قیامت و علت گریختن مردم از یکدیگر در روز قیامت
انسان‌هایی که به خداوند و قرآن ایمان و اعتقاد دارند، بر این هم معتقدند که روزی قیامت خواهد آمد؛ اما نمی‌دانند چطور این اتفاق خواهد افتاد.
قیامت خواهد آمد، اما چه زمانی؟ کسی جز پروردگار از چگونگی وقوع آن اطلاع ندارد و نمی‌داند دقیقا چه زمانی رخ می دهد.
معرفی قیامت
قیامت، بنابر آموزه‌های اسلامی نام روزی است که تمام انسان‌ها به خواست الهی برای محاسبه اعمالی که در دنیا انجام داده‌اند در پیشگاه الهی جمع می‌شوند. از این روز به قیامت کبری نیز یاد می‌شود. پیش از این روز وقایعی شگفت در زمین و آسمان روی می‌دهد که به اشراط الساعه معروف است. قرآن و روایات تاکید دارند که زمان قیامت، بر کسی جز خدا معلوم نیست.
برای محاسبه اعمال انسان، علاوه بر اعمالی که به صورت مُجَسَّم و عینی در پیش چشم او قرار دارد، نامه اعمال انسان که تمام اعمال انسان در آن ضبط شده به او داده می‌شود. کسی که نامه اعمالش به دست چپش داده شود، اهل دوزخ است و آنکه نامه اعمالش به دست راستش داده می‌شود، یعنی نیکوکار بوده و اهل بهشت و رستگاری است. گواهانی نیز که شاهد اعمال انسان بوده‌اند برای شهادت‌دادن وجود دارند.
اعمال انسان در آن روز با پیشوایان دینی (پیامبر اکرم (ص)، امامان و صالحان) سنجیده می‌شود و کسی که اعمال و اعتقاداتش شباهت بیشتری با اعمال و اعتقادات ایشان داشته باشد، سعادتمندتر خواهد بود.
در قیامت اعمال صالح به کمک شما می‌آیند
محاسبه اعمال به معنای این است که اگر انسانی کار بدی انجام داد، به حساب می‌آید و اگر کار خوبی هم انجام داد ضبط می‌گردد: “فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ خَیْرًا یَرَهُ وَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ شَرًّا یَرَهُ ” (۷-۸ زلزله)
در این فرصت به گوشه‌ای از آیات پیرامون محاسبه اعمال اشاره خواهد شد:
۱ ـ. “وَکُلَّ إِنسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَآئِرَهُ فِی عُنُقِهِ وَنُخْرِجُ لَهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ کِتَابًا یَلْقَاهُ مَنشُورًا اقْرَأْ کَتَابَکَ کَفَى بِنَفْسِکَ الْیَوْمَ عَلَیْکَ حَسِیبًا” [إسراء، ۱۳ ـ. ۱۴]و سرنوشت (نیک یا شوم عمل) هر انسانى را (که از غیب برایش مقدر شده و به سویش پر زده، همانند طوقى) در گردنش لازم و ثابت کرده ایم، و در روز قیامت نوشته اى را براى او بیرون مى آوریم که آن را باز و گشوده دیدار خواهد کرد. (به او گفته مى شود) کتاب (اعمال قلبى و بدنى) خود را بخوان، تو خود کافى هستى که امروز حسابرس نفس خود باشى.
۲ ـ. «وَکُلُّ شَیْءٍ فَعَلُوهُ فِی الزُّبُرِ وَکُلُّ صَغِیرٍ وَکَبِیرٍ مُسْتَطَرٌ» [قمر، ۵۲ ـ. ۵۳]و هر چه آن‌ها به جا آورده اند (از عقاید و اعمال) در نوشته ها (در کتاب هاى عمل شخصى آن‌ها و کتاب عمومى لوح محفوظ) ثبت است؛ و هر کوچک و بزرگى (از عمل ها در آن) نوشته شده است.
۳ ـ. «کَلَّا إِنَّ کِتَابَ الفُجَّارِ لَفِی سِجِّینٍ، وَمَا أَدْرَاکَ مَا سِجِّینٌ، کِتَابٌ مَّرْقُومٌ، … کَلَّا إِنَّ کِتَابَ الْأَبْرَارِ لَفِی عِلِّیِّینَ، وَمَا أَدْرَاکَ مَا عِلِّیُّونَ، کِتَابٌ مَّرْقُومٌ، یَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ» [مطففین، ۷ ـ. ۲۱]. چنین نیست (که مى پندارند حسابى نیست)، بى تردید نوشتار و کارنامه کیفرى فاجران در سجّین است و تو چه مى دانى که سجّین چیست، نوشتار (جامع) رقم خورده اى است (که مجازات اعمال همه فاجران در آن است … چنین نیست (که حسابى در کار نباشد)، همانا نوشتار و کارنامه پاداش نیکان در علّیّین است و تو چه مى دانى که علّیّین چیست.
بدیهی است که محاسبه اعمال همه بندگان عین عدالت است، اما این محاسبه به معنای این است که اگر انسانی کار بدی انجام داد به حساب می‌آید و اگر کار خوبی هم انجام داد ضبط می‌گردد: “فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ خَیْرًا یَرَهُ وَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ شَرًّا یَرَهُ ” [۶ و ۷ زلزله].
پس هر که هم وزن ذرهاى کار خیر کند (جزا یا تجسم خارجى) آن را مىبیند، و هر که هم وزن ذرهاى کار شرکند آن را می بیند.
ذره‌ها در قیامت محاسبه می‌شوند
«فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ خَیْرًا»؛ (زلزله: ۷)
همین چیز‌هایی که در فضا و در نور آفتاب معلقند و دیده می‌شوند، ذره هستند. این آیه قرآن بیانگر این موضوع است که اگر شما کار کنید و تلاشی کنید، حتی به اندازه یک ذره ضایع نخواهد شد.
فرض بفرمایید که شما ساعت کارتان تمام شده و پنج دقیقه اضافه می‌مانید که نه مدیر می‌فهمد، نه بالادست می‌فهمد، نه در سوابق اثر می‌گذارد و نه اضافه کار می‌دهند؛ اما خدا و کرام‌الکاتبین این پنج دقیقه را می‌بینند و آن را در پرونده شما ثبت می‌کنند؛ که این آقا بعد از ساعت خدمت، چون دید این کار مانده است، پنج دقیقه بیشتر کار کرد. چنین چیزی را ما در هیچ جا، غیر از عرصه دین و ایمان دینی، سراغ نداریم.
یک‌جا پول خوبی سر راه فردی قرار می‌گیرد؛ یک رشوه، هدیه، و او می‌تواند بدون این که هیچ برگه و اثر انگشتی جا بگذارد و امضایی بدهد این پول را بگیرد؛ اما محض رضای خدا نمی‌گیرد. با اینکه می‌تواند و هیچ کسی از این ماجرا خبردار نمی‌شود، اما چون می‌داند که خداوند در همه حال نظاره گر اعمال او است، از آن پول حرام و عمل خلاف می‌گذرد.
این را بدانیم و یقین داشته باشیم که همه این رفتار‌های ما ثبت می‌شود و وقتی به کار ما می‌آید که «یَوْمَ یَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِیهِ وَأُمِّهِ وَأَبِیهِ وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِیهِ لِکُلِّ امْرِئٍ مِّنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ ؛ که آدمى از برادرش مى گریزد، و از مادر و پدرش، و از همسر و پسرانش، براى هر انسانى در آن روز حال و کارى خواهد بود که او را به خود مشغول دارد» (عبس: ۳۴-۳۷) است.
آن روز، روزی که انسان از برادر خودش به خاطر کثرت التهاب، شدت، اضطراب و آشفتگی حاکم بر روز قیامت و حساب و جزای الهی و مو از ماست کشیدن الهی می‌گریزد؛ آن روز چنان سنگین و سخت است که «.. یَوْمًا یَجْعَلُ الْوِلْدَانَ شِیبًا: .. کودکان را (از شدت هول) پیر سپیدمو کند»؛ (مزمل: ۱۷) جوان را پیر می‌کند؛ انسان در آن روز از پدر و مادر خودش و از بچه‌اش و از همسر خودش می‌گریزد.
به راستی چرا در قیامت همه از هم فرار می‌کنند؟
«لِکُلِّ امْرِئٍ مِّنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ»؛ هر کسی گرفتاری دارد و همان گرفتاری خودش برایش بس است و مجال این نیست که به فکر کس دیگری باشد.
چهره شناسی به روایت قرآن
در آن روز و در آنجا، «وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ نَّاضِرَهٌ: چهره هایى خرم و شاداب است» (قیامت: ۲۲) چهره‌هایی شادند؛ چهره‌هایی گرفته.