نحوه زمینه سازی برای استقلال کودکان
شاید بتوان گفت هر آنچه بزرگسالان از لحاظ روانی بدان نیاز دارند، به طور نمادین و کوچک شده آن در دوران کودکی مورد نیاز است. استقلال، یکی از عناصری است که در تمام دوران زندگی بدان نیاز است حال یا با شدت زیاد همچون نوجوانی یا با شدت کم در دوران کودکی.
ما با یک اصل فراموش شده روبرو هستیم: استقلال کودک.
- اگر فرزندتان در یک امتحان نمره پایینی بگیرد، آیا شما با معلمش تماس می‌گیرید تا علت کم شدن نمره او را متوجه شوید؟
- اگر فرزندتان شب را در بیرون از خانه با دوستانش سپری کند، آیا در تمام‌مدت منتظر بازگشت او مانده و نگرانید؟
- آیا به‌طور مرتب اتاق فرزندتان را تمیز می‌کنید؟
- یا همیشه در انجام تکالیف فرزندتان به او کمک می‌کنید و حتی گاهی اوقات به جای او تکالیف را انجام می‌دهید؟
- اگر کودکتان در مدرسه با دوستانش مشکل پیدا کند، سریع گوشی تلفن را برداشته و با منزل آنها تماس می‌گیرید؟
- زمانی که حوصله فرزندتان سر می‌رود، شما برای او سرگرمی پیدا می‌کنید؟
- با بروز کوچک‌ترین درگیری بین فرزندتان با همکلاسی‌هایش در مدرسه، سریعا به معلم او اطلاع می‌دهید؟
- همه جا مثل سایه دنبال فرزندتان هستید و همیشه کارهای او را زیر نظر دارید؟
- هر روز کیف فرزندتان را آماده می‌کنید و هنگام رفتن به اردو تمام لوازم مورد نیاز او را جمع‌آوری و مهیا می‌کنید؟
- در بسیاری از مواقع وظایفی را که به‌عهده فرزندتان گذاشته می‌شود شما انجام می‌دهید؟
اگر به ۷ سؤال یا بیشتر پاسخ مثبت دادید، متاسفانه باید گفت که متأسفانه کودک شما در آینده انسانی مستقل در رفتار و تفکر نخواهد بود. پس توصیه می کنم ادامه ی مطلب را با دقت مطالعه کنید و در جهت عمل به آنها هر چه سریعتر رفتار خود با کودکتان را تغییر دهید.
برای اینکه کودکمان را طوری تربیت کنیم که در آینده فردی باشد که بدون نیاز به من هم بتواند از عهده ی امور مربوط به خود برآید باید چه کار کنیم؟
آیا برای اینکه فرزندمان مستقل بار بیاید باید حتما او را از خود دور کنیم ؟
بهترین راه حل ها برای این کار چیست؟……
استقلال در کودکان زیر ۷ سال
روحیه ی استقلال طلبی را می توان در کودکان از همان ابتدا شکل داد و تقویت کرد. اما باید توجه داشت که فرزندِ شما تا یک سالگی نیاز جدی به شما دارد تا دوران دلبستگی را به خوبی بگذراند؛ اما از آن پس، با راهکارهای ذیل علاوه بر اینکه از محبت های بی دریغ و حمایت شما بهره مند می شود، می توانید از وابستگی او بکاهید و بر استقلالش بیفزایید:
- جداسازی برای خواب
۱۲ تا ۱۸ ماهگی مناسب ترین سن جداسازی کودک برای خواب است، اتاق مستقل روحیه ی استقلال را در او ایجاد می کند. البته اگر هم امکان در اختیار قرار دادن اتاق جداگانه را ندارید می توانید قسمتی از اتاق خواب را به کودکتان اختصاص دهید و این کار را می توانید با پارتیشن بندی به صورت زیبایی انجام دهید.
نکته ای که والدین باید در نظر داشته باشند، این است که ۳ اتفاق مهمی که می تواند وابستگی کودک به مادر را کم تر کند شامل: جداسازی خواب کودک ، از شیر گرفتن او و از پوشک گرفتن اوست، هر کدام از این مراحل برای کودک و مادر ایجاد فشار خواهد کرد؛ برای اینکه این مراحل را به خوبی پشت سر بگذاریم باید توجه داشته باشیم تا بعضی از رخدادها و رویدادها در مراحل تربیتی نکات مهمی دارد که همزمانی این امور با یکدیگر ممکن است آسیب هایی به کودک بزند و از آنجاییکه فشار بیشتری را به او تحمیل خواهد کرد ممکن است نتیجه ی مطلوب را ندهد و باعث شود تا دیرتر به این امر دست یابیم.
- واگذاری امور شخصی
کودک از ۲ سالگی به بعد مایل است کارهای شخصی اش (غذا خوردن، لباس پوشیدن، به پا کردن کفش و…) را خود انجام دهد . حتی این میل گاهی در کودکان ۶ ماهه هم دیده می شود که دست مادر را کنار می زند تا خود شیشه ی شیر را بگیرد؛ پس به این میل فطری اش توجه و از آن استفاده کنید.
برای انجام امور شخصی کودک، زمان ویژه ای را در نظر بگیرید تا او را به هنگام رفتن به مهمانی در تنگنا قرار ندهید و دستپاچه نکنید. در صورت ضرورت می توانید از او بخواهید تا برخی کارها (کشیدن زیپ شلوار، بستن دکمه های پیراهن، بستن بند کفش و…) را داخل خودرو انجام دهد.
- بازی
بازی هایی از قبیل خاله بازی یا خانه بازی می تواند استقلال او را تقویت کند ، زیرا در قالب بازی، زندگی مستقلانه را تمرین می کند.
چند توصیه
–از مراقبت شدید کودک خود بپرهیزید.
–در ناسازگاری های او با خواهر و برادرش دخالت نکنید.
–مو، بلوز و یقه ی او را صاف نکنید.
–اگر کسی از فرزند شما مطلبی را می پرسد، به جای او پاسخ ندهید.
این امور استقلال کودک را به خطر می اندازد.
استقلال در کودکان دبستانی
راهکارهایی برای ایجاد روحیه ی استقلال در کودکان دبستانی
- برنامه ریزی درسی:
با نظر خودش ، برنامه ی درسی را تنظیم کنید تا بر اساس آن ، امور مربوط به مدرسه را انجام دهد و مجبور نباشید دائم در این مساله دخالت کنید و او را متکی به خودتان بار آوردید. در هنگام برنامه ریزی علاقمندی های کودک را در نظر بگیرید. مثلا اگر دوست دارد برنامه کودک ببیند، آن را هم در برنامه ی خود منظور کند و همچنین زمانی را برای بازی ، غذا خوردن و بقیه ی امورِ او در نظر بگیرید و در تمام مراحل با کودک خود مشورت کنید. ساعتی را به او هدیه بدهید که بوسیله ی آن زمان درس خواندن و کارهایش را تنظیم کند، مثلا به او یاد دهید که ساعت را کوک کند و در برنامه های خود آن را به کار ببرد.
- رفت و آمد به مدرسه:
در صورت امکان (نزدیکی راه، امنیت خیابان، دوستان خوب و…) اجازه دهید خودش به مدرسه برود و از همراهی او بپرهیزید.
- اردوها:
در صورت اطمینان از مراقبت مربیان در اردوها، او را از رفتن به اردو منع نکنید. با توجه به انجام امور شخصی در اردو، استقلال او تقویت خواهد شد.
- جمع همسالان:
با فرض داشتن همسالان خوب، اجازه دهید زمانی را با آنان باشد . حتی می تواند گاهی شب را نیز در منزل دوستان خوب و نزدیکان قابل اعتماد بماند. (البته توجه به این امر ضروری به نظر می رسد که اگر از نوعِ تربیت و اعتقادات کسانی که کودک می خواهد بدون حضور شما در کنارشان باشد اطلاعی ندارید و یا آن را مغایر با خود می بینید، این کار نه تنها به سود کودک نخواهد بود بلکه قطعا زیان هایی را نیز به او وارد خواهد کرد(.
- خرید وسایل شخصی:
فرزند شما در سنی است که می تواند برخی از وسایل مورد نیاز خود (لوازم التحریر، جوراب، وسایل زینتی اتاق خود و…) را خود و بدون حضور شما بخرد. این عمل در استقلال او بسیار موثر است.
- اعطای حق انتخاب:
به او اجازه دهید انتخابگر باشد. شما می توانید در مسائل گوناگون زندگی، چند گزینه ی خوب را در اختیارش قرار دهید تا یکی را برگزیند. مثلا به جای اینکه به او بگویید: «برو حمام» می توانید بگویید: «الان حمام می روی یا بعد از دیدنِ برنامه کودک؟
چند توصیه:
- در حضور او درباره اش با دیگران سخن نگویید. این رفتار باعث می شود خود را بنده ی زرخرید شما بداند.
- وقتی از شما درباره ی مساله ای نظر می خواهد، بی درنگ نظر ندهید. ابتدا بگویید: نظر خودت چیه؟ اگر نظر خوبی داشت، بگویید نظرِ من هم همین است و اگر نظر مناسبی نداشت، نظر دهید؛ ولی نظر او را هم به طور کامل رد نکنید.
- وقتی نظری می دهد (به ویژه در جمع) هرگز با جمله هایی از قبیل این که «کسی نظر تو را نخواست» یا «این مطلب به بچه ها مربوط نمی شود» و … او را خجالت زده نکنید.
- هنگامی که که از مدرسه، اردو، منزل نزدیکان یا برنامه ای تفریحی برمی گردد، او را سوال پیچ نکنید که آیا خوش گذشت؛ مربیان چه کسانی بودند؛ چه کارهایی انجام دادید و… فقط کافیست به او خسته نباشید بگویید (در صورتیکه خودش مایل بود درباره ی برنامه هایش سخن بگوید، با علاقمندی به سخنانش گوش فرا دهید و این را هم در نظر داشته باشید اگر با کودک خود رابطه ی دوستانه داشته باشید و او احساس نکند که شما به او اعتماد ندارید ، خودش با علاقمندیِ زیاد مایل است تا اتفاقاتی که برایش افتاده است را در تمام مراحل زندگی با شما در میان بگذارد و شما هم با میل و رغبتی که به این امر نشان می دهید، شور و اشتیاق او برای تعریف کردن را بیشتر خواهید کرد. توجه داشته باشید هنگام گوش دادن به سخنانش دست از کار بکشید و اگر تلویزیون روشن است آن را خاموش کنید و به چهره ی او نگاه کنید و احساسات و عواطف او را مهم بشمارید(.