افزایش سن ازدواج و آمار بالای دخترانی که به سن تجرد قطعی رسیده‌اند
مدیرکل دفتر برنامه ریزی و توسعه اجتماعی جوانان گفت: جز یکی دو استان، بحث کودک همسری واقعا در کشور ما مطرح نیست و در چند استان محدود بر اساس فرهنگ و بومی که دارند ازدواج‌ها اتفاق می‌افتد. آنچه در جامعه امروز ایران نگران کننده است، پایین آمدن سن ازدواج نیست، بلکه مسئله اصلی بالا رفتن سن ازدواج افراد است.
حجت‌الاسلام «مهدی متقی‌فر»، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی جوانان در مورد موضوع ازدواج جوانان و اقدامات صورت گرفته در این زمینه توضیح داد: پس از مصوبات شورای عالی جوانان و پیگیری‌های متعدد و دستوراتی که از رئیس جمهور در رابطه با ازدواج گرفتیم، شاهد رشد پرداخت وام ازدواج هستیم که از مهم‌ترین اقدامات اخیر در زمینه ازدواج بوده است.
متقی‌فر تصریح کرد: در مرداد ماه سال جاری تا به حال بیش از ۸۹ هزار وام ازدواج پرداخت شده است. این روند در نوع خود بی‌نظیر است و در مقایسه با همین بازه زمانی در سال گذشته شاهد رشد خوبی بوده ایم.
مدیرکل دفتر برنامه ریزی و توسعه اجتماعی جوانان ادامه داد: بحث تسهیل ازدواج، صدور مجوز مراکز همسان گزینی که از سال ۱۴۰۱ شروع شده امسال بسیار پررنگ‌تر با تایید و کمک سازمان تبلیغات اسلامی پیگیری شده است. همچنین از دیگر اقدامات در این حیطه، صدور مجوز مراکز تخصصی مشاور ازدواج و خانواده و برگزاری دوره‌های دانش افزایی مشاوران حوزه ازدواج و خانواده را داریم که امسال قرار است در ۱۴ استان برگزار شود و تا به حال در دو استان برگزار شده است و در سایر استان‌ها نیز قرار است برگزار شود.
وی افزود: برگزاری دوره حدیث زندگی و راهنمای خانواده را نیز در دست داریم که قرار است در ۷ استان انجام شود و اقدامی زیرساختی و زیربنایی است و در همه استان‌ها و شهرستان‌ها راهنمای خانواده تربیت می‌کنیم و در آینده برای اینکه در زمینه تسهیل ازدواج افراد متخصصی را در استان‌ها و شهرستان‌های کشور داشته باشیم، افراد دوره‌های مذکور را می‌گذرانند و از وزارت ورزش و جوانان مجوز فعالیت دریافت می‌کنند.
متقی‌فر در خصوص علت بالاتر بودن میزان ازدواج در مناطق محروم نسبت به سایر نقاط که پیشتر در خبرها به آن اشاره شده بود و ریشه‌یابی علت این تفاوت‌ها توضیح داد: مهم‌ترین مقوله در بحث ازدواج که از آن غفلت می‌شود، فرهنگ و سبک زندگی است. برخی از افراد موضوعات اقتصادی را با ازدواج گره می‌زنند و می‌گویند جوانان به دلیل مسائل مرتبط با اقتصاد ازدواج نمی‌کنند، ولی آمارها چنین چیزی را نشان نمی‌دهد و مناطقی که محروم هستند راحت‌تر ازدواج می‌کنند و مسئله اقتصادی نه اینکه در ازدواج مهم نباشد، اتفاقا یک علت اساسی هست و جزو مسائل مهم در ازدواج محسوب می‌شود، ولی علت تامه نیست. قطعا در مورد مسائل مرتبط با ازدواج باید به گره‌های ذهنی و مسائل فرهنگی که متاسفانه باعث سخت شدن ازدواج شده است توجه کرد. اگر به این موارد توجه شود، در آمارها و انگیزه ازدواج تفاوت محسوسی ایجاد می‌شود.
مدیرکل دفتر برنامه ریزی و توسعه اجتماعی جوانان اظهار کرد: ما در آموزش‌های پیش از ازدواج و اقدامات فرهنگی و رسانه‌ای در راستای تسهیل ازدواج به همین گره‌ها پرداختیم تا ازدواج آسان را با حذف کردن تشریفاتی که بیشتر دست و پاگیر هستند گسترس دهیم. جوانان نیز به این مسائل معترف هستند، اما به دلیل چشم و هم چشمی و صحبت برخی از اطرافیان به سمت ازدواج آسان نمی‌آیند، اما دیدیم که در مدت همه گیری کرونا، دو سال پشت سر هم شاهد افزایش ازدواج بودیم و این موضوع به حذف تشریفات و مراسمات هزینه بردار ازدواج مربوط می‌شود.
به گفته متقی‌فر؛ امروز برای یک مراسم عروسی متوسط حداقل باید ۱۵۰ میلیون هزینه کرد. او در همین رابطه اینطور گفت: جوانان می‌توانند با این پول خیلی کارهای بهتری برای زندگی خود انجام دهند و به عنوان پولِ پیشِ اجاره خانه یا پیش پرداخت خرید ماشین و… از آن استفاده کنند.
حجت‌الاسلام متقی‌فر با بیان اینکه سازمان امور جوانان در حوزه اقتصادی عاملیت ندارد، اضافه کرد: به عنوان دستگاهی فرهنگی و فرهنگ ساز مواردی که ما می‌توانیم در آن نقش داشته باشیم محدود است. ما در زمینه مباحث اقتصادی، برای تسهیل اعطای وام ازدواج تلاش می‌کنیم. مطابق مصوبه شورای عالی جوانان ۲۰ درصد از خدمات دولتی باید به ازدواج جوانان اختصاص پیدا کند و ما برای تحقق این امر برنامه ریزی می‌کنیم همچنین برای تهیه جهیزیه طرحی را به وزارت صمت داده‌ایم تا با همکاری بانک مرکزی اقدامات خوبی صورت بگیرد. این مجموعه کارهایی است که از دست وزارت ورزش و جوانان بر می‌آید.
مدیرکل دفتر برنامه ریزی و توسعه اجتماعی جوانان تاکید کرد: اصل قصه تسهیل ازدواج از منظر اقتصادی در رابطه با دستگاه‌هایی مانند وزارت صمت، راه و شهرسازی، بانک مرکزی و… است که برای ساخت مسکن مختص جوانان به ما کمک کنند. سیاست و پیشنهاداتی از سوی سازمان امور جوانان تهیه و ارائه می‌شود؛ چه بسا مصوب و ابلاغ هم می‌شود، اما گاهی به مرحله اجرا نمی‌رسد یا خیلی کم رنگ است.
متقی‌فر اظهار کرد: قانون جوانی جمعیت تکلیف خیلی از مسئولیت‌ها را روشن کرده است. اگر وزارت راه و شهرسازی به تکالیف خود که در قانون جوانی جمعیت آمده عمل کند، هم آمار ازدواج بالا می‌رود و هم انگیزه فرزندآوری ایجاد می‌کند. شاید وام انگیزه کافی برای فرزندآوری به وجود نیاورد، ولی مسکن واقعا برای جوانان موجب انگیزه و ازدواج می‌شود چراکه داشتن مسکن خیلی مهم است. وقتی ازدواج صورت بگیرد و فرزندآوری رخ دهد، افراد می‌توانند مطابق قانون امیدوار باشند که به آن‌ها زمین و مسکن می‌دهند. اگر واقعا این طرح‌ها محقق شود، افراد چرا صاحب فرزند نشوند؟ برخی می‌گویند فرزند بیشتری به دنیا نمی‌آورند چون اجاره کردن خانه سخت می‌شود و صاحب خانه‌ها به زوجین با بیش از دو فرزند یا خانه اجاره نمی‌دهند یا به سختی می‌توان چنین خانه‌ای اجازه کرد.
مدیرکل دفتر برنامه ریزی و توسعه اجتماعی جوانان ضمن اشاره به اینکه بحث اعطای زمین به عنوان تشویق به فرزندآوری در خیلی از استان‌ها محقق نشده است، عنوان کرد: ما امیدوار هستیم زمین‌ها را به افراد دارای فرزند بدهند، حالا هرجایی که می‌خواهد باشد. در یزد زمینی به افراد داده می‌شود که در منطقه‌ای واقع شده که شهرک خواهد شد و آینده دار است. اگر فرد مطمئن باشد که در چنین منطقه‌ای ۲۰۰ متر زمین دارد، خیالش خیلی راحت‌تر است. منظورم این است که مستند بر قانون باید پیگیری کنیم تا آنچه برای تسهیل ازدواج و فرزندآوری ضرورت دارد محقق شود.
وی ادامه داد: رئیس جمهور نیز در جشن وصال اعطای این تسهیلات را ابلاغ کردند و به دستگاه‌های مرتبط شرح وظایف اعلام شده است. رئیس جمهور دستور مستقیم برای ساخت ۲۰۰ هزار خوابگاه متاهلی داده‌اند و اگر محقق شود قطعا نتایج مثبتی خواهد داشت. در قانون جوانی جمعیت ساخت خوابگاه برای دانشجویان یا سربازان متاهل پیش بینی شده است. چنین امکانی ازدواج را واقعا تسهیل می‌کند. متاسفانه گاهی بودجه به درستی تخصیص پیدا نمی‌کند و طبیعتا خوابگاهی ساخته نمی‌شود و همین تعلل‌ها در محقق شدن ازدواج جوانان خلل ایجاد می‌کند.
مدیرکل دفتر برنامه ریزی و توسعه اجتماعی جوانان در مورد سن ازدواج و بررسی موضوعات مرتبط با آن از جمله کودک همسری، ازدواج در سن بالا و تجرد قطعی توضیح داد: غیر از یکی دو استان، بحث کودک همسری واقعا در کشور ما مطرح نیست. در این چند استان محدود بر اساس فرهنگ و بومی که دارند ازدواج‌ها اتفاق می‌افتد. آنچه در جامعه امروز ایران نگران کننده است، پایین آمدن سن ازدواج نیست بلکه مسئله اصلی بالا رفتن سن ازدواج افراد است.
متقی‌فر اضافه کرد: هرچه سن ازدواج بالا برود فرزندآوری به تعویق می‌افتد و متاسفانه تجرد قطعی رخ می‌دهد. آمار دخترانی که به سن تجرد قطعی رسیده‌اند بالاست. این معضل، آسیب اجتماعی در پی دارد همچنین سالمندی این افراد سخت خواهد بود و مسائل خاص خود را خواهد داشت. این نکات نگران کننده است. بالا رفتن سن ازدواج در حال حاضر یکی از مشکلات اصلی است و به واسطه سبک زندگی و تغذیه و… باروری افراد کم می‌شود. همچنین در سن بالا دیگر حوصله فرزند هم ندارند و سلسله مشکلات متعددی را ایجاد می‌کند.