علیه السّلام ـ تا حضرت مهدی ـ عجّل الله تعالی فرجه الشّریف ـ با نام و لقب و اوصاف صحبت می کند و آن گاه سلمان گریه می کند و عرض می کند: چگونه می شود که سلمان آنها را درک کند؟ می فرماید:«ای سلمان تو آنها را درک می کنی، و هر کس مانند تو آنها را از روی معرفت کامل دوست بدارد و از آنها پیروی کند آنها را درک می کند …. ای سلمان! به خدا سوگند، ابلیس و سپاهیانش حاضر می شوند و همه مؤمنان خالص و کافران خالص حاضر می شوند، قصاص ها و انتقام ها گرفته می شود ….. این است تأویل آیه که می فرماید:«ما اراده کرده ایم که بر کسانی که روی زمین به ضعف کشیده شده اند منّت نهیم و آنها را پیشوایان و وارثان زمین قرار دهیم …..»[۵]
بازگشت جناب مقداد:
حضرت علی ـ علیه السّلام ـ می فرماید:«…. بیست تن از یاران قائم ـ عجّل الله تعالی فرجه الشّریف ـ از اهل یمن هستند که یکی از آنها مقداد پسر اسود است.»[۶]
امام صادق ـ علیه السّلام ـ نیز او را در میان یاران حضرت بقیه الله ـ عجّل الله تعالی فرجه الشّریف ـ نام برده است.[۷]
بازگشتِ مالک اشتر یار باوفای علی ـ علیه السّلام ـ :
حضرت علی ـ علیه السّلام ـ فرمودند:«…. ای کاش در زیر آسمان مالک دیگری نیز بود.»
مالک اشتر جزو یاران بقیه الله است که در رجعت زنده می شود و از طرف آن حضرت در گوشه ای از جهان حکومت می کند.[۸]
۲. دسته ای دیگر از روایات، نام رجعت کنندگان را نمی برند و به طور کلی می گویند رجعت، همگانی نیست بلکه خصوصی است. امام صادق ـ علیه السّلام ـ می فرماید:«رجعت همگانی نیست بلکه خصوصی است و تنها کسانی رجعت می کنند که مؤمن خالص باشند یا مشرک خالص»[۹] بنابر مفاد این روایت و روایات هم خانواده اش مؤمنان خالص و مشرکان خالص رجعت می کنند اما اینکه آیا همه کسانی که رجعت می کنند به تفصیل اسم برده باشد و به ترتیب همه را از مؤمن خالص تا شرک ناب ذکر کرده باشند چنین چیزی در متون اسلامی نداریم و انتظار هم نمی رود یک به یک همه را ذکر کنند از اینرو اشخاص بزرگی چون اباذر و عمار یاسر، بلال و ابراهیم اشتر، بعید نیست رجعت کنند چون روایات شرط رجعت را مؤمن ناب بودن یا مشرک خالص بودن ذکر کردند و اگر اباذر و عمار یاسر مؤمن ناب نباشند پس چه کسانی مؤمن نابند؟!
پس با توجه به آنچه گفته شد از میان کسانی که رجعت می کنند به صراحت از اشخاصی چون سلمان، مقداد، مالک اشتر و ….. نام برده شده است و اشخاصی دیگر چون اباذر و ابراهیم اشتر و عمار یاسر دور از ذهن نیست که رجعت کنند چون شرط رجعت کردن طبق روایات مؤمن ناب و یا مشرک ناب بودن است.
برای اطلاعات بیشتر به کتاب، رجعت محمد خادمی شیرازی مراجعه نمایید.
حدیث:
امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمودند:
«اوّل کسی که در رجعت به دنیا برمی گردد حضرت امام حسین ـ علیه السّلام ـ خواهد بود و آن مقدار حکومت می کند که از پیری موهای ابروهای او بر روی دیده اش آویخته شود.»
«بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۴۶»

———————————————
[۱] . فرهنگ عمید، ج ۱، ص ۵۲۲، به نقل از داستان هایی از بازگشت ائمه به این دنیا، سید عبدالله حسینی، انتشارات مهدی یار، چاپ اوّل، چاپ محمد، ص ۱۱.
[۲] . مجمع البحرین، ج ۴، ص ۳۳۳، به نقل از داستان هایی از بازگشت ائمه به این دنیا. ص ۱۱.
[۳] . محمد رضا مظفر، عقاید الامامیه، ترجمه علی رضا مسجد جامعی، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ص ۲۹۴.
[۴] . علی رضا رجالی تهرانی، یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان ـ عجّل الله تعالی فرجه الشّریف ـ ، انتشارات نبوغ، چاپ پنجم، چاپخانه باقری، ص ۲۶۶.
[۵] . مرحوم مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۳، مؤسسه الوفاء، بیروت لبنان،‌ ص ۱۴۳.
[۶] . همان، ص ۹۱.
[۷] . داستان هایی از بازگشت ائمه به این دنیا، سید عبدالله حسینی، انتشارات مهدی یار، چاپ محمد، ص ۹۴، بحار، ج ۵۳، ص ۹۱.
[۸] . بحارالانوار، ج ۵۳، موسسه الوفاء بیروت، ص ۹۱.
[۹] . علی رضا رجالی تهرانی، یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان ـ عجّل الله تعالی فرجه الشّریف ـ ، انتشارات نبوغ، چاپ پنجم، ص ۲۶۶، تفسیر برهان، سید هاشم بحرانی، ج ۲، ص ۴۰۸.