ضرورت تحکیم بنیان خانواده برای پیشگیری از آسیبهای اجتماعی

 تحکیم نهاد خانواده و پیشگیری و کاهش آسیب‌های اجتماعی از موضوعاتی است که در سرفصل فرهنگی و اجتماعی سیاست‌های کلی برنامه هفتم مورد تاکید قرار گرفته است. به باور کارشناسان این ارتباط معنادار نشان می‌دهد که برای داشتن جامعه متعالی باید به نقش زیرساختی خانواده بیش از پیش توجه شود.

به گزارش افسران، در سرفصل اجتماعی و فرهنگی سیاست های کلی نظام که شهریور سال ۱۴۰۱ از سوی رهبر معظم انقلاب ابلاغ شد، ارتقای سلامت اجتماعی و پیشگیری و کاهش آسیب‌های اجتماعی به ویژه اعتیاد، حاشیه‌نشینی و طلاق مورد تاکید قرار گرفته است.

این موضوع نشان می‌دهد با وجود پیشرفت‌ها و موفقیت‌های بسیاری که در سال‌های گذشته برای کشورمان محقق شده است اما باید نسبت به کاهش آسیب‌های اجتماعی حساسیت بیشتری به کار گرفت. از سوی دیگر در همین سرفصل، بلافاصله تحکیم نهاد خانواده را از دیگر برنامه‌های مهم کشور برای پنج سال آینده مشخص کرده است.

به عقیده کارشناسان این ۲ موضوع ارتباط مستقیم و تنگاتنگی با یکدیگر دارند به‌طوری‌که با تحکیم بنیان خانواده بسیاری از آسیب‌های اجتماعی برطرف می‌شود و جامعه به جایگاه واقعی و متعالی خود می‌رسد.

آسیب‌های اجتماعی در واقع مجموعه‌ای از ناهنجاری‌هایی است که در جامعه وجود دارد و می‌تواند رنج‌ها و چالش‌های روانی، جسمی و یا مادی بر افراد وارد کند. ناهنجاری‌های رفتاری به وجود آمده در جامعه همان آسیب‌های اجتماعی است که پیامدهای نامطلوبی دارد و باعث می‌شود روند عادی جامعه دچار به هم ریختگی و آشفتگی شود.

یک دکترای جامعه‌شناسی و مدرس دانشگاه پیام‌نور در همین پیوند گفت: از منظر جامعه‌شناسی اگر بخواهیم ببینم که چه چیزی در ساختار کلان جامعه نقش دارد درمی‌یابیم که این خانواده است که به عنوان اساسی‌ترین نهاد اجتماعی این نقش را به عهده دارد.

وی با بیان اینکه خانواده به عنوان یک کانون پیشرفت و موفقیت در جامعه به شمارمی‌رود، تصریح کرد: این در حالی است که در دنیای کنونی خانواده به عنوان یک نهاد مهم و اساسی در سطح جامعه همواره در حال تغییر و دگرگونی بوده است و از این‌رو هرچه بتوان در مراقبت از کانون خانواده و حفظ پایه‌های آن اقدام کرد به همان اندازه می‌توان آثار و نتایج مثبت آن را در سطج جامعه مشاهده کرد.

خانواده یک نهاد بنیادی در جامعه است که که با برطرف کردن نیازهای اساسی آن به بقای نظم اجتماعی کمک شایانی می‌کند.

وی ادامه داد: در واقع یک رابطه دوسویه بین خانواده و جامعه وجود دارد که با انسجام و پیوستگی اجتماعی این نقش‌ها در سطوح مختلف جامعه محکم‌تر می‌شود، خانواده یک نهاد بنیادی در جامعه است که که با برطرف کردن نیازهای اساسی آن به بقای نظم اجتماعی کمک شایانی می‌کند از همین رو پرداختن به این بنای مقدس و بنیادین و حمایت و هدایت آن به جایگاه واقعی و متعالی خود، همواره سبب اصلاح خانواده بزرگ انسانی و غفلت از آن موجب دور شدن بشر از حیات حقیق و سقوط به ورطه نابودی است.

این کارشناس مسائل اجتماعی با اشاره به آسیب‌هایی که می‌تواند بنیان یک خانواده را متزلزل کند، اظهار داشت: از مهمترین این آسیب‌ها می‌توان به ازدواج سفید، اعتیاد، طلاق عاطفی، فشارهای اقتصادی و استفاده نادرست از فضای مجازی اشاره کرد اما خانواده‌های که دارای پایداری مناسبی هستند کمتر از دیگر خانواده‌ها دچار چنین آسیب‌هایی می‌شوند، برهمین اساس باید گفت وقتی یک خانواده دچار چنین آسیب‌هایی می‌شود بدون شک بنیان جامعه رو هم مورد هدف قرار می‌دهد و نتیجه آن رشد آسیب‌های اجتماعی می‌شود.

وی با بیان اینکه آگاهی و بینش صحیح والدین در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی بسیار مهم است، خاطرنشان کرد: بررسی شیوه­‌های تربیتی والدین در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، فراهم کردن تمهیدات پیشگیرانه، تقویت ارتباط‌­های عاطفی میان اعضای خانواده و توجه به ارزش‌های اخلاقی و معنوی در زندگی از راهکارهای تحکیم بنیان خانواده و کاهش آسیب‌های اجتماعی است و در کل دولت باید مشکلات و خلاهای قانونی و حتی قوانین مزاحم در زمینه پیشگیری و مقابله با آسیب‌های اجتماعی را شناسایی و برای رفع آن با بهره‌گیری از نظر متخصصان امر چاره‌جویی کند.

با این وصف می‌توان گفت آنچه در کاهش و مهار آسیب‌های اجتماعی نقش بسیار مهمی دارد، تحکیم بنیان خانواده‌ است. از همین رو راهکارهای تقویت بنیان خانواده را باید در دستور کار قرار داد.

راهکارهای تحکیم نهاد خانواده

یک استاد دانشگاه و کارشناس مسائل فرهنگی در همین خصوص گفت: یکی از مهمترین عواملی که می‌تواند خانواده را استحکام بخشد و از تزلزل آن جلوگیری کند تقویت عشق، محبت و اخلاق بین اعضای خانواده است.

وی افزود: از مهمترین راه‌هایی که می‌توان محبت را در بین اعضای خانواده تقویت کرد، فراهم کردن فضایی برای گفت‌وگو، استفاده از کلمات محبت‌آمیز و انجام رفتارهای دوستانه است که برای این موضوع مرد و زن باید قبل از ازدواج مهارت‌های زندگی را آموخته باشند این موضوعی است که در جامعه کنونی مغفول مانده است و زوج‌های جوان بدون اینکه آمادگی پذیرش مسئولیت را داشته باشند و یا خود را برای درک سلیقه‌ها و نظرات متفاوت آماده کنند با یکدیگر زیر یک سقف می‌روند.

وی، تجملات، اشرافی‌گری و چشم و هم‌چشمی را از مهمترین آسیب‌های بنیان خانواده عنوان کرد و گفت: یکی از مهمترین راهکارهای تقویت بنیان خانواده، قناعت و کاهش توقعات است چراکه خیلی از آسیب‌های شکل گرفته در خانواده ناشی از پرتوقعی است.

این حقوقدان و کارشناس مسائل فرهنگی، تقویت ایمان در خانواده‌ها را ضروری دانست و افزود: هرچه ایمان به خدا در خانواده‌ها و عمل به روایات‌های دینی تقویت شود به همان اندازه خانواده‌های سالمی خواهیم داشت و چنانچه نسبت به تربیت قرآنی غفلت ورزیم خانواده با آسیب‌ها و مشکلات بیشتری روبرو می‌شود.

وی جنگ رسانه‌ای و نرم دشمن را از مهمترین تهدیدهای حوزه خانواده عنوان کرد و گفت: باید تا می‌توان سواد رسانه‌ای خانواده‌ها را ارتقا داد به‌طوری‌که به هر منبعی اعتماد نکنند و هر نوع محتوایی را به فرزندان خود ارائه ندهند چراکه در بسیاری از بازی‌های رایانه‌ای، خشونت و فساد تبلیغ می‌شود و باید نسبت به این محتواها حساسیت بیشتری داشته باشند.

وی فرزندآوری را از دیگر راهکارهای تحکیم خانواده برشمرد و تصریح کرد: تعدد فرزندان در کیفیت و نشاط زندگی بسیار موثر است.

هرچند در ترغیب جوانان به ازدواج و فرزندآوری باید بسترهای مناسبی نظیر تامین مسکن و شغل را برای آنها فراهم کرد اما فرهنگسازی و آموزش مهارت‌های زندگی در این خصوص اولویت دارد.

وی با بیان اینکه در تقویت بنیان خانواده توجه به مسائل فرهنگی نسبت به مقوله اقتصاد تقدم دارد، خاطرنشان کرد: هرچند در ترغیب جوانان به ازدواج و فرزندآوری باید بسترهای مناسبی نظیر تامین مسکن و شغل را برای آنها فراهم کرد اما فرهنگسازی و آموزش مهارت‌های زندگی در این خصوص اولویت دارد.

وی با بیان اینکه خانواده‌های کنونی با خانواده‌ تراز اسلامی فاصله دارند، خاطرنشان کرد: در گذشته استحکام خانواده‌ها بیشتر از شرایط کنونی بود و آمارهای موجود حاکی از آنست که نه تنها در طول این سال‌ها نسبت به برخی از شاخص‌های فرهنگی ارتقا پیدا نکرده بلکه عقب‌گرد هم داشته‌ایم که ضروری است تا تمامی ارکان نظام با همبستگی لازم بسترهای تقویت بنیان خانواده را فراهم کنند.

دولت سیزدهم به تازگی با تشکیل کارگروه تحکیم خانواده در تلاش است تا این نهاد مقدس را هرچه بیشتر به خانواده تراز اسلامی نزدیک کند و از این طریق در مهار و کاهش آسیب‌های اجتماعی گام بردارد.

تشکیل کارگروه تحکیم نهاد خانواده در دولت سیزدهم

مدیرکل امور بانوان و خانواده با اشاره به تشکیل کارگروه تحکیم خانواده در استان خبر داد و گفت: این کارگروه هنوز نوپا است و تاکنون دستورالعمل و شیوه‌نامه خاصی برای اجرا ابلاغ نشده اما به صورت خودجوش کارگاه‌های آموزشی در خصوص آیین همسرداری و فرزندپروری اجرا شده است.

وی افزود: علاوه‌بر آن ستاد مشخصی در راستای اجرای قانون حمایت از جوانی جمعیت در استان تشکیل شده است و با برگزاری ماهانه یک جلسه به بررسی اقدامات دستگاه‌های مختلف در این خصوص پرداخته می‌شود.

وی با بیان اینکه خانواده‌ها در شرایط کنونی جامعه با آسیب‌های بسیاری روبرو هستند، خاطرنشان کرد: به طور دقیق نمی‌توان در خصوص بیشترین آسیبی که متوجه خانواده‌های استان است اظهارنظر کرد و نیاز به کارهای علمی و پژوهشی دارد اما عوامل مختلف فرهنگی و اقتصادی در شکل‌گیری این آسیب‌ها دخیل است و می‌طلبد همه دستگاه‌ها برای رفع آن اهتمام جدی‌تر به کار گیرند.

نقشه جامعی در راستای برنامه‌ریزی برای کاهش آسیب‌ها در حال تدوین و ترسیم است. با تدوین این نقشه می‌توان برای کاهش این آسیب‌ها به طور دقیق‌تر و شفاف‌تر برنامه‌ریزی کرد.

بنا بر آنچه گفته شد می‌توان نتیجه گرفت که پیشگیری بهترین راهکار کاهش آسیب‌های اجتماعی است و در این میان ارائه آموزش‌های لازم به خانواده‌ها با هدف پیشگیری از آسیب‌ها و آموزش مهارت‌های زندگی به همه افراد جامعه به خصوص جوانان و نوجوانان امری اجتناب‌ناپذیر است.