تفاوت بین بهشت برزخ و بهشت آخرت
بهشت به صورت باغ های بسیار با صفا و بی ماننداست که قابل مقایسه با باغ های این جهان نیست و در قرآن کریم به گونه ای ترسیم شده تا برای ساکنان دنیا قابل درک باشد و گرنه حقیقت آن فراتر از درک ماست.
۱- بهشت برزخ موقت، ولی بهشت آخرت دائمی است. (… قِیلَ ادْخُلِ الْجَنَّهَ قَالَ یلَیتَ قَوْمِی یعْلَمُون …) [ یس، آیه ۲۶- ] سرانجام او را شهید کردند و] به او گفته شد: «وارد بهشت شو!» گفت: «ای کاش قوم من می دانستند. »[۲] روشن است این بهشت و بهشتی که در آیه ۱۶۹، آل عمران شهیدان بعد از شهادت در آن وارد می شوند بهشت برزخ است و این بهشت موقت خواهد بود، زیرا از آیات و روایات استفاده می شود که بهشت جاویدان در قیامت، نصیب مؤمنان خواهد شد. (إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی مَقَام أَمِین * فِی جَنَّت وَ عُیون … لاَ یذُوقُونَ فِیهَا الْمَوْتَ إِلاَّ الْمَوْتَهَ الاْولَی …)[ دخان، آیه ۵۱ 56- ]؛ پرهیزکاران در جایگاه امن و امانی هستند. در میان باغ ها و چشمه ها … هرگز جز همان مرگ اوّل[ که در دنیا چشیده اند] نخواهد چشید.
۲- بهشت برزخ نمونه کوچکی از بهشت آخرت است.
امام علی(علی علیه السلام ) می فرماید: القبر اما روضه من ریاض الجنه او حفره من حفر النیران؛ [ [بحارالأنوار، ج ۶، ص ۲۱۸] قبر، یا باغی از باغ های بهشت، یا حفره ای از حفره های دوزخ است.
۳- نعمت های بهشت برزخی به بدنی از غیر بدن عنصری (بدن مادی دنیایی) تعلق می گیرد؛ بدنی که متناسب با حیات برزخی است که به اصطلاح متکلمان به آن، بدن یا قالب «مثالی» گویند [فقط آرایش و رنگ ماده را دارد] ولی نعمت ها در بهشت آخرت، شامل بدن و روح هر دو می شود. آیات بسیاری از جمله آیات سوره شریفه الرحمن بر این مطلب دلالت دارد.
[ ر. ک: المیزان، ج ۱، ص ۱۳۸؛ همان، ج ۸، ص ۳۹؛ تفسیر نمونه، ج ۱۸، ص ۳۵۴ و ج ۲۲، ص ۴۹۸؛ شیخ حسین ربانی میانجی، معاد، ص ۳۵۹ 391