فعالیت سامانه های غوام و چترا برای رصد معتادان متهاجر
«چترا» و «غوام» سامانه هایی هستند که در حوزه رصد معتادان فعال شدند و قرار است بر اساس سامانه غوام، غربال و ارجاع معتادان متجاهر از طریق تشخیص چهره در کل کشور انجام شود.
گروه خبرگزاری افسران: آخرین آمار‌ها نشان می‌دهد چهار میلیون و ۴۰۰ هزار معتاد در کشور وجود دارد که به طور مستمر و غیرمستمر اقدام به مصرف مواد مخدر می‌کنند، این آمار با در نظر گرفتن بعد خانوار به ۱۵ میلیون ایرانی می‌رسد که روزانه در معرض خطر آسیب مصرف مواد مخدر هستند. این بخشی از آماری است که حمیدرضا صرامی مدیرکل سابق دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با موادمخدر تا خردادماه سال ۱۴۰۱ اعلام کرده است.
براساس گزارش جهانی دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۰، ۲۷۵ میلیون نفر مواد مخدر مصرف کرده‌اند که بیش از ۳۶میلیون نفر از این افراد از اختلالات ناشی از مواد مخدر رنج می‌برند.
این گزارش می‌افزاید در سال ۲۰۲۰، ۲۸۴ میلیون نفر از افراد بین سنین ۶۴ تا ۱۵ هستند مواد مخدر مصرف کرده‌اند که این میزان معادل ۲۶ درصد افزایش دهه گذشته بوده است. در کشور‌های آفریقایی و آمریکای لاتین افزاد زیر ۳۵ سال غالباً تحت درمان اختلالات مواد مخدر هستند.براساس این آمار، ۱۱ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در جهان مواد مخدر تزریق کرده‌اند و نیمی از این آمار با علائم هپاتیت C زندگی می‌کنند. ۱. ۴ میلیون نفر نیز با علائم اچ آی وی و ۱میلیون و ۲۰۰ هزار نفر نیز به هر دو علائم عفونت مبتلا هستند.
دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد (UNODC) به تازگی اعلام کرد: آمار مصرف‌کنندگان مواد مخدر در سال ۲۰۲۱ از ۲۴۰ میلیون نفر در سال ۲۰۱۱ به ۲۹۶ میلیون نفر رسیده که با رشد ۲۳ درصدی روبرو بوده است. در این گزارش دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل تأکید شده است که میزان زمین‌های تحت کشت خشخاش(کوکنار) در این سال به ۲۸ درصد رسیده است و در سال ۲۰۲۲ ۷هزار و ۸۰۰ تن ماده مخدر تریاک تولید شده است.
نگاهی به آمار معتادان ایران
حمیدرضا صرامی، مدیرکل سابق دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با موادمخدر خرداماه سال گذشته در اختتامیه چهارمین همایش ملی پیشگیری از روان‌گردان‌ها با اشاره به قدیمی بودن معضل اعتیاد در ایران، اظهار کرد: وجود بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر معتاد و روند افزایش شیوع مصرف مواد در دهه ۱۳۵۰ دلالت بر وجود معضل دیرینه در کشور دارد.
وی به آخرین آمار مصرف‌کنندگان مواد مخدر در ایران اشاره کرد و گفت: چهار میلیون و ۴۰۰ هزار نفر مصرف‌کننده مستمر و غیرمستمر در کشور وجود دارد که با بُعد خانوار آنان، حدود ۱۵ میلیون نفر از جمعیت کشور به صورت روزمره دغدغه و نگرانی در عرصه مواد مخدر دارند.
فرهاد اقطار سرپرست معاونت پیشگیری و درمان اعتیاد مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی نیز بهمن ماه سال گذشته در یک برنامه رادیویی به آمار معتادان متجاهر در ایران اشاره کرد و گفت: ۸۰ هزار معتاد متجاهر در کشور وجود دارد که این میزان در تهران ۲۲هزار نفر است و مابقی آمار به سایر کلانشهر‌ها اختصاص دارد.
جای خالی پیمایش معتادان برای تصمیم گیری مدیران
هادی بهداد، مدیرکل خدمات اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با ابراز نگرانی از عدم وجود پیمایش‌های اعتیاد در کشور، به برخی برنامه‌های وزارت کار برای کارگران دارای اعتیاد اشاره کرد و گفت: در قدم نخست تلاش داریم تا کارگران تحت پوشش این مجموعه را افزایش دهیم. در سال گذشته موفق شدیم تا ۱میلیون کارگر را تحت پوشش قرار دهیم و امسال یک میلیون کارگر جدید تحت پوشش خدمات سلامت قرار می‌گیرند.
وی از تأسیس چندین شبکه سلامت در بنگاه‌های اقتصادی خبر داد و گفت: در سال ۱۴۰۱ شاهد افزایش ۵۰۰ و ۳۰۰ درصدی در دوره‌های آموزشی پیشگیرانه و تأسیس شبکه‌های سلامت و‌ایستگاه‌های بهگر در بنگاه‌های اقتصادی بودیم و این نوید را می‌دهیم که بتوانیم در کاهش آسیب‌های اجتماعی و افزایش سلامت اجتماعی کارکنان بنگاه‌های اقتصادی سهم مؤثری را داشته باشیم.
بهداد ابراز امیدواری کرد که در چشم انداز ساله برنامه ملی پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی جامعه کار بتواند با همکاری دستگاه‌ها رشد اعتیاد را در جوامع کارگری متوقف کند.
مدیرکل خدمات اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به قدیمی بودن پیمایش‌های صورت گرفته در حوزه اعتیاد، گفت: آخرین پیمایش در سال ۱۳۹۴ صورت گرفته است و طبعاً با توجه به تغییرات زیادی که در فضای اجتماعی و فضای کاری ما انجام می‌شود این‌ها تغییر می‌کند و از طرفی اطلاعات ما نسبت به اینکه برنامه‌های ما چقدر پیشرفت کرده و تأثیر برنامه‌ها چقدر بوده است این‌ها مورد سؤال است، بنابراین پیش‌بینی کرده‌ایم اگر اعتبارات لازم تأمین شود بتوانیم شیوع‌شناسی اعتیاد در جامعه کار و تولید را بررسی و تجدید کنیم.
در کنار این موضوع با آن هوشمند‌سازی فرآیند‌هایی که از طریق سامانه دیده‌بان سلامت جامعه کار و تولید که رونمایی شد اگر بتوانیم این سامانه را اطلاعاتش را وارد کنیم تمام مراکز به این سامانه وصل شوند می‌توانیم تصویری برخطی از وصضعیت جامعه کاری داشته باشیم و دیگری نیازی به پیمایش‌ها نخواهیم خواهند داشت، این سیستم‌های برخط آخرین مشملات، آمار و اطلاعات و وضعیت را از سراسر کشور در کل کشور به صورت برخط و لحظه‌ای به ما نشان خواهد داشت و به ما برای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی‌های با دفقت و هدمنفد کمک می‌کند.
پیمایش برای یافتن آخرین آمار معتادان کشور
مجید قربانی، مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به آمار‌های معتادان و بهبود یافتگان کشور، گفت: در همین رابطه اخیراً ما اقدام به راه‌اندازی سامانه هوشمند جمع‌آوری اطلاعات کرده‌ایم که می‌تواند در لحظه آمار‌ها را نشان دهد که میزان ورودی‌ها و خروجی‌های بهبودیافتگان چقدر است.
قربانی با بیان اینکه آخرین شیوع‌شناسی در سال ۱۳۹۶ در حوزه اعتیاد صورت گرفته است، خاطرنشان کرد: در این شیوه از روش خانه به خانه استفاده شده است، امسال جزء برنامه‌های ما است که شیوع‌شناسی صورت بگیرد.
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر تأکید کرد: استاندارد‌های بین‌المللی می‌گویند فردی که ۱ تا ۲ سال از مصرف مواد او می‌گذرد و فاصله گرفته و دیگر وسوسه برگشت ندارد، این یک فرد بهبود یافته و درمان شده است.
در عین حال احمد وحیدی وزیر کشور در حاشیه یک برنامه در حوزه مواد مخدر با اشاره به آخرین پیمایش‌های شیوع‌شناسی اعتیاد در کشور به گفت: شیوع شناسی جدید اعتیاد از سوی دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر صورت خواهد گرفت.
اسکندر مؤمنی دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز در این برنامه گفت: در گذشته شیوع‌شناسی اعتیاد در کشور صورت گرفته است اما ما در اقدامی جدید در حال تکرار این شیوع‌شناسی با داده‌های جدید هستیم.
وی افزود: قرار است پیمایش ملی اعتیاد برای تمام شیوع‌شناسی‌ها صورت بگیرد.
سامانه‌هایی برای رصد معتادان
سی‌ام ماه جاری بود که سامانه اطلس «چترا» در نمایشگاه ایمان و‌امید، تلاش جهادی، ایران مقتدر از سوی علیرضا کاظمی قائم مقام دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر و برخی معاونین وی در محل این ستاد در تهران افتتاح شد.
چترا، سازمانی مردم نهاد ملی است که تحت پوشش سازمان بهزیستی قرار دارد. این مؤسسه از سال ۱۳۸۴ در حوزه کاهش آسیب اعتیاد و ایدز آغاز به کار کرده و در حال حاضر در تهران و چندین استان کشور فعالیت می‌کند و همچنان در حال توسعه خدمات خود است.
چترا به طور روزانه به ۳هزار نفر خدمات‌رسانی می‌کند. این مؤسسه در مراکز متعددی مانند مراکز کاهش آسیب اعتیاد، شلتر، موبایل سنتر، گشت‌های سیار و باشگاه مثبت و… به افراد در راه مانده، بی‌سرپناه و کارتن خواب و افراد مصرف‌کننده خدمات‌رسانی و با ارائه خدمات روانشناختی و مددکاری به آن‌ها کمک می‌کند که در طی زمان، این افراد بتوانند مسیر زندگی خود را پیدا کنند.
این سامانه قرار است افراد دچار آسیب را به زندگی و اجتماعی برگرداند و اقدامات و خدمات ارائه شده به فرد در معرض آسیب را رهگیری و نسبت به هدفمند کردن آن اقدام کند.این موسسه تلاش می کند تا بتواند طی برنامه‌ای تمامی رخداد‌هایی که برای یک مددجو به وقوع می‌پیوندند را دنبال کند و مشخص کند که او چه کمک‌هایی دریافت می‌کند.
فاطمه بهرام آبادیان، رئیس هیئت مدیره سامانه اطلس چترا با اشاره به چرایی ایجاد «اطلس چترا» با اشاره به کارکرد‌های سامانه اطلس چترا خاطرنشان کرد: با این سامانه اگر کسی آسیب ببیند و دچار اعتیاد شود مرحله به مرحله می‌توانیم رصد کنیم که چه اتفاقی برای او رخ داده و چه خدماتی دریافت کرده است، ما با این ابزار می‌توانیم کمک کنیم که او به زندگی و اجتماع برگردد.
شناسایی معتادان متجاهر با سامانه «غوام»
مجید قربانی، مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: به دنبال این بازبینی سامانه‌ای با عنوان سامانه غربال و ارجاع معتادان متجاهر «غوام» راه‌اندازی شده که قرار است به‌زودی در کل کشور از طریق تشخیص چهره مورد استفاده قرار گیرد.
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به تفاوت‌های سامانه غوام با شناسایی معتادان متجاهر از طریق اسکن عنبیه، گفت: به دلیل اینکه لایسنس(اجازه استفاده) اسکن عنبیه برای کشور کره بوده، هرچقدر تعداد مددجویان بیشتر می‌شدند سرعت سامانه کاهش می‌یافت و کار با مشکل مواجه بود اما سامانه غربال و ارجاع معتادان متجاهر از طریق تشخیص چهره، آزمایش خودش را پس داده و پیش از این نیز در ناجا مورد استفاده قرار گرفته است.