مصرف تفریحی و اولین پُک و پیامد تجربه‌ای شوم
اعتیاد معضلی است که عزم خود را جزم کرده تا قربانی‌های بیشتری را به کام مرگ بکشاند، روند رو به رشد این پدیده باعث شده در کوچه پس کوچه‌های شهر جوانان و نوجوانانی به چشم بخورد که سیگار به دست در حال خرید و فروش مواد مخدر هستند.
خبرگزاری افسران: این معضل اجتماعی جنسیت، مذهب، فقیر و ثروتمند نمی‌شناسد به طوری که طبق گزارش سازمان پزشکی قانونی کشور، ۱۴۳۰ نفر درپی سوءمصرف مواد در بهار سالجاری جان باختند که از این تعداد ۱۲۱۸ نفر مرد و ۲۱۲ نفر زن بودند و آمار تلفات اعتیاد نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۱۴درصد افزایش یافته است.
یک روانشناس با بیان اینکه مصرف مواد مخدر بسته به نوع ماده وابستگی‌های متفاوتی ایجاد می‌کند، گفت: برخی مواد مخدر وابستگی روانی و جسمی ایجاد می‌کند و به دلیل این وابستگی، فرد نمی‌تواند از مواد دست بکشد.
روح‌اله سید مهدوی اقدم افزود: در وابستگی جسمانی، فرد برای اینکه از بدن درد فرار کند نمی‌تواند عزم جدی برای ترک آن داشته باشد و در وابستگی روانی افراد برای اینکه حالت شادی و سرخوشی را تجربه کنند به چرخه‌ی مواد مخدر می‌افتند.
وی به باورهای غلطی که آغازگر اعتیاد در جوانان و نوجوانان است اشاره کرد و ادامه داد: اولین باور غلطی که دروازه‌ی ورود به مواد مخدر به ویژه گُل را برای همیشه باز نگه‌داشته، این است که اولین پُک و مصرف تفریحی اعتیادآور نیست در حالی که این نگرش‌ها باورهای غلطی است که پایه‌ی علمی ندارد.
وی با اشاره به اینکه مصرف مواد مخدر از جمله گُل به پارانوئید شدید منجر می‌شود، گفت: عوارض روانی این مواد ایجاد هزیان و توهم است که افراد نسبت به اطرافیان خود دچار شک و تردید می‌شوند.
مهدوی اقدم یکی از نشانه‌های جسمانی مصرف گُل را خوردن بیش از حد مواد غذایی برشمرد و خاطرنشان کرد: مصرف این ماده مخدر، سایکوز ناهوشیاری نسبت به محیط را در فرد ایجاد می‌کند و فرد از حالت‌های کندی روانی و حرکتی(حالت دلیریوم) برخوردار می‌شود.
این روانشناس افزود: مسمومیت مواد مخدر در اثر مصرف بیش از اندازه آن ایجاد می‌شود به عنوان مثال مسمویت مصرف گُل و حشیش باعث می‌شود فرد عملکردهای شناختی خود را از دست دهد و در مصرف الکل نیز حافظه افراد دچار مشکل می‌شود.
وی به یکی از علائم مسمومیت مواد اشاره کرد و ادامه داد: زیاده‌روی در مصرف، فرد را نسبت به زمان و محیط پیرامون، آشفته و پریشان می‌کند.
وی اظهار کرد: عوارض مصرف مواد مخدر را می‌توان به سه دسته‌ی جسمانی، روانشناختی و اجتماعی تقسیم بندی کرد؛ خوردن بیش از حد و قرمزی چشم از علائم جسمانی آن به‌شمار می‌رود.
وی افزود: فقدان انگیزه از علائم روانشناختی و افزایش خلق پرخاشگرانه از علائم اجتماعی مصرف مواد مخدر است.
در برخی از خانواده‌ها و فرهنگ‌ها، قبحی برای مصرف مواد تعیین نشده است
وی با بیان اینکه آسیب‌های اجتماعی به ویژه اعتیاد تک عاملی نیستند، خاطرنشان کرد: ارزش‌های خانوادگی و داشتن باورهای مذهبی سپر محافظی در برابر مصرف مواد مخدر در بیشتر خانواده‌ها است اما برعکس در برخی از خانواده‌ها و فرهنگ‌ها، قبحی برای مصرف مواد تعیین نشده است.
مهدوی اقدم با بیان اینکه اجتماع می‌تواند عامل پیشگیری کننده و مانع سوق افراد به سمت مصرف مواد مخدر باشد، گفت: اگر اجتماع، گستره‌ی انتخاب اعضای جامعه برای تفریحات سالم را افزایش دهد میزان مصرف مواد در بین جوامع به پایین‌ترین حالت ممکن خواهد رسید.
وی ادامه داد: عامل ارثی از دیگر عواملی است که افراد از لحاظ ژنتیکی نسبت به وابستگی به مواد آماده‌تر هستند.
وی با بیان اینکه والدین باید فرزندان خود را از محیط آسیب زا دور کنند، بیان کرد: نظارت والدین همراه با عطوفت و مهربانی می‌تواند جوانان و نوجوانان را از چرخه‌ی اعتیاد دور نگه دارد.
توانایی”نه گفتن”
این روانشناس اضافه کرد: وزرش، مسافرت، حرفه‌آموزی و مهارت آموزی از دیگر عواملی است که والدین با توجه به آنها فرزندان خود را برای دور نگه داشتن از اعتیاد بیمه می‌کنند.
وی با بیان اینکه آموزش مهارت‌های زندگی آنها را از هر بلایی مصون می‌کند، گفت: باید به فرزندان خود “نه گفتن” را که یکی از مهارت‌های ارتباطی است یاد بدهیم.
این روانشناس به یکی دیگر از مهارت‌های زندگی یعنی “حل مسئله” اشاره کرد و گفت: جوانان و نوجوانان باید در مواجه با بحران‌های زندگی چگونگی حل آن را شناخته و با مناسب‌ترین راه نسبت به حل آن اقدام کنند.
وی ادامه داد: باید نسبت به درمان اعتیاد نگرش خود را عوض کنیم چرا که برخی متخصصین در حوزه‌ی اعتیاد با تجویز دارو ادعا دارند که در عرض چند روز و چند ماه عوارض مواد مخدر به طور کامل از بین می‌رود در حالی که این نگرش، درست نیست، اعتیاد معضلی است که ریشه دار بوده و باید به صورت ریشه‌ای حل شود و به یک درمان زمان بر نیاز دارد.
درمان نگه‌دارنده با متادون
وی به درمان نگه‌دارنده با متادون (در مورد برخی از اعتیادها) که موثرترین روش درمان اعتیاد است اشاره کرد و گفت: این درمان در کنار درمان‌های روانشناختی به جای مصرف مواد مخدر و غیر مجاز از داروهای مورد تایید و غیر تزریقی استفاده می‌کند تا عوارض جسمانی و روانی آن به مرور زمان کاهش یابد.
وی یادآورشد: با تجویز این داروها اولا عوارض جسمانی مصرف مواد مخدر پایین آمده و ثانیا از انتقال بیماری‌هایی همچون هپاتیت و اچ آی وی که از طریق تزریق به افراد منتقل می‌شود جلوگیری به عمل می‌آید.
وی به دومین عامل مفید بودن درمان نگه دارنده اشاره کرد و افزود: هر مواد نیمه عمری در بدن دارد که با اتمام نیمه عمر آن فرد نعشه شده و حالت طبیعی خود را از دست می‌دهد، با استفاده از مواد نگه‌دارنده چون نیمه عمر بیشتری دارد فرد ساعات زیادی در حالت طبیعی بوده و عوارض روانی و جسمی مواد کاهش پیدا می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: مواد نگه‌دارنده بر اساس تاریخچه مصرف مواد و نوع آن توسط پزشک با دُز مناسب مصرف تجویز می‌شود.
وی به دومین درمان اعتیاد یعنی درمان شناختی رفتاری(CBT) اشاره کرد و گفت: این درمان نوعی درمان روانشناختی است که به منظور مقابله با افکار ناکارآمدی که باعث بازگشت افراد به مصرف مواد می‌شود مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی عنوان کرد: “با یکبار مصرف معتاد نمی‌شوم” و “خواستم ترک کنم ولی نتوانستم” از جمله افکار ناکارآمد و پوچی‌است که باعث بازگشت دوباره افراد به چرخه‌ی اعتیاد می‌شود.
وی ادامه داد: در این نوع درمان نحوه‌ی مقابله با اضطراب به روش‌های فعال‌سازی رفتاری و درمان گروهی به فرد آموزش داده می‌شود تا فرد بداند در موقع تعارف به مواد و موقع خشم و اضطراب از خود چه عکس العملی نشان دهد.
برخی جوانان از عواقب شوم مصرف گُل آگاه نیستند
وی با بیان اینکه برخی جوانان از عواقب شوم مصرف «گُل» آگاه نیستند، گفت: قاچاقچیان برای اینکه به منافع خود دست یابند از عناوین مختلف استفاده می‌کنند تا بتوانند جوانان را به سمت و سوی خود هدایت کنند.
وی اظهار کرد: قاچاقچیان در قالب اتاق‌های فکر، از جامعه شناسان، روان شناسان و شیمی دانان بهره می‌گیرند تا بدانند چگونه می‌توانند این مواد را عرضه کنند و چگونه مشتریان خود را جذب کنند به عنوان مثال اعلام می‌کنند که ماده گل هیچ گونه خطری ندارد یا پایه و اساس این ماده، گیاهی است و نسبت به سایر مواد مخدر اثرات تخریبی پایینی دارد، در صورتی که در واقعیت چنین نیست.
وی با بیان اینکه طبق نظر کارشناسان، غلظت THC در ماری جوانا (گل یا حشیش) که در برخی کشورهای اروپایی آزاد است کمتر از نیم درصد بوده در حالی که در ایران بین پنج تا ۱۵درصد است، گفت: ماده موثری که در ماری جوانای اروپا و آمریکا وجود دارد کمتر بوده اما به واسطه چالشی که در مغز ایجاد می‌کند و شبیه بودن به سلول‌های عصبی مغز، ماده خطرناکی است و در حال حاضر بر اساس آخرین گزارش سازمان ملل، تعداد مصرف کنندگان این ماده در اروپا و آمریکا رو به افزایش بوده و با چالش و مشکل مواجه است.
وی ادامه داد: پدیده شوم مواد مخدر چهارمین بحران است که نسل بشر را تهدید می‌کند و در دنیا بیش از ۱۷۰ کشور درگیر پدیده شوم مواد مخدر هستند و کشور ما نیز به واسطه قرار گرفتن در همسایگی بزرگترین تولید کننده مواد مخدر و روان گردان‌ها یعنی افغانستان، به عنوان طلایه دار جهاد مقدس مبارزه با مواد مخدر است که بیش از چهار هزار شهید و ۱۲ هزار جانباز به جبهه‌ی جهاد مقدس مبارزه با مواد مخدر تقدیم کرده است.
رنجبر با بیان اینکه تا زمانی که تقاضا برای مصرف مواد مخدر و روان گردان‌ها وجود دارد، عرصه، جولانگاه قاچاقچیان و عرضه کنندگان مواد مخدر خواهد بود، افزود: ما با یک جرم سازمان یافته‌ی بین‌المللی روبه رو هستیم که این گروه‌ها بخاطر انگیزه‌های مالی و منافع خود با انواع رویکردها و شیوه‌ها، مشتریان خود را جذب می‌کنند.
وی ادامه داد: در مدت زمان کوتاهی تعدادی موادمخدر به ظهور رسیده که از جمله آنها می‌توان به ماده توهم زا و روان گردان شیشه و گُل اشاره کرد؛ ماده گُل علی رغم نام خوشایندی که دارد بسیار خطرناک بوده و باعث می‌شود نوجوانان و جوانان از مصرف این نوع مواد در امان نباشند، سوء مصرف این ماده توهم زا باعث بروز مشکلات بسیار بزرگی در میان جوانان و خانواده‌ها شده است.
وجود ۲۷۰ مرکز درمانی سوء مصرف مواد مخدر در استان
وی با بیان اینکه در استان ۲۷۰ مرکز درمانی سوء مصرف مواد مخدر و ۱۸ مرکز اقامتی میان مدت با ظرفیت ۶۰ نفر وجود دارد، افزود: از این تعداد دو مرکز اقامتی مختص بانوان است، که در تبریز و مراغه فعال هستند.
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر آذربایجان‌شرقی ظرفیت مرکز ماده ۱۶ تبریز را ۴۰۰ نفر اعلام کرد و گفت: متاسفانه به دلیل شیوع گسترده و افزایش تقاضای مصرف مواد مخدر در حال حاضر نفرات بیشتری در این مرکز نگهداری می‌شوند.
وی با اعلام اینکه تقاضای مصرف مواد مخدر بر اساس آخرین گزارش سازمان ملل، در بررسی یک دهه، افزایش ۲۶ درصد را نشان می‌دهد گفت: ۲۸۴میلیون نفر در دنیا درگیر مواد مخدر هستند که بر اساس آخرین آمارهای موجود بین سنین ۱۵ تا ۶۴ سال، نرخ شیوع اعتیاد در جهان معادل ۵.۶ درصد می‌باشد که طبق آخرین ارزیابی در ایران برابر با ۵.۳ درصد است و در استان آذربایجان شرقی برابر با ۱.۲۲ درصد نسبت به کل جمعیت است.
رنجبر گفت: نرخ شیوع مصرف مواد مخدر در جمعیت دانش آموزی کشور برابر با ۲.۴ درصد است که این آمار در آذربایجان شرقی ۴۴ صدم درصد است و نرخ شیوع اعتیاد در دانشجویان در سطح کشور برابر با ۴.۸درصد و در استان آذربایجان شرقی در دانشگاه‌های دولتی برابر با ۱.۶درصد است و این در حالی است که شیوع مصرف مواد مخدر در بین این گروه‌های اجتماعی متاسفانه رو به افزایش است.
وی افزود: در دوران شیوع کرونا بخاطر عدم حضور گروه‌های اجتماع محور در سطح جامعه، مصرف مواد مخدر افزایش یافته که باید تمامی گروه‌های اجتماعی در راستای مبارزه با مواد مخدر پای کار باشند و در میدان حضور یابند.
وی اضافه کرد: شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر آذربایجان‌شرقی برای اینکه مداخله مستقیم در موضوعات مختلف داشته باشد در دو بخش سخت افزاری با موضوعات مبارزه و مقابله با مواد مخدر و تشدید برخورد با سوداگران مرگ و در بخش نرم افزاری از حوزه فرهنگی، پیشگیری و اطلاع رسانی، درمان و حمایت اجتماعی، توسعه مشارکت‌های مردمی و سازمان های مردم نهاد بهره‌مند شده است.
رنجبر با بیان اینکه خانواده‌ها در صورت گرفتار شدن فرزندان در دام اعتیاد باید به متخصصان امر رجوع کرده و از کمک آنها بهره‌مند شوند، گفت: کتمان اعتیاد فرزندان به هیچ عنوان گره گشای مشکلات نخواهد بود و برای مصون ماندن فرزندان از اعتیاد نیازمند اطلاع رسانی و آگاه سازی صریح و بی پرده هستیم تا آثار و عواقب مضرات مواد مخدر و روان گردان‌ها را آموزش داده و در صورت نیاز از متخصصان امر کمک بگیرند.
وی افزود: مهم‌ترین دلیلی که باعث می‌شود جوانان به سوی مواد مخدر به خصوص ماده گُل جذب شوند نداشتن دانش و اطلاعات کافی از آثار و عواقب شوم این ماده توهم زا است.
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر آذربایجان شرقی بیان کرد: بر اساس آخرین ارزیابی، ماده اصلی و تشکیل دهنده گُل (حشیش، ماری جوانا یا گیاه شاهدانه)تتراهیدروکانابینول است که شبیه انتقال دهنده‌های عصبی است که در مغز وجود دارد و عملکرد مغز را تغییر داده و در طولانی مدت بر بخشی از مغز احاطه داشته و فرد در بخش‌هایی مانند لذت، تفکر، تمرکز، حافظه، هماهنگی و درک زمان و مکان عاجز می‌شود در تمامی مواد مخدر و روان گردان‌ها مبرهن است که فرد تعیین کننده نیست و تسلط شخص به دست این نوع مواد است.
وی افزود: باورهای غلطی در جامعه رواج پیدا کرده است مبنی بر اینکه این نوع مواد اعتیاد آور نیستند یا پایه گیاهی دارند، در صورتی که عرضه کنندگان با تغییر عنصر شیمیایی به دنبال این هستند که با حجم کم و تاثیر گذاری مضاعف بتوانند مشتریان خود را جذب کنند.
وی گفت: بر اساس آخرین آمار سازمان ملل بخش عمده‌ای از جوانان و نوجوانان مضرات این نوع ماده را کمتر می‌شناسند که این امر باعث شیوع گسترده این ماده توهم زا در همه جای جهان شده است.
ترسیم آینده صحیح به جوانان و نوجوانان
رنجبر اضافه کرد: بر اساس شیوع شناسی که چندین سال پیش انجام شده است بخاطر افزایش مصرف مواد مخدر به خصوص ماده گل، بیشتر جوانان بخاطر ایجاد حس‌های مثبت کوتاه مدت درگیر مصرف این نوع ماده شده‌اند که بعد از مصرف در کوتاه مدت با علایمی مانند ناهماهنگی، اختلال در حافظه، تپش قلب، قرمزی چشم و خشکی دهان مواجه می‌شوند و در بلند مدت با عوارضی مانند استرس، هراس و … مواجه می‌شوند.
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر آذربایجان شرقی خاطرنشان کرد: متناسب با حجم تهدید باید از مواد مخدر شناخت داشته باشیم و لازمه آن نظارت خانواده‌ها بر اعمال و تغییرات الگویی یا خلق و خوی جوانان است و بیشتر جوانان بخاطر آینده مبهم به این نوع مواد روی می‌آورند که وظیفه والدین ترسیم آینده صحیح به فرزندان است.
سوداگران مرگ موجب بروز آسیب‌های مختلف در جامعه می‌شوند
معاون سیاسی و اجتماعی استاندار در نشست انتخابات هیئت‌مدیره مجمع خیرین «یاریگران زندگی» استان با اشاره به این که سوداگران مرگ از تجارت این مواد سود کلانی به جیب می‌زنند، گفت: سوداگران مرگ موجب بروز آسیب‌های مختلف در جامعه و ازهم‌پاشیدن تحکیم خانواده‌ها و ازدست‌رفتن نیروی کار می‌شوند.
تراب محمدی با بیان اینکه در زمان کنونی کل دنیا با این معضل دست‌به‌گریبان هستند، افزود: کشور همسایه ما بزرگترین تولیدکننده مواد مخدر در دنیا بوده و کشور ما نیز در مسیر ترانزیت این مواد قرار دارد؛ بنابراین رسوبات این ترانزیت در کشور ما موجب آلوده‌شدن افراد مختلف جامعه می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران سرآمد مبارزه با مواد مخدر در دنیاست، اظهار کرد: در چهار دهه اخیر بیش از ۱۲ تا ۱۳ هزار تن مواد مخدر در کشور کشف و علاوه بر این کشفیات بخشی از مواد مخدر ترانزیتی نیز از سوی سوداگران مرگ در جامعه توزیع شده است.
محمدی ادامه داد: علت عمده بروز آسیب‌های اجتماعی مانند دروغ‌گویی، دزدی، فقر و طلاق در جامعه، آلوده‌شدن افراد به مواد مخدر در اشکال مختلف است.
معاون سیاسی و اجتماعی استاندار آذربایجان شرقی گفت: نیروهای نظامی، انتظامی و امنیتی به‌صورت جهادی و داوطلبانه در این راه با سوداگران مرگ مبارزه می‌کنند و در این راه بیش از چهارهزار نفر به شهادت رسیده‌اند.