دلایل افسردگی بعد از بازنشستگی چیست؟
افسردگی بعد از بازنشستگی یکی از مشکلات رایج سلامت روان است که بسیاری از افراد دچار آن می‌شوند، ایجاد تغییر در عادات چندین و چند ساله مرتبط با کار و شروع سبک جدیدی از زندگی باعث می‌شود که بسیاری از افراد نتوانند خود را با شرایط سازگار کنند و نشانه‌های افسردگی را تجربه کنند.
به گزارش خبرگزاری افسران، افسردگی بعد از بازنشستگی به احتمال بیشتر سراغ کسانی می‌آید که هیچ آمادگی برای ورود به این دوره از زندگی را ندارند. حتی کسانی که شغل آزاد دارند، با احساساتی مشابه افسردگی مواجه می‌شوند چرا که افسردگی بعد از بازنشستگی تنها به معنای کار نکردن نیست و در کنار خود جریانات و چالش‌های زیادی را به همراه دارد.
تحقیقات نشان می‌دهد که افرادی که پیش از موعد خود را بازخرید می‌کنند و بازنشسته می‌شوند بعد از مدتی از بیکاری خسته شده و فکرمی کنند که با وجود این همه انرژی می‌توانستند هنوز به کار و موفقیت خود ادامه دهند، بنابراین احتمال اینکه دچار احساس سرخوردگی و بیهودگی و در نتیجه افسردگی شوند بیشتر است.
افرادی که به دلیل ضعف یا آسیب جسمی و مشکلات سلامتی، پیش از موعد بازنشسته شده‌اند چنین احساسی نخواهند داشت. به طور کلی هر چقدر تصمیم به بازنشستگی بر عهده خود فرد باشد، احتمال رضایت از شرایط و انعطاف پذیری و قبول موقعیت بیشتر شده و احتمال افسردگی کمتر خواهد شد.
علل دچار شدن به افسردگی بعد از بازنشستگی
برای بسیاری از افراد کار کردن تنها منبعی برای کسب درآمد نیست. بلکه داشتن فعالیت اقتصادی علاوه بر درآمدزایی احساس کارآمدی و اثرگذاری ایجاد می‌کند و در طولانی مدت باعث می‌شود که افراد هویت خود را تا حد زیادی با شغلشان تعریف نمایند. در این شرایط بازنشسته شدن می‌تواند خلأ عمیقی را در وجود فرد ایجاد کند. به طوری که بسیاری از افراد پس از بازنشستگی احساس می‌کنند زندگی آن‌ها معنایی ندارد.
در این شرایط آن‌ها باید مجدداً در ارزش‌ها و اهداف زندگی خود تجدید نظر کرده و به نوعی یکپارچگی و انسجام روحی دست پیدا کنند. افرادی که از نظر روانی پس از بازنشستگی نتوانند به این مرحله دست یابند نوعی پوچی و سردرگمی را در زندگی خود احساس می‌کنند و به افسردگی مبتلا می‌شوند. همچنین مواجه شدن با تنهایی، از دست دادن دوستان و همکاران، گذراندن ساعات طولانی در خانه و تجربه تعارض و اختلافات بیشتر با همسر از جمله دیگر عواملی هستند که در افسردگی پس از بازنشستگی تأثیر می‌گذارند.
افسردگی در دوران بازنشستگی بانوان و آقایان
طبق تجربه اغلب مردان بعد از بازنشستگی از بیکار بودن کسل شده و به دنبال شغل جدیدی می‌گردند. این در حالی است که خانم‌ها بعد از بازنشستگی معمولاً زمانی را که به دست آورده‌اند در خانه و بین افراد خانواده می‌گذرانند. مردان بعد از کناره‌گیری از کار و در دوران بازنشستگی به دلیل دوری از شرایط کاری گذشته، بی هدف بودن زندگی و نداشتن انگیزه و ارتباط کمتر با همکاران و دوستانی که در محیط شغلی داشته‌اند؛ منزوی و گوشه گیر شده و دچار افسردگی می‌شوند. در واقع بازنشستگی یکی از عوامل تحریک کننده افسردگی است که تأثیرات خود را بر جنبه‌های مختلف زندگی افراد می‌گذارد و معمولاً در مردان بیشتر از زنان رخ می‌دهد.
ارتباط افسردگی با نگاه اطرافیان به بازنشسته‌ها
اهالی خانواده اغلب از بازنشستگی پدر و مادر خوشحال می‌شوند و از کم شدن اشتغال ذهنی آن‌ها ابراز خرسندی می‌کنند. بازنشستگی هم برای متأهلین و هم مجردها نفع زیادی دارد. خصوصاً اگر مسئولیت فرزندان و یا نوه‌ها را به عهده داشته باشید، بار بزرگی از دوش‌تان برداشته شده و می‌توانید برنامه ریزی‌های بیشتری با آن‌ها انجام دهید. در هر مرحله‌ای از زندگی که باشید، بازنشستگی فرصتی دوباره برای شناخت نزدیکان و دوستان‌تان می‌تواند باشد. همین تغییر نگرش باعث ایجاد فاصله میان شما و افسردگی می‌شود.
بازنشستگی زودرس چه تأثیری بر احتمال ابتلاء به افسردگی دارد؟
اغلب کسانی که زودتر از زمان خود را بازخرید می‌کنند، بعد از مدتی احساس می‌کنند هنوز توانایی زیادی برای کار کردن دارند و می‌توانستند انرژی خود را به کار تبدیل کنند. بدین صورت با احتمال بیشتری دچار احساس بیهودگی و سرخوردگی و در نتیجه افسردگی می‌شوند. البته کسانی که به دلایل ضعف جسمانی و مشکلات پزشکی از کار بازنشست شده‌اند، این احساس را نخواهند داشت. به طور کلی می‌توان گفت هر چه قدر تصمیم به بازنشستگی به عهده خود فرد باشد، بعد از بازنشستگی انعطاف پذیری و رضایت بیشتر و احتمال افسردگی کمتر خواهد بود.
نوع نگرش اطرافیان نسبت به افراد بازنشسته نیز بسیار بر احساساتی که آن‌ها از خود دارند، تأثیر می‌گذارد. در صورتی که جامعه و اطرافیان بازنشستگی را به عنوان نوعی ازکار افتادگی تلقی کنند، فرد به نوعی انزوای اجتماعی دچار می‌شود که با شروع بازنشستگی خلاءهای روانی در فرد بیشتر می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود تا زمانی که توانایی کار کردن دارید، حتی اگر بازنشست شده‌اید، یک فعالیتی را دنبال نمائید. اینگونه کمتر ممکن است که علائم افسردگی به سراغ شما بیاید و مشکلاتی را ایجاد کند.
نحوه پیشگیری و غلبه بر افسردگی بعد از بازنشستگی
از نگاه روانشناسان راهکارهای مختلفی وجود دارد که به شما کمک می‌کنند بعد از بازنشستگی از بروز افسردگی پیشگیری کنید یا در صورت مبتلا شدن، به بهبود آن کمک کنید، چند مورد از مهم‌ترین موارد در این زمینه عبارتند از:
۱- بیکار و بدون فعالیت نمانید
بازنشستگی نباید باعث شود که شما به یک باره فعالیت‌های فکری و جسمانی خود را متوقف کرده و در خانه بمانید چرا که نداشتن تحرک و منزوی بودن یکی از علل اصلی افسردگی پس از دوران بازنشستگی است. در نتیجه تلاش کنید فعالیت‌هایی نظیر پیاده روی را به طور روتین در برنامه روزانه خود بگنجانید. همچنین این موضوع را در نظر داشته باشید که فعالیت‌های ورزشی با بالا بردن برخی سطوح شیمیایی در مغز نظیر آدرنالین تا حد زیادی می‌توانند در احساس شادابی و نشاط شما تأثیر داشته باشد.
۲- حلقه حمایت اجتماعی اطراف خود را تقویت کنید
پس از بازنشستگی طبیعی است که ساعات طولانی همنشینی با همکاران و دوستان خود را از دست بدهید. با این حال بسیار اهمیت دارد که بتوانید همچنان با همکاران قدیمی یا دوستان سابق خود در ارتباط بمانید و ساعت‌هایی را در طول هفته در کنار آن‌ها بگذرانید. این کار با ایجاد نوعی حمایت اجتماعی به شما کمک می‌کند تا کمتر درگیر احساسات ناخوشایند باشید و روحیه‌تان را حفظ نمایید.
۳- برای غلبه بر افسردگی بعد از بازنشستگی معنای زندگی خود را دریابید
همان‌طور که گفته شد بسیاری از افراد پس از بازنشستگی احساس می‌کنند زندگی‌شان هیچ گونه هدفی ندارد یا اینکه تمام عمرشان بیهوده صرف شده است. در واقع آن‌ها معنایی در زندگی خود پیدا نمی‌کنند و همین مسئله آن‌ها را افسرده می‌سازد. در این شرایط بسیار اهمیت دارد که بتوانید اهداف و ارزش‌های زندگی خود را بازنگری کرده و به نوعی معنای شخصی در زندگی دست یابید. کمک گرفتن از کتاب‌های خودیاری و مراجعه به روانشناسانی که با رویکردهای وجودی به درمان افراد می‌پردازند می‌تواند تا حد زیادی در این راه به شما یاری برساند.
۴- به دنبال تحقق بخشیدن به رویاهای خود باشید
برخی افراد فکر می‌کنند بازنشستگی و شروع پیری به معنای پایان زندگی است. همین مسئله باعث می‌شود که کلیه سال‌های عمر خود در دوران سالمندی را با افسردگی سر کنند و نتوانند از زندگی لذت ببرند. این در حالی است که برای بسیاری از مردم جهان دوران بازنشستگی زمان تحقق بخشیدن به رویاهایی است که در سال‌های رفته عمر فرصت تحقق بخشیدن به آن‌ها وجود نداشته است. شما می‌توانید در این زمان بیشتر سفر بروید، زمان بیشتری را با دوستان خود بگذرانید و علاقه مندی‌هایتان را بدون نگرانی در مورد شغل دنبال کنید.
۵- از یک درمانگر کمک بگیرید
برخی افراد فکر می‌کنند که افسردگی، طبیعت دوران پیری است و درمانی ندارد. این در حالی است که امروزه روان شناسان و روان پزشکان با رویکردهای مختلف نظیر روان درمانی و دارو درمانی تا حد زیادی می‌توانند به بهبود علائم افسردگی در هر سنی کمک نمایند و با ریشه‌یابی علل آن از عود یا تشدید آن نیز پیشگیری کنند. اگر احساس می‌کنید پس از بازنشستگی در اکثر اوقات احساس غمگینی دارید، از فعالیت‌هایی که قبلاً مورد علاقه‌تان بوده‌اند لذت نمی‌برید، با مشکلاتی در اشتها و خواب مواجه شده‌اید و یا همواره احساس گناه، یاس و ناامیدی می‌کنید ممکن است اقدامات خودیاری به تنهایی برای درمان افسردگی شما کافی نباشد. در این شرایط ترجیحاً از یک روان شناس برای بهبود مشکل خود کمک بگیرید.