اجتماع بدون امنیت و پیامدهای اجتماعی ناشی از آن
بروز خشونت‌های و رفتارهای نابهنجار در میان افراد جامعه زنگ خطری است برای آگاهی از بحرانی بزرگ در اجتماع، که نشان از نبود سلامت روانی در میان افراد جامعه دارد و زمانی که سطح سلامت روانی با خدشه همراه شود، بی‌شک امنیت اجتماعی به خطر می‌افتد.
همواره احساس امنیت، یکی از ضروریات جوامع مختلف در طول تاریخ بوده است. موضوعی که کوچک‌ترین خللی در آن، دیگر ابعاد جامعه را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد. به بیان دیگر، اگر جامعه‌ای با اختلال در امنیت اجتماعی همراه شود، بی‌شک مشارکت اجتماعی مردم، اتحاد و نیز آرامش آن خدشه‌دار خواهد شد.
نظریه‌ی امنیت اجتماعی
“آنتونی گیدنز” (جامعه‌شناس انگلیسی)، معتقد است که “امنیت اجتماعی” به تعادل اعتماد بستگی دارد. به‌این‌ترتیب مصونیت در برابر خطرها را می‌توان به امنیت تعبیر کرد.
“گیدنز” معتقد است که در جوامع مدرن، افراد ضمن ساختن و پرداختن هویت شخصی خویش به‌طور مستقیم در ایجاد و اعتلای برخی از تأثیرات جهانی نیز مشارکت دارند. دنیای مدرن امروزی آکنده از تهدیدها و خطرات احتمالی است که به‌اصطلاح بحران، نه‌فقط به‌عنوان نوعی وقفه، بلکه به‌عنوان وضع و حالی کم‌وبیش مداوم، درباره آن‌ها مصداق می‌یابد.(۱)
“ویور” (جامعه شناس)، در رساله دکتری خود عنوان کرد که امنیت اجتماعی عبارت است از توانایی گروه‌های مختلف صنفی، قومی، ملی، جنسی و… در حفظ و هویت یا ارزش‌های سنتی و ازلی خود. تعریف ویور مشخصاً برداشت غربی و یا اروپایی امنیت اجتماعی را منعکس می‌سازد.
آمارهای رسمی و غیررسمی نشان از این واقعیت دارد که جرم و جنایت در کشور نه‌تنها طی سال‌های گذشته افزایشی نداشته بلکه آموزش‌های گسترده‌ی فرهنگی در جامعه باعث کاهش برخی از جرائم نیز شده است.
امنیت؛ به این معنا است که هر فردی در جامعه نسبت به آزادی و حقوق مشروع خود هیچ‌گونه بیم و هراسی نداشته و مصونیت کامل از تعرض اجباری و بدون رضایت داشته باشد. پس در توضیح بیشتر می‌توان به این نکته اشاره کرد که یکی از الزامات “حقوق شهروندی” در جامعه “امنیت” است.
امروزه بنا به دلایل مختلفی از جمله؛ اوضاع اقتصادی، بیماری‌های روانی و نیز افزایش بزه، اضطراب و افسردگی در جامعه افزایش‌یافته و به‌همین دلیل آستانه تحمل افراد به‌طور غیر قابل‌انکاری کاهش پیدا کرده است و این کم‌تحملی و هیجانات کنترل نشده باعث بروز خشونت و پرخاشگری در آنان می‌شود و به‌مرورزمان منجر به از دست دادن سلامت روان می‌گردد.
باید توجه داشت که هرقدر معضل خشونت اجتماعی در جامعه گسترش یابد، ناامنی نیز افزایش یافته و به تبع آن، کیفیت زندگی اجتماعی کاهش پیدا خواهد کرد. زمانی که کیفیت زندگی کاهش پیدا می‌کند، تدریجا احساس امنیت در میان اقشار مختلف جامعه، خدشه‌دار شده و حالت تقابل با دیگران را ایجاد می‌کند.
واقعیات زندگی بشر حاکی از آن است که هرگاه در جامعه‌ای؛ روابط اجتماعی به‌دوراز دروغ، بی‌اعتمادی، بی‌صداقتی باشد، افراد درنهایت امنیت به زندگی حیات خود ادامه می‌دهند. هرگاه مردم به یکدیگر و به حاکمان اعتماد نمایند سطح مشارکت و منافع عمومی به‌صورت قابل‌توجهی افزایش می‌یابد و جامعه رو به‌سوی امید و شادی پیش می‌رود.
دلایل افزایش ناامنی اجتماعی
نقطه مقابل امنیت در یک جامعه، ناامنی است. اگر در جامعه‌ای ناامنی حاکم شود سلامت روانی ازمیان‌رفته و خشونت و عصیان جایگزین آن می‌شود. حفظ سلامت روانی جامعه و نگاه به مشکلات اجتماعی باعث پیشگیری از آسیب‌ها و معضلات اجتماعی شده و بسیاری از بحران‌های اجتماعی در جامعه را از میان برمی‌دارد.
بروز خشونت‌ها و رفتارهای نابهنجار در میان افراد زنگ خطری است برای آگاهی از بحرانی بزرگ در اجتماع، که نشان از نبود سلامت روانی در میان افراد جامعه است. گفتیم که عدم امنیت یکی از دلایل آسیب‌های اجتماعی برشمرده می‌شود.
آمارهای رسمی نشان از این واقعیت دارد که جرم و جنایت در کشور، نه‌تنها طی سال‌های گذشته افزایشی نداشته بلکه آموزش‌های گسترده‌ی فرهنگی در جامعه باعث کاهش برخی از جرائم نیز شده است. اما باید اشاره کنیم که کمبود احساس امنیت در میان برخی از خانواده‌ها به دلیل گسترش شبکه‌های مجازی است، زیرا جرائم و اتفاقات در سال‌های گذشته نیز به‌وقوع می‌پیوست اما به‌دلیل محدودیت‌ها در خبررسانی، اخبار از طریق روزنامه‌ها و یا صداوسیما به گوش مخاطب می‌رسید.
امروزه، با پیشرفت شبکه‌های اجتماعی اکنون اخبار به‌صورت گسترده و آنی از طریق فضای مجازی بدون هیچ تأخیری به گوش مخاطب رسانده می‌شود و با افزایش روزافزون مخاطبین این شبکه‌ها، انعکاس انواع اخبار، به‌ویژه اخبار حوزه‌ی حوادث، جرم و جنایت در میان افراد جامعه بیش از پیش شده و به‌تبع آن، شاهد بروز حس ناامنی در میان اقشار مختلف جامعه هستیم.
امنیت؛ به این معنا است که هر فردی در جامعه نسبت به آزادی و حقوق مشروع خود هیچ‌گونه بیم و هراسی نداشته و مصونیت کامل از تعرض اجباری و بدون رضایت داشته باشد. یکی از الزامات “حقوق بشر” در جامعه “امنیت” است.
از دیگر دلایل عدم امنیت اجتماعی، مشکلات اقتصادی و تحریم‌ها است. اثرات اجتماعی این‌گونه معضلات؛ ازکارافتادن کارخانه‌ها، کشاورزی و همچنین افزایش تعداد بیکاران در جامعه است. اثرات روحی این مشکلات در روابط اجتماعی بین افراد جامعه نیز تأثیر می‌گذارد.
راهکارهایی برای ایجاد امنیت اجتماعی
خانواده یکی از نهادهای مهم اجتماعی است که تأثیرات جامع و مستقیمی در تربیت کودکان ایفا می‌کند و نقش بسزایی در تقویت روح و روان آینده‌سازان کشور دارد.
بنابراین برای افزایش احساس امنیت اجتماعی راهکارهای فراوانی وجود دارد که به‌طور اجمالی به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم؛ یکی از آن‌ها امنیت اقتصادی است، زیرا با بهبود وضع اقتصادی جرم و بزه کمتر شده و پس از کاهش جرائم احساس امنیت افزایش پیدا می‌کند.
بعد از بحث اقتصادی می‌توان به مقوله فرهنگی نیز توجه نمود، در جامعه‌ای که سرانه‌ی مطالعه در آن بالا باشد، بی‌شک سطح فرهنگ جامعه افزایش یافته پس درنتیجه ارتکاب جرم در میان افراد جامعه به‌صورت چشم‌گیری کمتر می‌گردد. البته نباید از نقش دولت و نیز کارشناسان و مسئولین این حوزه چشم‌پوشی کرد چرا که که آن‌ها با برنامه‌ریزی‌های کلان، نظارت‌های گسترده و ارائه‌ی آموزش‌های همگانی تاثیر بسزایی در کنترل ناامنی و افزایش سطح امنیت اجتماعی دارند.