آسیب های کاهش سن گرایش به تغییرات ظاهری در جامعه

در دهه اخیر موضوع تمایل به زیبایی‌های ساختگی با استفاده از جراحی‌های مختلف به ویژه در ناحیه بینی در جامعه رواج فراوانی یافته بود ولی در ۲ سال اخیر بنا به گفته اهل فن، نرخ تمایل به این شیوه زیبا ساختن در کنار انواع روش‌های دیگری در بین نوجوانان و جوانان شیوع بیشتری یافته است.

در شرایط حاضر این روش‌ها از جمله تزریق انواع ژل، بوتاکس، اکستنشن‌ (اضافه کردن مو و مژه موقتی)، پرسینگ (سوراخ کردن پوست)، تتو (خالکوبی) و دیگر موارد با استقبال و تمایل بیشتر در بین جوانان مواجه شده است.

گرایش به زیبایی در شرایط کنونی جامعه به مرحله خودنمایی رسیده است تا به حدی که برخی جوانان و نوجوانان دختر و حتی پسر در سنین مختلف و به ویژه زیر ۳۰ سال حاضرند تا با صرف هزینه های گزاف و قبول عواقب جسمی، روانی و حتی تا مرحله ریسک جانی و به قول یک ضرب المثل قدیمی “بکشم و خوشگلم کن” به این روشهای کاذب برای زیبا سازی خود روی بیاورند.

بنا به گفته جامعه شناسان عوامل متعددی در ایجاد گرایش این افراد به سمت زیبایی های کاذب موثرند که از جمله آن می توان به گروه همسالان و دوستان، فضای مجازی، تبلیغات ماهواره ای در زمینه پیشرفت‌های پزشکی زیبایی، دنباله روی از افراد مشهور (سلبریتی)، شرایط خانوادگی و دیگر موارد اشاره کرد.

خودپنداری عامل روانشناختی گرایش به تغییرات ظاهری

جامعه شناس و استاد دانشگاه گفت: یکی از عوامل روانشناختی دخیل در گرایش افراد جامعه در سنین مختلف به تغییرات ظاهری و زیباسازی، تصور فرد از خویشتن و در اصطلاح روانشناسی خودپنداری است.

رضا اسماعیلی افزود: اینگونه افرادی که وارد حیطه جراحی‌های پلاستیک می‌شوند و تغییراتی در ظاهر خود ایجاد می کنند پس از مدتی تصور مثبت‌تری نسبت به خود پیدا می کنند.

وی اظهار داشت: افرادی که اعتماد به نفس پایینی داشته باشند و نظر دیگران برایشان مهمتر باشد و درمجموع تصور منفی از خود داشته باشند گرایش بیشتری به سمت جراحی های پلاستیک و بهسازی شکل و فُرم ظاهری خود دارند.

تغییر ظاهری با هدف ارتقای موقعیت اجتماعی

این جامعه شناس افزود: از بُعد اجتماعی نیز آنچه در این قضیه مهم است توجه به تغییرات فیزیکی و بدنی به عنوان پرستیژ و منزلت اجتماعی است بطوریکه افرادی احساس می‌کنند از طریق سیستم بدنی خود موقعیت اجتماعی بالاتری پیدا می‌کنند.

به گفته وی این افراد معتقدند که با زیبایی‌های ظاهری هم مطلوبیت آن‌ها نزد دیگران افزایش و هم موقعیت و منزلت اجتماعی آن‌ها ارتقا می‌یابد و براین اساس راغب هستند که به سمت انجام جراحی های بیشتری بروند تا وجهه و جایگاه اجتماعی خود را مطلوب‌تر کنند.

اسماعیلی یادآور شد: علاوه بر آن برخی از افراد با انجام برخی جراحی های سنگین زیبایی مانند انجام پیکرتراشی به دلیل صرف هزینه بالاتر نسبت به دیگر جراحی ها به دنبال آن هستند که برای خود منزلت و موقعیت اجتماعی بالاتری را در اجتماع کسی کنند.

جنسیت زدگی به عنوان ارزش اجتماعی

وی خاطرنشان کرد: از منظر فرهنگی در جامعه‌ای که ارزش‌های جنسی جایگاه بالاتری دارد و این ارزش‌ها در وضعیت ظاهر افراد بسیار مهم است، این جامعه دچار جنسیت زدگی اجتماعی و فرهنگی به عنوان یک ارزش اجتماعی شده است.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان افزود: از منظر فرهنگ شناسی وقتی تغییرات فرهنگی و ارزشی در جامعه اتفاق بیفتد و جامعه به سمت جنسیت زدگی و به سمت اینکه ظاهر آرایی، ارزش اجتماعی تلقی شود، پیش برود، بخش قابل توجهی از سرمایه های آن کشور به سمت این موضوع سرریز می‌شود.

وی تصریح کرد: از دیدگاه اقتصادی نیز در زمان حاضر اقتصاد ظاهر آرایی و صنعت مُد یکی از پررونق ترین گردش‌های اقتصادی را در کشور به خود اختصاص داده است.

اسماعیلی با اشاره به رونق اقتصاد ظاهرآرایی در جامعه پزشکی گفت: در شرایط حاضر گرایش پزشکان به دلیل درآمدزایی این اقتصاد به سمت دایر کردن کلینیک‌های زیبایی و رشد روزافزون آن‌هاست.

شکل گیری بنگاه اقتصادی با محوریت زیبایی

وی تصریح کرد: به نوعی یک بنگاه اقتصادی با محوریت زیبایی در جامعه در حال افزایش است که با توجه به اینکه ۱۶ تغییر فیزیکی در بدن شناسایی شده است این موضوع در حال گسترش است.

این جامعه شناس افزود: این موج هم آقایان و هم سنین مختلف را شامل شده است بطوریکه حتی در کهنسالان نیز این رویه رونق دارد.

باخت و بُرد در بازار جراحی زیبایی

یک جامعه شناس در این ارتباط گفت: جراحی دیگر به یک صنعت و بازار تبدیل شده است که در آن پزشکان زیبایی فعالیت کرده و کسب سود می کنند.

فخری رضایی افزود: در گرایش و انجـام جراحـی های زیبـایی هـم خود فرد و هم اجتماع نزدیک او عامل مهمی در پذیرش ملاک‌های اجتماعی زیبـایی برای فرد محسوب می شود تا به حدی که فرد از چهره واقعی خود چیزی بر جا نگذارد.

وی اظهار داشت: معمولا افرادی که در جراحی های زیبایی افراط می کنند، کسانی هستند که با بدن خود مشکل دارند و به اختلال «خود زشت انگاری» مبتلا هستند. این افراد به خود لقب های ناشایست می دهند از کوتاهی مدل بینی، لب، چشم و دیگر اعضای بدن خود شکوه می‌کنند.

این جامعه شناس با بیان اینکه این تَب های اجتماعی برگرفته از مُدهای اجتماعی است گفت: بـیش تـرین انگیـزه در تمایـل بـه ایـن جراحی‌ها، کسب زیبایی به منزله عاملی برای ارتقای اعتماد به نفس است و این تمایل، از طرفی، متأثر از خصوصیات فردی و از طرف دیگر، تحت تأثیر الزامهای خـارجی است.

به گفته رضایی، افراد مجرد، افراد با تحصیلات پایین، افراد دارای تصویر منفی از بدن خویش و افراد با اعتماد به نفس پایینتر بیشترین تمایل را به تغییرات جدی در قالب جراحی های زیبایی در ظاهر خود دارند که خـانواده، دوسـتان، فامیـل، همسـر، پزشکان، ماهواره و تلویزیون، بیشترین تاثیر را در بـرانگیختن ایـن تمایـل دارند.

از سویی رقابت برای خودنمایی و زیبا جلوه کردن در بین جوانان جامعه کنونی تا به حدی افزایش یافته است که برخی افراد حاضرند به شیوه های غیرمعمول و افراطی برای جلوه نمایی خود در بین دیگران روی بیاورند که مصداق آن را می توان در چهره های چند ضلعی، لب‌های برجسته و بینی های جراحی شده غیرطبیعی مشاهده کرد.

با وجود آنکه در فضای حقیقی و مجازی بارها از سوی پزشکان متخصص و دلسوز هشدارهای بسیاری درباره آسیب‌های جدی این شیوه زیباسازی کاذب صورت می گیرد ولی گرداب این وضعیت که کم کم به سمت ناهنجاری در حرکت است بسیار وسیع و عمیق شده است.

وفور استقبال از این روش های زیباسازی در جامعه موجب شده که بسیاری از پزشکان عمومی و غیرمتخصص و بدتر از آن دیگر صنوف از جمله آرایشگاه ها نیز به انجام برخی از روش‌ها از جمله تزریق بوتاکس، ژل و دیگر روش‌های زیبایی روی بیاورند و آسیب‌های ناشی از استفاده نکردن از مواد دارویی مرغوب و یا وارد نبودن در شیوه تزریق را صد چندان کنند.

تمایل نوجوانان به جراحی زیبایی و هشدار پزشکان متخصص

یکی از انواع جراحی های زیبایی که از دهه گذشته تاکنون بیشترین استقبال را بین زنان و مردان داشته است جراحی بینی است که عوارض این جراحی برای سنین پایین از سوی انجمن راینولوژی ایران بارها مورد هشدار قرار گرفرته است.

بر اساس مطالعات علمی، حداقل سن برای عمل زیبایی بینی دختران ۱۷.۵ سال و پسران ۱۸ سال است

بنا به گفته پزشکان راینولوژی، شاید در کوتاه مدت این نوع عمل ها باعث خوشحالی نوجوانان شود، اما بعد از ۲ سال، عوارض جبران ناپذیری متوجه این قبیل افراد خواهد شد.

این پزشکان معتقدند که عمل زیبایی بینی در سنین بالا هیچ محدودیتی ندارد ولی در عین حال جراح باید بداند که این نوع عمل در هر گروه سنی، تفاوت دارد و باید نسبت به آن آگاه باشد.

بنا به گفته یک پزشک فوق تخصص جراحی پلاستیک صورت، حادترین عارضه عمل های غیر استاندارد، در زیبایی صورت و عملکرد بینی نمایان می شود و از بین رفتن غضروف های بینی، پوست و ساختار بینی، منجر به نازیبایی صورت فرد می شود که به هیچ وجه قابل اصلاح و درست کردن نیستند.

این فوق تخصص جراحی پلاستیک صورت افزود: پس از جراحی مشکلاتی برای تنفس فردی که جراحی کرده ایجاد می شود که قابل برطرف شدن نیست.

با وجود هشدار مکرر درباره تزریق انواع ژل به صورت از جمله لبها و دیگر اعضای صورت، باز هم در معابر عمومی نوجوانان و جوانانی مشاهده می شوند که چهره معصوم و زیبای خود را دستخوش تزریقات نامتقارن و نامناسب قرار داده اند و چهره هایی بعضا ناشایست برای خود ایجاد کرده اند

تقویت اعتماد به نفس تنها چاره و مانع گرایش به زیباسازی کاذب

در این راستا بسیاری از روانشناسان معتقدند که تنها راه و چاره کاهش تمایل به زیباسازی های خطرناک در جامعه تقویت اعتماد به نفس است.

یک روانشناس بالینی در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: فارغ از اینکه حس زیبایی و زیبا شناسی در انسان و یا هر جاندار زنده دیگر و یا اشیاء و گیاهان کماکان مورد توجه و علاقه عموم است ولی نباید این مهم به زیبایی کاذب و تهدیدکننده برای افراد تبدیل شود.

افسانه برومند اظهار داشت: مشاهده جوانانی با چهره های تغییر یافته و در برخی موارد غیر طبیعی این هشدار را می دهد که باید فکری برای تقویت هویت و اعتماد به نفس آن‌ها صورت گیرد.

این روانشناس با تاکید بر اهمیت خودباوری و اعتماد به نفس به عنوان مهمترین عامل در پیشگیری از حرکت به سمت اقداماتی از جمله زیباسازی کاذب که با سلامتی فرد در ارتباط است گفت: شاید برای برخی افراد استفاده معقول و مطلوب از برخی روش‌های زیباسازی تهدیدی برای سلامت روح و روان آن‌ها محسوب نشود ولی خطاب مهم به جوانان و نوجوانانی است که بی محابا به سمت خودنمایی با توسل به کارهای خطرناک پیش می روند.

وی خاطرنشان کرد: در گذشته چهره دختران و پسران در سن نوجوانی با معصومیت واقعی، زیبایی خاصی داشت ولی اکنون در سطح خیابان‌ها و جمع های خانوادگی و دوستانه به کثرت افرادی را مشاهده می کنیم که چهره های نامعقولی برای خود ساخته اند.

برومند یادآور شد: اگر در سنین زیر ۳۰ سال جوانی نتواند خود واقعی خود را بپذیرد و بدنبال تغییرات فاحش در چهره خود با توسل به روش‌های غیرمتعارف داشته باشد در آینده در معرض انواع مشکلات روحی و روانی تا مرز افسردگی و خودکشی پیش خواهد رفت.

وی یکی از دستگاه های مسوول در این زمینه را آموزش و پرورش عنوان کرد و گفت: باید این تهدیدات توسط مشاوران، مدیران و معلمان در دستگاه عظیم و تاثیرگذار تعلیم و تربیت به نوجوانان و جوانان گوشزد شود تا از گرایش تعداد بیشتری از افراد جامعه به سمت روش‌های زیبایی ساختگی که آسیبی جدی برای آینده آن‌هاست، کاهش یابد.