سرانجام اهل کتاب در حکومت مهدی موعود (ع)
درباره سرانجام اهل کتاب در حکومت امام مهدی علیه السلام فرضیه‌های گوناگونی وجود دارد.
فرضیه اسلام آوردن اکثریت اهل کتاب
فرضیه اسلام آوردن بیشتر اهل کتاب، فرضیه معقول و پذیرفتنی است که در میان اندیشمندان طرفدارانی نیز دارد. ما به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
آیت الله سید محمد صدر پس از بررسی روایاتی که بر گرفتن جزیه و یا نگرفتن آن از اهل کتاب دلالت می‌کنند می‌نویسد: به هر حال این بحث تنها منحصر به کسانی خواهد بود که بر آیین یهودیت و نصرانیت، باقی مانده‌اند و با وجود فرصت‌های فزاینده و تأ‌کید فراوانی که بر انتشار دین اسلام در میان تمامی انسان‌ها وجود دارد، این گروه در آن روز تعداد اندکی خواهند بود.۱
آیت الله العظمی مکارم شیرازی در این باره می‌نویسد:
با توجه به این که در دوران حکومت آن مصلح بزرگ، همه وسایل پیشرفته ارتباط جمعی در اختیار او و پیروان رشید اوست و با توجه به این که اسلام راستین با حذف پیرایه‌ها، کشش و جاذبه‌ای فوق‌العاده دارد، به خوبی می‌توان پیش‌بینی کرد که اسلام با تبلیغ منطقی و پی گیر، از طرف اکثریت قاطع مردم جهان پذیرفته خواهد شد و وحدت ادیان از طریق اسلام پیشرو عملی می‌گردد.۲
مؤ‌یدات
برای اسلام آوردن اهل کتاب و گرایش آن‌ها به امام مهدی علیه السلام زمینه‌های فراوانی وجود دارد که با توجه به وجود چنین زمینه‌هایی، گرایش بیش تر اهل کتاب به امام مهدی علیه السلام فرضی است کاملا شدنی، بلکه قریب به یقین که به تعدادی از آن ها اشاره می شود:
برخورداری انسان‌ها از فطرت‌های پاک
بر اساس آموزه‌های دین اسلام، انسان‌ها فطرت‌هایی پاک و حق‌جو دارند و گرایش آن‌ها به باطل معمولا به دلیل اشتباه در شناخت مصادیق حقیقت است. وجود چنین فطرت‌های پاک، زمینهِ بسیار مناسبی است برای گرایش اهل کتاب به امام مهدی علیه السلام که دعوت کنندهِ به حق و گسترش دهندهِ آن است.
آدمی همیشه و از گذشته دور تا به امروز در فکر به سامان رساندن جوامع بشری بوده و راه‌های بسیاری را برای رسیدن به آن پیشنهاد کرده است، ولی تا به امروز آن‌چه نصیب بشر شده، کابوس وحشت‌ناک یأ‌س و ناامیدی است.
طرح مباحث فکری
تربیت انسان‌ها و رها ساختن آنان از زندان‌های جهل و عرضه حقایق ناب به روان حق‌جوی آدمیان، از برترین رسالت‌های انبیا و اولیا بوده است:
« هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِّنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَهَ وَإِن کَانُوا مِن قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُّبِین»۳؛ او کسی است که در میان جمعیت درس نخوانده رسولی از خودشان برانگیخت که آیاتش را بر آن‌ها می‌خواند و آن‌ها را تزکیه می‌کند و به آنان کتاب (قرآن) و حکمت می‌آموزد. و مسلما پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند.
امام مهدی علیه السلام نیز بر اساس این رسالت الهی با طرح مباحث فکری و عقیدتی اقدام به اثبات حقانیت دین اسلام و آشکار کردن بطلان دیگر مکاتب و نحله‌ها خواهد نمود و بی‌تردید در سایه تلاش‌های حضرت و یاوران او در این زمینه، بسیاری به حقانیت آیین اسلام یقین پیدا کرده و به آن خواهند گروید. در این باره به چند روایت اشاره می‌کنیم:
امام صادق علیه السلام فرمودند:
لا یأ‌تون علی اهل دین الا دعوهم الی الله و الی الاسلام و الی الاقرار بمحمد صلّی الله علیه و آله۴؛
بر پیروان هیچ دینی وارد نمی‌شوند مگر این که آن‌ها را به خدا، اسلام و اقرار به حضرت محمد صلّی الله علیه و آله دعوت می‌کنند.
امام کاظم علیه السلام فرمودند:
اذا خرج بالیهود و النصاری و الصابئین و الزنادقه و اهل الرّده و الکفار فی شرق الارض و غربها فعرض علیهم الاسلام۵؛
چون بر یهود، نصاری، صابئین، ملحدان، مرتدّان و کفّار شرق و غرب عالم خروج کند، اسلام را بر آن‌ها عرضه می‌کند .
دولت نمونه
بر اساس روایات اهل بیت علیهم السلام، امام زمان علیه السلام پس از ظهور در مکه رهسپار کوفه می‌شود و آن‌جا را مرکز حکومت خود انتخاب می‌کند:
امام صادق علیه السلام در این باره می‌فرمایند:
دارملکه الکوفه و مجلس حکمه جامعها و بیت ماله و مقسم غنائم المسلمین مسجد السهله۶؛
کوفه دارالحکومهِ او، مسجد جامع آن، محل قضاوت او و مسجد سهله محل بیت المال و تقسیم غنایم است. دولت محدودی که امام مهدی علیه السلام قبل از فراگیر شدن حرکت جهانی خود در این مناطق تشکیل می‌دهد، نمونه‌ای از دولت جهانی حضرت خواهد بود که در آن، انسان‌ها از رشد و معنویت و عدالت و امنیت برخوردارند. ایجاد چنین دولتی که آرمان‌های بشریت در آن برآورده می‌شود، چشم‌های دنیا را به سوی خود خیره خواهد کرد و جهانیان را به شدت مشتاق آن خواهد نمود.
ارایه معجزات
استفاده از شیوهِ ارایه معجزه یکی از روش‌هایی است که امام مهدی علیه السلام با به‌کار بستن آن، حقانیت و امامت خود را اثبات و بستر مناسبی برای گرایش به آیین اسلام فراهم خواهد کرد.
امام صادق علیه السلام در این باره می‌فرمایند:
ما من معجزه من معجزات الانبیاء و الاوصیاء الا یظهر الله تبارک و تعالی مثلها علی ید قائمنا لا تمام الحجه علی الاعداء.۷؛
هیچ معجزه‌ای از معجزات انبیا و اوصیا نیست مگر این‌که به دلیل تمام شدن حجت بر دشمنان، خداوند مانند آن را به‌دست قائم ما ظاهر خواهد کرد.
بر اساس آموزه‌های دین اسلام، انسان‌ها فطرت‌هایی پاک و حق‌جو دارند و گرایش آن‌ها به باطل معمولا به دلیل اشتباه در شناخت مصادیق حقیقت است. وجود چنین فطرت‌های پاک، زمینهِ بسیار مناسبی است برای گرایش اهل کتاب به امام مهدی علیه السلام که دعوت کنندهِ به حق و گسترش دهندهِ آن است.
بیرون آوردن کتب آسمانی
کتب آسمانی در میان پیروان ادیان از جایگاه و منزلت والایی برخوردارند و بی‌گمان تأ‌ثیر درخوری در اعتقادات، اخلاق و رفتار پیروان‌شان دارند. بر اساس روایات، در کتب آسمانی تحریف نشده مژدهِ ظهور امام مهدی علیه السلام آمده است.
امام باقر علیه السلام در تفسیر آیه: الَّذِینَ یَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِیَّ الأُمِّیَّ الَّذِی یَجِدُونَهُ مَکْتُوبًا عِندَهُمْ فِی التَّوْرَاهِ وَالإِنْجِیلِ۸ فرمودند: یجدونه مکتوباً عندهم فی التوراه و الانجیل یعنی النبی صلّی الله علیه و آله و الوصی والقائم۹؛ آن را در تورات و انجیل نوشته می‌یابند؛ یعنی پیامبراکرم صلّی الله علیه و آله و وصی او و قائم را .
امام مهدی علیه السلام با کشف و استخراج کتب اصلی آسمانی از آن‌ها به عنوان اهرم مناسبی برای گسترش آیین اسلام و اثبات حقانیت خود بهره‌برداری می‌کند.
پیامبراکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
و یجمع عیسی علیه السلام الکتب من انطاکیه`حتی یحکم بین اهل المشرق و المغرب و یحکم بین اهل التوراه فی توراتهم و اهل الانجیل فی انجیلهم و اهل الزبور فی زبورهم و اهل الفرقان بفرقانهم۱۰؛
و عیسی علیه السلام کتاب‌ها[ی آسمانی] را از انطاکیه جمع‌آوری می‌کند تا این‌که میان اهل مشرق و مغرب به وسیله آن‌ها حکم کند و میان اهل تورات به توراتشان و میان اهل انجیل به انجیلشان و میان اهل زبور به زبورشان و میان اهل قرآن به قرآنشان حکم نماید.
کشف میراث‌های انبیا
استخراج نشانه‌ها و سمبل‌هایی که در میان صاحبان ادیان و مذهب‌های گوناگون از تقدس و احترام ویژه‌ای برخوردارند، از دیگر اقدامات امام مهدی علیه السلام خواهد بود. امام زمان علیه السلام با نشان دادن این نشانه‌ها و سمبل‌های مقدس، دل‌های مردمان را با خود همراه خواهد کرد.
امام صادق علیه السلام می‌فرمایند:
اذا ظهر القائم علیه السلام ظهر برایه رسول الله صلّی الله علیه و آله و خاتم سلیمان و حجر موسی و عصاه ثم یأ‌مر فینادی: الا لا یحملنّ رجلٌ منکم طعاماً و لا شراباً و لا علفاً فاوّل منزل ینزله یضرب الحجر فینبع منه طعام و شراب و علف فیأ‌کلون و یشربون و دوابّهم۱۱؛
چون قائم علیه السلام ظهور کند پرچم رسول خدا صلّی الله علیه و آله و انگشتر سلیمان و سنگ و عصای موسی همراه وی خواهد بود. آن‌گاه دستور می‌دهد که ندا دهند: آگاه باشید کسی با خود غذا و آب و علف حمل نکند چون در اوّلین منزل فرود آیند به سنگ ضربه‌ای می‌زنند و از آن غذا و آب و علف می‌جوشد و آن‌ها (یاران حضرت) از آن می‌خورند و می‌نوشند و چارپایانشان نیز از آن می‌خورند.
ناتوانی مدعیان اصلاح
آدمی همیشه و از گذشته دور تا به امروز در فکر به سامان کردن جوامع بشری بوده و راه‌های بسیاری را برای رسیدن به آن پیشنهاد کرده است، ولی تا به امروز آن‌چه نصیب بشر شده، کابوس وحشت‌ناک یأ‌س و ناامیدی است و این حقیقتی است که در روایات نیز به آن اشاره شده است:
الف) امام باقر علیه السلام فرمودند:
ان دولتنا اخر الدول و لم یبق اهل بیت لهم دوله الاملکوا قبلها لئلا یقولوا اذا را‌وا سیرتنا اذا ملکنا سرنا بمثل هولاء و هو قول الله تعالی و العاقبه` للمتقین۱۲؛
دولت ما آخرین دولت‌هاست و هیچ خاندانی که صاحب دولتند نمی‌ماند؛ مگر این‌که پیش از حکومت ما به قدرت می‌رسند تا وقتی شیوه ما را دیدند نگویند ما نیز اگر به قدرت می‌رسیدیم مانند اینان رفتار می‌کردیم و این همان سخن خدای تعالی است که می‌فرماید: و عاقبت برای پرهیزگاران است.
پی نوشتها:
۱. محمد صدر، تاریخ ما بعد الظهور (بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۱۲) ص ۶۱۲.
۲. ناصر مکارم شیرازی، حکومت جهانی مهدی (قم: انتشارات نسل جوان، چاپ یازدهم، ۱۳۸۰) ص ۲۸۸.
۳. جمعه، ۲.
۴. علی کورانی، معجم احادیث الامام المهدی، (قم: مؤ‌سسه` المعارف الاسلامیه`، چاپ اول، ۱۴۱۱) ج ۴، ص ۶۱.
۵. همان، ج ۵، ص ۶۰.
۶. محمد صدر، تاریخ ما بعد الظهور، ص ۶۰ (به نقل از بحار، ج ۱۳، ص ۲۰۰).
۷. لطف الله صافی، منتخب الاثر (قم: مؤ‌سسه` السیره` المعصومه`، چاپ دوم، ۱۴۲۱) ص ۳۸۷.
۸. اعراف، ۱۵۷.
۹. علی کورانی، معجم احادیث الامام المهدی، ج ۵، ص ۱۲۰.
۱۰. همان، ج ۱، ص ۵۳۱.
۱۱. لطف الله صافی، منتخب الاثر، ص ۳۸۶.
۱۲. محمد صدر، تاریخ ما بعد الظهور، ص ۳۳۵ به نقل از غیبت طوسی، ص ۲۸۲.