راههای پیشگیری و بازداری اطفال و نوجوانان در مقابل بزهکاری

روشهای درمانی بسیار زیادی برای درمان وکاهش بزهکاری مورد استفاده قرارگرفته است اعتقاد عمومی بر گسترش برنامه های اجتماعی است.

این برنامه ها نظیر :گواهی پیش از ازدواج ،تاسیس درمانگاههای ویژه برای زنان باردار و ایجاد زایشگاهها ود رمانگاههای ویژه نوزادان ،برقراری وکمک هزینه های خانوادگی وبالا بردن سطح آموزش و پرورش ،روان درمانی فردی وگروهی ،خانواده درمانی اصلاح رفتار ،کارآموزی ،تفریح ومطالعه کتاب وچندین عوامل دیگر ،متناسب ترین راه برای پیشگیری ومقابله با زمینه های بروز ارتکاب جرم وبزه اشاره قرار می گیرند.
الف)ایجاد محیطی آرام و سالم در خانواده :[۱] برای اینکه خانواده از محیطی آرام و سالم برخوردار باشد رعایت نکاتی ضروری است .
۱-برقراری دوستی و تفاهم بین والدین : دوستی وتفاهم پدر ومادرموجب آسایش خاطر و اطمینان کودک و نوجوا نان درخانواده می گردد . ازهنگامی که نوزاد چشم به جهان می گشاید به محبت ، لبخند ، مواظبت ونگهداری نیازمند است . از این رو اگر درمواردی مشکلات ومسائلی درروابط پدرومادر وجودداشته باشد ،لازم است این مسائل را بین فرزندان آشکار نکنند یا احیا نا یکی درغیاب دیگری به انتقاد وبدگویی از طرف مقابل نپردازند . اگر پدرنزدفرزندان ، مادررامورد اهانت داشت ؟ پس باید در روابط خانواده سعی شود با گذشت و سازش روابط عمومی صمیمانه را روز به روز مستهکم تر ساخته و انتظارات نامعقول و سخت گیری صمیمیت رابه سردی و درگیری تبدیل نکنیم که در این صورت اولین کسی که ضربه خواهد خورد ، فرزندان معصوم و بی گناه می با شد .[۲]
۲- همبازی شدن با کودک ونوجوان : والدین باید امکان سرگرمی ، استراحت وتفریحات سالم را برای فرزندانشان فراهم کنند . شرکت درمسابقات ورزشی ، رفتن به پارک وترتیب دادن مسافرتهای دسته جمعی ، رفتن به باشگا ه های ورزشی وتفریحی ، فرهنگی ومجامع دینی می تواند از بزهکاری جلوگیری کند . تفریح وورزش با کودکان ونوجوانان همیشه لذت بخش وشادی آفرین است .[۳]
۳- احترار از رقابت درجلب محبت فرزندان : اگر والدین بخواهند که فرزندان آنها در کنارشان باقی بمانند ومسائل ساده باعث ارتباط روحی آنان نشود،باید بتوانند رابطه ای صمیمانه با فرزندان خود داشته باشند.علاوه براین ،وجود رابطه صمیمانه میان والدین و فرزندان محیط خانه را به پناهگاهی عاطفی وامن برای فرزندان تبدیل می کند که آنها می توانند درآن آرام گیرند،احساس امنیت کنند.
اگر محیط خانواده برای اعضای آن یک محیط دوستانه باشد ودختر بتواند در مواقع حساس که با یک بحران روحی روبرو می شود، موضوع را با پدر و یا مادر خود مطرح کند،قطعا از بسیاری از انحرافات که در سر راه دختران قرار می گیرد ،جلو گیری خواهد شد. [۴]
۴-عدم ایجاد ناسازگاری در محیط خانواده: ناسازگاری محیط خانواده ،کودکان ونوجوانان را تحت تاثیر قرار می دهد .اگر اختلاف والدین به طلاق وجدائی منتبح گردد و طفل از محبت و توجه والدین یایکی از آنها محروم شود، از محیط زندگی گریزان و اصولا دلسرد و افسرده خواهد شد و این وضع او رابه راه انحراف،لغزش و بزهکاری خواهد کشانید. [۵]
۵-عدم پرخاشگری والدین نسبت به خود و یا نسبت به فرزندان: پرخاشگری والدین نسبت به یکدیگر ویا نسبت به فرزندان خود،کودک را از محیط خانواده فراری وناراضی می سازد وممکن است این عدم رضایت او را به سمت بزهکاری سوق دهد . [۶]
۶-پرورش حس اعتماد به نفس: ازدست دادن اعتماد به نفس موجب فلج شدن فکروروح انسان می شود، او را ازخود مایوس ومتکی وابسته به دیگران بار می آورد . والدین به جای اینکه همواره روی نقاط ضعف فرزند خود انگشت بگذارد وبخواهند وبخواهند از طریق سرزنش او را اصلاح کنند، بایددرکنار نقاط ضعف بیشتر به نقاط مثبت وامتیازات او توجه کنند و در این زمینه او را تائید و تشویق نمایند تا اعتماد به نفس او بیشترشود. توجه به نقاط مثبت باعث ایجاد و اعتماد نسبت به والدین و برقرار ارتباط روحی و عاطفی با آنها می شود.[۷]
۷- حفظ شخصیت فرزندان: جوانان ونوجوانان دوست دارند شخصیت او مورد توجه و احترام قرار گیرد و به همین سبب به صورتهای مختلف به ابراز شخصیت می پردازد. اگر روزی دست به خطا زد ، سعی می کند که آن را از دید دیگران پنهان سازد تا خوار نشود. از این حیث شایسته است:[۸]
اولا: از هر عملی که باعث خدشه دار کردن عزت و کرامت فرزندان می شود،اجتناب کنیم.اهانت،تحقیر،بکاربردن الفاظ طعن آلود، سرکوفت زدن ،شکست ها را به رخ او کشیدن، سرزنش بی جا، عواملی هستند که باعث از میان رفتن احساس شخصیت در فرزندان می شود.
ثانیا: برای اصلاح ومعایب فرزندان خود از روش های غیر مستقیم استفاده کنیم.
ثالثا: اگر لازم آید که خطائی را بخواهیم بطور مستقیم یاد آوری کنیم بهتر است این تذکر بصورت علنی و آشکار در حضور دیگران نباشد. ویا اگر فرزند خودش عذرخواهی کرد باید عذر او را به راحتی پذیرفت.
۸- مشورت با فرزندان : [۹]این مشورتها سبب می شود :
اولا آنها احساس کنند که در خانواده به حساب می آیند بدین ترتیب آنچه را که دردل دارند با والدین خود درمیان بگذارند وهمین امر سبب پیدایش صمیمت و همدلی در خانواده می گردد.
ثانیا: اگر فرزندان مورد مشورت قرار گیرند این امرسبب می شود والدین به تدریج راه و روش فکر کردن و تصمیم گیری را به آنان بیاموزند برخی از افراد با وجود برخورداری از تحصیلات عالی ، در تصمیم گیری بسیار ناتوان بوده ودر زندگی اجتماعی وخانوادگی با مشکلات جدی روبرو می شود. این گونه افراد کسانی هستند که در محیط خانوادگی به درستی پرورش نیافته اند.[۱۰]
۹- ابراز مهر و محبت به فرزندان :[۱۱]
باید فرزندان را از مهر ومحبت سیراب کرد. محبتی که فرزندان در خانواده می بیند، موجب آرامش روانی آنها شده وهمین آرامش روان آنها را ازتمایل به بسیاری از لغزش اخلاقی باز می دارد.[۱۲] البته باید خاطرنشان نمود که تاکید برمحبت به معنای افراط نیست محبت باید چنان باشد که:
اولا: فرزندان بیش از حد وابسته بار نیایند وبتوانند درغیاب والدین روی پای خود بایستند وهمواره خود را محتاج توجه ویاری آنها نبینند.
ثانیا محبت افراطی باعث میشود که فرزند از خود راضی ، پرتوقع داری بار بیاید هنگامی که وارد اجتماع می شود چون توقعات او برآورده نمی شود ، سرخورده ومایوس وافسرده می گردد .
خلاصه والدین باید در رفتارهای خود به نکات زیر توجه داشته باشند:
* با کودک و نوجوان ارتباط گرم وعاطفی برقرار کند.
* برای نوجوان ارزش قائل شوند واز به کار بردن صفاتی که بی ارزش را القاء می کند ، پرهیز کنند.
* در حل مسائل به جای پرخاشگری برخورد منطقی داشته باشند تا برای نوجوان الگو شود.
* نوجوان را از توجه به لذات زود گذر مسخ کنندونظرآنان رابه لذات درازمدت ومنطقی جلب کنند.
* زمینه استفاده ازتفریحات سالم وارزشهای مناسب رابرای فرزندان خود فراهم کنند.
* ازتنبیه نوجوان پرهیز کنندواز پاداشهای مناسب در مقابل رفتارهای مطلوب استفاده نمائید.
* از تماشای فیلم های غیر اخلاقی توسط کودکان ونوجوانان جلوگیری به عمل آورند.
در همین راستا، افزایش مراکز خدمات روان شناختی ومشاوره وارتقاع سطح فرهنگی عمومی برای مراجعه به این گونه مراکز درهمه مقاطع زندگی، مخصوصا در دورانهای بحرانی کمک موثری در جهت مصون نگهداشتن افراد در برابر ارتکاب بزهکاری و اعمال مجرمانه محسوب می گردد.
و جان کلام این که : اگربسیاری ازخانواده های ما و مربیان اجتماع به این عشق مولا علی (ع ) که می فرمایند : (همانا قلب وجان وروان جوان مانند زمین خالی ، آماده ای است که هربذری درآن پاشیده شود می پذیرد وباورش میکند .)ارج نهاده بودند وتعلیم وتربیت وآموزشهای صحیح ودادن آگاهی به موقع به جوانان ونوجوانان بذرراستی ودرستی رادرنهاد آنان کاشته بودند امروز باتصمیمی جدی واستوار به استقبال امورزندگی فردی واجتماعی می شتافتند ولی متاسفانه این بذر به موقع درنهاد آنان پاشیده نشده وقلب آنان سخت گردیده وعقل وفکرت آنان به امور دیگری مشغول است وبار کجی دردست آنهاست که آنان را به سرمنزل مقصود واقعی نخواهد رساند . [۱۳]