تجویز بی‌رویه دارو و پیامد های آن/قصورات پزشکی
مصرف بی‌رویه دارو و تقاضا باعث شده تا شاهد تجویز بی‌رویه دارو از سوی پزشکان باشیم. در واقعت برخی از مردم عادت کرده‌اند که با هربار مراجعه به پزشک برای مشکلات ساده‌ای مانند یک سرماخوردگی با کیسه‌ای از دارو به خانه بازگردند یا با اصرار از پزشک بخواهند که برایشان داروی تزریقی یا سرم تجویز کند.
به گزارش خبرگزاری افسران، بنا به گفته یونس پناهی معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت میانگین تعداد اقلام داروی موجود در یک نسخه در دنیا، ۱.۲ تا ۱.۸ ، یعنی کمتر از ۲ قلم است، اما در ایران، این عدد بالاست و میانگین آن حدود ۳.۶ قلم است.
گاهی حتی تجویز و مصرف سرم به قدری زیاد شد که صدای سازمان غذا و دارو هم درآمد و در برحه‌ای حتی با کمبود سرم مواجه شدیم. سید حیدر محمدی رئیس سازمان غذا و دارو درباره آمار تجویز سرم در سال گذشته گفته که در نسخه الکترونیک بخش بیمه‌ای، سرم بیشترین قلمی بود که توسط پزشکان تجویز شده بود. محمدی از مردم خواسته که منطقی سرم مصرف کنند و پزشکان نیز زیاد تجویز نکنند زیرا سرم خاصیت درمانی چندانی ندارد.
۴۶ درصد از قصورات پزشکی در حوزه دارو اتفاق می‌افتد
احمدی عضو انجمن داروسازان هم در گفت‌وگویی که با ایسکانیوز داشت به آمار جالبی از قصورات پزشکی رخ داده در حوزه دارو اشاره می‌کند و می‌گوید: سازمان بهداشت جهانی می‌گوید که ۴۶ درصد از قصورات پزشکی در حوزه دارو اتفاق می‌افتد.
کم‌کاری بیمه‌ها
اما چرا پزشکان به نوشتن نسخه‌های پرو پیمان و پر از دارو تمایل دارند؟ یک پزشک که نخواست نامش فاش شود گفت: برای تجویز دارو راهنمای بالینی وجود دارد اما تجویز دارو در ایران بیش از حد معمول است. تجویزها طبق راهنمای بالینی تهیه شده توسط وزارت بهداشت انجام نمی‌شود و البته این پروتکل‌ها هم ناقص هستند. بخشی از مشکل ناشی از کم‌کاری بیمه‌ها است؛ بیمه‌ها می‌توانند پروتکل‌ها را روی سامانه بارگذاری کنند تا پزشک مجاز به تجویز خارج از محدوده نباشد.
وی افزود: علاوه بر این برخی پزشکان هم هستند که اطلاعاتشان را بروز نمی‌کنند. ذکر این نکته هم ضروری است که تقاضا از سوی مردم هم زیاد است و در نگاه برخی از مردم پزشکی که داروی زیاد تجویز نکند، سواد کافی ندارد. ما نیاز داریم که در این زمینه فرهنگ‌سازی کنیم.
گاهی در برخی موارد هم این تجویزهای بی‌رویه ریشه در زد و بندهای پشت پرده پزشک و داروخانه دارد و پزشک با داروخانه یا برند دارویی خاصی توافق می‌کند تا در ازای تجویز دارو درصد بگیرد. این موضوع در مورد پزشکان پوست و مو که بیشتر اقلام تجویزیشان تحت پوشش بیمه نیست بیشتر به چشم می‌خورد.
این پزشک درباره نحوه زد و بندهای پزشکان و داروخانه‌ها توضیح داد: نحوه زد و بندها به این صورت است که یک شرکت دارویی اقدام به واردات برند خاصی می‌کند که نمونه مشابه داخلی دارد و تحت پوشش بیمه است اما نمونه خارجی هزینه بالاتری داشته و بیمه نیست و در ازای هر نسخه‌ای که پزشک نمونه خارجی این دارو را درخواست کند، درصدی دریافت می‌کند.
نظارت کافی وجود ندارد
جمشید سلام‌زاده معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این باره گفته که پزشکان و تجویز کنندگان باید در یک چارچوب خاص دارو تجویز کنند؛ در حالی که در حوزه تجویز و مصرف دارو نظارت کافی وجود ندارد و سیستم دارو در کشور ما شبیه یک قیف وارونه است، در هیچ جای دنیا سرم و آمپول در داروخانه‌های سطح شهر توزیع نمی‌شود و صرفا در مراکز درمانی امکان تجویز این اقلام وجود دارد.
تجویز و مصرف بی‌رویه، بازار را به هم ریخته است
محمود بیگلر معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی تهران هم مصرف منطقی دارو را یکی از موضوعات تاثیرگذار در زنجیره تامین دارو دانست و خاطر نشان کرد: در بحث آنتی بیوتیک‌ها، تجویز و مصرف بی‌رویه، بازار را به هم ریخته است و لازم است بر این حوزه نیز نظارت کافی صورت بگیرد.
افزایش مقاومت میکروبی دراثر تجویز بی‌رویه
اما این تجویزهای بی‌رویه چه عواقبی دارند؟ نازلی نادر کارشناس تجویز و مصرف منطقی داروها در اداره تعالی سازمانی معاونت غذا با اشاره به مقاوم شدن میکروب‌ها در برابر داروها گفت: وقتی باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها به طرقی تغییر یافته و داروها بر آنها بی اثر باشد، مقاومت میکروبی رخ داده و درمان عفونت ها را بسیار مشکل و یا غیرممکن می‌کند.
وی مقاومت میکروبی را یکی از مهمترین تهدیدها برای سلامت عمومی ذکر کرد و افزود: محققان برآورد کردند که در سال ۲۰۱۹، مقاومت به آنتی میکروبیال‌ها عامل مرگ یک میلیون و ۲۷۰هزار نفر بوده است.
این دکتر داروساز توضیح داد: مقاومت میکروبی مشکلات زیادی برای فرد و جامعه ایجاد می‌کند که از جمله مهمترین آنها می توان به افزایش طول مدت بیماری، افزایش هزینه درمان، شیوع بیماری های میکروبی پیچیده تر و سختی درمان، افزایش مراجعات به پزشک اشاره کرد.