بررسی روند خودکشی در کشورهای توسعه یافته / آمار خودکشی در ایران
براساس آمار سازمان جهانی بهداشت سالانه بیش از ۷۰۰ هزار نفر در جهان خودکشی می‌کنند و تعداد بسیار بیشتری هم اقدام به خودکشی دارند. خودکشی در همه سنین رخ می‌دهد و چهارمین عامل مرگ و میر در بین جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله در جهان در سال ۲۰۱۹ بوده است.
به گزارش افسران، روزنامه اعتماد در گزارشی اعلام کرد که میزان خودکشی در ایران طی یک دهه گذشته، بیش از ۴۰درصد رشد کرده و از حدود ۳,۵۰۰ مورد در سال، به بیش از ۵ هزار مورد افزایش یافته است.
آخرین آمار و پژوهشی که درباره خودکشی در جهان انجام شده مربوط به سال ۲۰۱۹ است. براساس آمار سازمان جهانی بهداشت سالانه بیش از ۷۰۰ هزار نفر در جهان خودکشی می‌کنند و تعداد بسیار بیشتری هم اقدام به خودکشی دارند. خودکشی در همه سنین رخ می‌دهد و چهارمین عامل مرگ و میر در بین جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله در جهان در سال ۲۰۱۹ بوده است. ۷۷ درصد خودکشی‌ها در جهان در کشورهای با درآمد کم و متوسط رخ داده است.
سازمان بهداشت جهانی میانگین آمار خودکشی در بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ در ایران را ۵.۱ اعلام کرده است و براساس این آمار میانگین خودکشی در ایران کمتر از میانگین خودکشی در جهان بوده و در طی سال ۲۰۰۰تا ۲۰۱۹ آمار خودکشی در جهان و ایران رو به کاهش بوده است.
با این حال برخی مسئولان در ایران از افزایش آمار خودکشی صحبت می‌کنند. سیدحسن موسوی چلک- رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در گفت‌وگو با رسانه‌ها درباره آمار خودکشی در ایران گفت: در سال‌های اخیر، میزان توجه به این موضوع در کشور بیشتر شده است و می‌توان گفت یکی از دلایل این توجه، براساس آمارهای رسمی روند افزایشی خودکشی است؛ به طوری که در سال ۹۶ نرخ خودکشی به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت، ۵.۵ فوتی بوده که در سال ۹۸ این نرخ به ۶.۵ فوتی رسیده است. همچنین گزارش ارائه شده سازمان پزشکی قانونی در سال ۹۹ نیز نشان می‌دهد روند خودکشی نسبت به سال ۹۸ افزایشی بوده است.
امیر حسین جلالی ندوشن رئیس کمیته پیشگیری از خودکشی انجمن علمی روانپزشکان ایران هم در گفت‌وگو با رسانه‌ها نرخ خودکشی در ایران را ۶.۲ در ۱۰۰ هزار جمعیت عنوان کرد و در عین حال گفت: طبعا این نرخ اکنون بالاتر رفته است اما در قیاس با برخی کشورها که آمارهای بالای ۱۰ در ۱۰۰ هزار جمعیت دارند؛ نرخ ما در “میانه” قرار دارد. البته باید گفت در برخی استان‌های ایران شاهد خودکشی های بیشتر و یا کمتر هستیم ولی در مجموعا نرخ خودکشی ۶.۲ است. در سیستان و بلوچستان این نرخ ۳ یا حدود ۳ در ۱۰۰ هزار جمعیت است.
به گفته جلالی، طی ۱۰ سال گذشته یعنی از سال ۸۸ تا ۹۸، شیب موارد خودکشی در ایران رو به بالا بوده است و گرچه یکی از دلایل آن را می توان معطوف به بهبود نظام ثبت موارد خودکشی در ایران دانست اما نمی‌توان تمام علت این شیب افزایشی را به این امر نسبت داد.
این روانپزشک در بخش دیگر سخنان خود به تصویب برنامه جامع پیشگیری از خودکشی در وزارت کشور نیز اشاره و بیان کرد: خودکشی در ایران رو به افزایش است و از این رو مانند بسیاری از کشورها به مساله سلامت عمومی تبدیل شده است. در حال حاضر برنامه ملی پیشگیری از خودکشی در کشور ما وجود دارد و طبق آخرین گزارش سازمان جهانی بهداشت ایران جزو یکی از ۳۲ کشوری است که برنامه ملی برای خودکشی دارد. باید این برنامه ملی اجرا شود. با این وجود ظاهرا در اجرای این برنامه ملی مثل بسیاری از دیگر برنامه‌های ملی، آن همدلی و همکاری لازم وجود ندارد.
تصور بر این است که خودکشی بیشتر در کشورهایی با درآمد کم و متوسط بیشتر است اما انجمن بین المللی پیشگیری از خودکشی در گزارشی اعلام کرده که بالاترین نرخ خودکشی استاندارد شده براساس در کشورهای با درآمد بالا رخ می‌دهد. نرخ خودکشی در میان گروه‌های آسیب‌پذیر که در معرض تبعیض قرار دارند، از جمله پناهندگان، مهاجران، زندانیان، افراد بومی و افرادی با اختلالات جنسی بسیار است.
آمار بالای خودکشی در برخی کشورهای توسعه‌یافته جهان
در بررسی روند خودکشی در جهان به اسامی کشورهایی برمی‌خوریم که در دسته کشورهای ثروتمند و توسعه یافته هستند اما نرخ خودکشی در آن‌ها بیش از میانگین جهانی است و در بیشتر آن‌ها آمار خودکشی رو به افزایش است.
روسیه
علی رغم اینکه آمار خودکشی در این کشور رو به کاهش است اما همچنان روسیه از جمله کشورهایی است که بیشترین آمار خودکشی را دارند و میانگین خودکشی در این کشور بیش از میانگین جهانی است. نرخ خودکشی در روسیه ۲۵ مرگ در هر ۱۰۰ هزار نفر است.
آمریکا
براساس گزارش وزارت بهداشت آمریکا در سال ۲۰۲۱ بیش از ۴۸ هزار نفر در اثر خودکشی جان خود را از دست دادند. گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ هم از افزایش چشم‌گیر آمار خودکشی در این کشور حکایت دارد. در واقع نرخ خودکشی در آمریکا ۱۴ مرگ در هر ۱۰۰ هزار نفر است.
کره جنوبی
چهارمین کشور درمیان کشورهایی است که بیشترین آمار خودکشی را دارند. در این کشور در سال ۲۰۲۱، نرخ خودکشی به ۲۶ مرگ در هر ۱۰۰ هزار نفر رسید.
یکی از رایج ترین روش های خودکشی در کره جنوبی مسمومیت با گاز مونوکسید کربن و پریدن از پل است؛ در سئول، پل ماپو به دلیل تعداد زیادی از مردم که از روی آن می پرند، لقب «پل مرگ» یا «پل خودکشی» را به خود اختصاص داده است، دولت کره جنوبی در حال تلاش برای مهار اپیدمی خودکشی است. این سازمان در تلاش است تا دسترسی به مراقبت های روانی را افزایش دهد.
سوئد
این کشور از جمله کشورهای ثروتمند جهان است که میانگین آمار خودکشی در آن بیش از میانگین جهانی است. در سال ۲۰۲۱، ۱۲۲۶ نفر در سوئد بر اثر خودکشی جان خود را از دست دادند. از این تعداد ۸۷۳ مرد و ۳۵۳ زن بودند. ۱۱ کودک زیر ۱۵ سال بودند. نرخ خودکشی در این کشور ۱۴ مرگ در هر ۱۰۰ هزار نفر است. محققان معتقدند که تنهایی سهم بیشتری در میان دلایل خودکشی در سوئد دارد.
ژاپن
تعداد خودکشی‌ها در ژاپن در سال ۲۰۲۲ بالغ بر ۲۱۸۸۱ نفر بوده که نسبت به سال قبل ۲۹۷ مورد افزایش داشته است. در سال ۲۰۲۲، ژاپن ۱۷.۵ خودکشی به ازای هر ۱۰۰۰۰۰ نفر را گزارش کرد. نرخ خودکشی در این کشور طی دهه گذشته روند نزولی ثابتی را نشان داده بود اما در سال ۲۰۲۰ دوباره شروع به افزایش کرد. ژاپن هم از جمله کشورهایی است که نرخ خودکشی در آن‌ها بالاتر از میانگین جهانی است.
استرالیا
این کشور هم در دسته کشورهایی قرار می‌گیرد که نرخ خودکشی در آن‌ها بیش از میانگین جهانی است. نرخ خودکشی در استرالیا ۱۲ مرگ در هر ۱۰۰ هزار نفر اعلام شده است. در سال ۲۰۲۱، ۳۱۴۴ مورد مرگ بر اثر خودکشی رخ داد که به طور متوسط حدود ۹ مرگ در روز است.
نکته جالب توجه این است که در برخی کشورها مثل کلمبیا، اسپانیا، هلند، بلژیک، استان کبک کانادا و برخی ایالت‌های استرالیا خودکشی شکل قانونی دارد و برخی می‌توانند درخواست خودکشی بدهند.
اگرچه آمار خودکشی در کشور ما در مقایسه با بسیاری از کشورهای بزرگ و مطرح دنیا زیاد نیست اما با توجه به اینکه خودکشی در جوانان بیشتر است، هر یک مرگ به معنای از دست دادن استعدادی است که می‌توانست نقش موثری در جامعه داشته باشد. از جهتی آمار اقدام به خودکشی چندین برابر خودکشی‌های منجر به مرگ است. به همین جهت آشنایی با دلایل تمایل افراد به خودکشی و روش پیشگیری از آن بسیار اهمیت دارد.
دلایل میل به خودکشی
حسین علیزاده روانشناس در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز درباره دلایل روانی میل افراد به خودکشی گفت: اولین چیزی که موجب خودکشی در فرد می‌شود، نداشتن هیچ تصوری از خط زمانی برای آینده‌اش است؛ خط زمان شامل امید، آرزو، اهداف و انگیزه است که این شرایط در ۲ حالت به وجود می‌آید؛ یا از داشته‌های زیاد است مثلا شخصی که به شدت پولدار است و هرچیزی که بخواهد را به دست می‌آورد و به قدری تجربه دارد که دیگر هیچ تجربه جدیدی باعث شادی‌اش نمی‌شود. اولین باری که روانشناسی ابداع شد، برای افراد پول‌داری بود که به پوچی رسیده بودند و می‌خواستند که خودکشی کنند؛ چرا که معتقد بودند دیگر هیچ چیز نمی‌تواند آن‌هارا خوشحال کند.
وی افزود: دسته بعدی که دچار این مشکل می‌شوند، افراد تثبیت شده در فقر هستند. فقر مالی و عاطفی این افراد را به سمت خودکشی سوق می‌دهد چراکه عزت نفس خود را از دست می‌دهند و با خود تصور می‌کنند که من چیزی بلد نیستم و به هیچ دردی نمی‌خورم و بعد تصمیم به حذف فیزیکی خود می‌گیرند.
علیزاده اظهار کرد: هرکسی برای هرکاری که می‌کند، مفهومی در ذهن دارد اما کسی که تصوری از خط زمانی خود در آینده ندارد، هیچ چیز و هیچ کاری برایش مفهمومی ندارد. دلیل دیگر خودکشی شیوع اختلال دو قطبی است که دو نوع دارد. افراد مبتلا به دوقطبی نوع یک خودکشی‌های ناموفق زیادی دارند و برای خودکشی نکردن خود به دنبال انگیزه می‌گردند اما نوع ۲ مصمم‌تر از نوع یک عمل می‌کند که می‌شود گفت افراد دارای اختلال نوع ۲ که اقدام به خودکشی می‌کنند، بیشترشان موفق بوده‌اند.
نسبت به این نشانه‌ها در عزیزانتان هوشیار باشید
روانشناس تصریح کرد: در بحث خود مراقبتی، روش‌های جدیدی مثل تعهد و پذیرش و روان درمانی به ما کمک می‌کند. به تازگی درمانی تحت عنوان شفقت‌ورزی و مهرورزی آمده است که به جای ترحم برای خود، دلسوزی داشته باشیم. این کار باعث خودمراقبتی می‌شود که می‌تواند مراقبت جسمی، مدیریت افکار، احساسات و حتی ذهنی باشد.
وی در پاسخ به این سوال که افراد با دیدن چه علائمی به روانشناس مراجعه کنند، عنوان کرد: هرگاه فردی حال بدی داشت باید به روانشناس مراجعه کند اما به تازگی، گفته می‌شود اگر در عرض هفت روز حال ندارید، از درون اضطراب دارید، انگیزه ندارید و پیشرفت نمی‌کنید، احتمالا دچار افسردگی شده‌اید.
علیزاده گفت: زمانی که شخصی ضعف معنوی و جسمی دارد، حالش بد است، دلش به کاری نمی‌رود، درخودماندگی ریزی دارد (منظور اوتیسم نیست) نمی‌داند چه کند، تحریک پذیری و استرسس بالایی دارد، آن زمان است که اطرافیان به وی پیشنهاد می‌کنند که باید به متخصص مراجعه کند.
به یک‌دیگر احساس ارزشمند بودن بدهید
فاطمه محمدصادق روانشناس در گفت‌وگو خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز در این باره گفت: هر آدمی با ارزش‌هایش به این دنیا وصل است؛ اینکه ارزش هر فرد در زندگی چیست، به توقعاتی که از خودش دارد بازمی‌گردد. مثلا اگر چه کاری را انجام ندهد، از خود بیزار می‌شود و برخی اوقات حتی می‌خواهد از خودش فرار کند. ارزش یک مسیر بی‌انتها است که اهداف افراد درونش تعریف می‌شود مثلا صداقت و مهربانی یک ارزش است، اگر فردی تصمیم بگیرد که دیگر مهربان نباشد، حتی اگر در ظاهر نیز موفق عمل کند، درونش همیشه یک نارضایتی از خود وجود دارد که حتی اگر ارزشش را فراموش کرده باشد، باز هم حالش خوب نیست.
وی افزود: اگر فردی ارزش‌های خود را برای رسیدن به اهداف زیر پا بگذارد، حتی اگر موقعیت شغلی و مالی خوبی داشته باشد و همه از بیرون حسرت زندگی او را بخورند، این شخص در درون از خود رضایت نخواهد داشت؛ چراکه اهدافش در مسیر ارزش‌هایش به تحقق نپیوسته است. این فرد به مروز زمان به این نتیجه می‌رسد که من باید از خودم فرار کنم چراکه آن خودی که همیشه به دنبالش است، بر روی چهارچوب‌ها، ارزش‌ها و و خط قرمزهایش پا گذاشته است. معمولا آدم‌ها در این مواقع می‌خواهند خودشان را حذف کنند به خصوص اگر آگاهی نداشته باشند که می‌توانند به خود واقعی‌شان بازگردند.
روانشناس عنوان کرد: مهم در مسیر خود بودن است، اینکه من در مسیری باشم که احساس ارزشمندی و مهم بودن داشته باشم، دیگر دست به خودکشی نمی‌زنم اما اگر نداشتم باشم، احتمال خودکشی آن‌ها بیشتر می‌شود چرا که به دنبال راه حل‌های فوری و بدون فکر کردن هستند.
محمدصادق اظهار داشت: گام اول خود مراقبتی در خانواده اتفاق می‌افتد. اگر خانواده به فرزندانشان احساس ارزشمندی را القا کنند، هیچ چیز نمی‌تواند به فرزندشان آسیب بزند اما اگر کودک احساس ارزشمندی را از خانواده خود دریافت نکند خود را در معرض هر خطری قرار می‌دهد و این چیزی است که پدر و مادرها باید قبل از فرزنددار شدن، به آن توجه کنند.
به گزارش ایسکانیوز، گام اول پیشگیری از خودکشی آموزش روش‌های خود مراقبتی است. علاوه بر این نباید اهمیت در دسترس بودن خدمات روانشناسی را هم نادیده گرفت؛ امروزه بخش بزرگی از خدمات روانشناسی تحت پوشش بیمه نیستند و هزینه این خدمات زیاد است. از طرفی باید فرهنگسازی در این باره افزایش پیدا کند تا افراد تمایل بیشتری برای مراجعه به روانشناس داشته باشند. تنهایی هدیه نامیمون دنیای مدرن امروز برای انسان‌ها است و این انزوا در نهایت افسردگی و مشکلات روانی را برای او به ارمغان می‌آورد.