آثار تفکر در باب مرگ و معاد
اندیشه مرگ و تفکّر در مردگان پیشین، باعث عبرت آموزى است.
امیر مؤمنان علیه السلام، فواید یاد مرگ را در امور زیر مى داند:
۱. یاد مرگ سبب بازداشتن انسان از بیهودگى و بازى هاى دنیوى مى شود: «به خدا سوگند، یاد مرگ مرا از هزل و بیهودگى منع مى کند» [۱] .
۲. اندیشه مرگ مانع انجام دادن کارهاى زشت و ناروا است: «هان! [ مرگ ] برهم زننده لذت ها، تیره کننده شهوت ها و نابودکننده آرزوها را به یاد آرید؛ آن گاه که به کارهاى زشت شتاب مى آرید» [۲] .
۳. یاد مرگ موجب انجام دادن اعمال و کردار نیک مى شود: «آن که مرگ را چشم داشت، در کارهاى نیک پاى پیش گذاشت» [۳] .
۴. تذکر مرگ سبب بى رغبتى و کم خشنودى در دنیا مى شود: «آن که مرگ را بسیار یاد کند، از دنیا به اندک خشنود شود» [۴] .
۵. اندیشه مرگ و تفکّر در مردگان پیشین، باعث عبرت آموزى است: «پنداشتند که جاى مردگان تهى است؛ حال آنکه سخت مایه عبرت اند… [ مردگانشان ] مایه پند باشند، بهتر است تا وسیله فخر و بزرگوارى» [۵] .
پی نوشت:
[۱]. نهج البلاغه، خطبه ۸۴، ص ۶۶.
[۲]. همان، خطبه ۹۹، ص ۹۲.
[۳]. همان، کلمات قصار ۳۱، ص ۳۶۴.
[۴]. همان، کلمات قصار ۳۴۹، ص ۴۲۳.
[۵]. همان، خطبه ۲۲۱، ص ۲۵۲.